Recensie: Gooi het roer om! - David Marquet

Gooi het roer om! is het aansprekende verhaal van een kapitein op een Amerikaanse nucleaire onderzeeboot die een murw geslagen bemanning weer aan de praat weet te krijgen. Dat veranderproces wordt vormgegeven door voormalig kapitein David Marquet, tegenwoordig werkzaam als consultant en spreker. Zijn autobiografische beschrijving van het veranderproces op zijn boot laat zien dat hij hier met verve én eenvoudige middelen en methoden een groot succes van weet te maken. Gooi het roer om! is in Amerika de hemel in geprezen, maar zal juist door die Angelsaksische achtergrond in Nederland waarschijnlijk wat minder snel voet aan de grond krijgen. Een boek dat alles in zich heeft maar zich ook een beetje in de eigen voet schiet.

De Nederlandse vertaling van Turn the ship around! ligt nu dus eindelijk in de schappen. Het is het verhaal van de Amerikaanse kapitein Marquet die bevel gaat voeren op een twee miljard dollar kostende nucleaire onderzeeboot. Hij geeft daar op geheel eigen wijze een draai aan de verdeling van verantwoordelijkheden, eigenaarschap en initiatief nemen. Veel gaat op basis van intuitie. De oplossingen zijn simpel maar effectief en het is een leuk verhaal om te lezen. Zo vaak krijg je niet een inkijkje in de mores van het Amerikaanse leger. Het boek kon dan ook in Amerika op veel lof rekenen en werd door zakenblad Forbes één van de 15 beste managementboeken ooit genoemd. Kortom, een boek om serieus te nemen.

Er staan dan ook weinig foute dingen in het boek, maar inhoudelijk is het niet heel vernieuwend. Waarschijnlijk heeft de combinatie van nucleaire onderzeeër en de strikte regels die aldaar nageleefd moeten worden bijgedragen aan het succes. Want laten we wel zijn, als de eerste belangrijk interventie een verandering is van de wijze waarop de verlofdagen aan boord moeten worden geautoriseerd, dan zullen weinigen zich direct van de stoel verheffen.

Het geheel doet uiteindelijk erg denken aan de gedachten over leiderschap zoals deze al ruim twee decennia geleden door onder meer Willem Mastenbroek zijn opgetekend. Het gaat daarbij om het zoeken naar een balans tussen enerzijds sturing en anderzijds de zelfsturing van de medewerkers. Eindconclusie hier was dat veel problemen moeten worden opgelost op de plek waar ze voorkomen, de plek waar medewerkers direct met klanten en/of processen in contact staan. Het initiatief tot probleemoplossing moet daarom zo laag mogelijk in de organisatie worden geplaatst.

Het voordeel van het boek is dat we deze gedachtegang in een unieke omgeving zien werken, op een boot van 100 meter lang waar liefst 135 mannen zes manden lang op elkaars lip zitten. En onderzeeboten doen het goed bij het publiek, denk maar aan films als The Hunt for Red October, Das Boot en U571. Kortom, een zeer aansprekend en écht praktijkverhaal.

Zoals gezegd, voor de Nederlandse situatie is veel van wat in het boek naar voren wordt gebracht herkenbaar maar niet erg oorspronkelijk. Niet zo verwonderlijk, want de verhalen zijn pas in 2013 opgetekend terwijl Marquet het bevel over de onderzeeboot voerde in de periode 1999-2001. Daarbij blijft Marquet natuurlijk een gezagsgetrouwe Amerikaanse militair en daar moet je wel tegen kunnen. Bij mij ging met enige regelmaat het licht even uit. In zijn dankwoord bij het aanvaarden van zijn post zegt hij bijvoorbeeld: 'Ik geloof dat de persoonlijke vrijheden, het respect voor de menselijke waardigheid en de economische welvaart die we in de Verenigde Staten kennen uniek zijn in de gehele geschiedenis van de mensheid wereldwijd'. Een tripje voor Marquet naar enkele West- en Noord-Europese landen kan in dat kader geen kwaad, die is waarschijnlijk ergens in Utah grootgebracht, denk je dan. Opmerkelijk, want in essentie lijkt Marquet het Rijnlandse model van leidinggeven te hebben geïntroduceerd in een typisch Angelsaksische omgeving.

Zijn afsluitende woorden lijken de essentie van het boek uit te hollen: 'Probeer niet te herhalen wat ik heb gedaan, want ik heb als consultant ontdekt dat iedere organisatie anders is'. Dat is het moment waarop ik dacht: 'wat heb ik nu eigenlijk gelezen?'

Gooi het roer om! is en blijft een bijzondere case study. Die soms intuïtief, soms vanuit passie en soms omdat er geen andere optie meer was, de juiste keuzes laat zien. Mooi verhaal. Leuk om te lezen. Goede toepassing van de basis van verandermanagement. Maar verder? Wat kunnen wij er verder mee? De laatste woorden van Marquet zaaien twijfel en dat maakt dat een enigszins gefrustreerd gevoel overblijft. Leuk dat het verhaal in lijn is met Covey en Sinek, die Marquet beiden ook al de hemel in prijzen, maar wat kan je er mee in je eigen, dagelijkse 'setting'. Duidelijk is dat we dan Marquet zelf in moeten huren, maar dat maakt weer dat zijn boek dan weinig meer is dan een mooi acquisitieverhaal.

Gooi het roer om! is een lezenswaardig epistel geworden dat vanuit de praktijk is geschreven. In dat opzicht stijgt het boek ver boven vergelijkbare pogingen uit. Marquet doet de juiste dingen vanuit een te prijzen grondhouding. Jammer dat het boek desondanks zo typisch Amerikaans is en zich daar niet aan weet te ontworstelen. Top 15 aller tijden? Neuh. Lezenswaardig? Zeker!

Score uit 5: ♣♣♣1/2

Gooi het roer om!

auteur: David Marquet

208 pagina's

Uitgeverij Boom

Prijs: € 24,99

Verkrijgbaar via de bekende verkoopkanalen, alsmede via Businezz, Managementboek en Bol.com.