Sabbatical: barrières en motivatoren (2)

Een tijd weg van het werk, leuk en aardig, maar er zijn vele barrières en vooroordelen te overwinnen. Zowel persoonlijk als bij uw collega's en leidinggevenden. In dit tweede artikel over sabbaticals zet ik de barrières en motivatoren kort naast elkaar (klik hier voor artikel 1). Vandaag begin ik met de belangrijkste persoonlijke en organisatorische barrières.

Wie over een sabbatical op zijn of haar werk een gesprek begint, zal direct de een horde dienen te nemen. Veelal zal toekomstige verlofnemer wat meewarig worden aangekeken door de collega's en de eerste vraag zal steevast zijn: 'je bent toch niet overspannen?' Kortom, wie een sabbatical wil nemen, moet vanaf begin af aan stevig in de schoenen staan om alle vooroordelen, zowel van leidinggevenden, collega's als van de sociale omgeving, te kunnen pareren.

Natuurlijk, het kan best zijn dat u tegen een burn-out aanzit en in dat kader aan een langdurige verlofperiode denkt. Op zich mijns inziens juist een legitieme en goede manier om een burn-out mogelijk te voorkomen. Een sabbatical is er tenslotte ook om bij te komen, opgefrist terug te keren en opgeladen weer aan het werk te gaan. Maar er zijn natuurlijk legio andere redenen denkbaar waarom u een verlofperiode overweegt. Hierover morgen meer.

Naast het doorbreken van normen en waarden, zoals hierboven aangegeven, is er de angst voor de consequenties voor de carrière. Ook kan men vrezen voor datgene wat boven water kan komen als men enige tijd tot bezinning komt. Wie soms tientallen jaren in een bepaald ritme leeft, kan in een verlofperiode 'door elkaar geschud worden'. Er ontstaat een nieuwe realiteit die confronterend kan werken. En een laatste punt dat ik wil aanstippen is dat de gezinssituatie dusdanig moet zijn dat een langdurige afwezigheid wordt gesteund door partner en/of kinderen.

Angst voor de carrière is een legitieme angst. Veel werkenden hebben intensief en vele jaren lang geïnvesteerd in hun werk en denken dat een sabbatical alle kans op verdere groei of carrière doet verdampen. De meningen over het effect van een sabbatical op de carrière zijn verdeeld. In mijn eigen onderzoek kwam ik eigenlijk alleen verlofnemers tegen die 'carrièretechnisch' beter van waren geworden en niet slechter, tenzij men er zelf voor had gekozen een stapje terug te doen.

Er zijn veel mensen voor wie het werk alles is. Een tijd weg van het werk is voor sommigen dan wel een ideaal, er zijn ook veel mensen die absoluut niet weten wat ze moeten doen als ze langdurig vrij zijn. Een van de weinige negatieve verhalen over een sabbatical die ik ken is van een rijke ondernemer, die tijd vrij nam om te schilderen. Na drie weken ging hij weer aan het werk, want de aanblik van een leeg doek waar maar niets op kwam deprimeerde hem. Het confronteerde de persoon in kwestie met zijn eigen beperkingen. Hij droomde wel dat hij kon schilderen, maar toen het eenmaal zo ver was, bleek hij hiervoor de inspiratie of kracht te missen.

Natuurlijk moet de gezinssituatie zodanig zijn dat het verlof past binnen het leven van de andere leden van de familie. Je ziet steeds vaker dat jonge mensen een sabbatical nemen voordat er kinderen zijn of als de kinderen nog niet leerplichtig zijn. Een wereldreis is dan namelijk makkelijker in te plannen. Zeker als beide partners een sabbatical tezamen nemen, is langdurige planning vooraf noodzakelijk. Gelijktijdig weg kan soms op problemen stuiten bij een van de werkgevers. Verlofnemers kunnen veel weerstand bij werkgevers wegnemen door goed om te gaan met drukke en rustige periodes in het werk. Voorbeeld: een accountant kan beter weg na de drukke periode januari-mei dan juist in die periode.

Een laatste barrière is de nog altijd te verwachten weerstand bij veel (maar wel steeds minder) werkgevers, collega's en/of de sociale omgeving (familie, vrienden). Dat kan te maken hebben met het voorkomen van precedentwerking (als jij gaat, wil iedereen), jaloezie (niet iedereen durft of kan wat u wilt) of de kosten. Een sabbatical mag u zien als een investering in de rest van uw carrière. En zoals met alle investeringen, de kost gaat voor de baat uit. En het is natuurlijk ook nog eens zo, dat de kosten zeker zijn, terwijl de baten maar moeten worden afgewacht. Ik beveel een ieder dan ook aan het kosten- en baten-plaatje voorafgaand aan een verlofverzoek helder en duidelijk op papier te zetten. De werkgever moet inzicht krijgen in uw redenen voor verlof (droom verwezenlijken, verhogen creativiteit, burn-out) en de kosten hiervan. Zo maar een directiekamer binnenstuiven en een langdurig verlof vragen, is in dit kader de slechtst denkbare optie.