Managementconcepten: simpeler, direkter, krachtiger? (deel 5, afronding)

In de afgelopen maanden is op deze website een reeks van vier artikelen verschenen over de sterkten en zwakten van management concepten. Deze publicaties worden nog steeds zeer goed gelezen en hebben ook veel reactie uitgelokt. In dit laatste artikel in de reeks wil ik nog kort ingaan op enkele trends die zichtbaar zijn in de markt. Waar blijft het nieuwe grote idee? Welke trends zijn zichtbaar in de markt van de management literatuur. Waar blijft de nieuwe goeroe?

Is uw kaas ook al gepikt? Laat u uw baard al staan? Bent u al een rat? Heeft u uw parachute bij u? U begrijpt, deze vragen zijn verwijzingen naar managementboeken die de afgelopen jaren veel succes hebben gehad. Van zware modellen of theoretische verhandelingen is in deze boeken geen sprake. Eerder van eigen ervaringen van de auteurs, die op prettig leesbare wijze zijn verwerkt in een boekje. Overigens vaak geschreven door ghostwriters.

Kenmerkende elementen in de management literatuur van de laatste jaren vind ik de trend om te versimpelen. Maak het niet te moeilijk, beperk je tot een thema, schrijf een dun boekje en klaar is Kees. Zo sprak ik een succesvol management auteur die mij verzekerde dat het succes van zijn boeken omgekeerd evenredig was aan de dikte en complexiteit ervan. Zijn dikste en meest inhoudelijke boek had nauwelijks succes gekend, zijn dunste en simpelste was een bestseller geworden.

Ook kenmerkend vind ik de toonzetting van de huidige succes boeken. Waar in de jaren tachtig de toon eerder zwaarder dan lichter leek te worden en er toch vooral diepgaand over de materie moest kunnen worden gedebatteerd, lijkt nu de trend omgekeerd. Lekkere, vlotte voorbeelden uit de praktijk, smeuïg gebracht in een leuk verpakking. Dat volstaat. Laat zien dat je succes hebt gehad en durf erover te schrijven, lijkt het motto.

Het managementboek van het jaar 'En nu laat ik mijn baard staan?' van Leen Zevenbergen is een voorbeeld van een dergelijke aanpak. Niet te ingewikkeld doen, verhalen uit de praktijk, niet te complexe oplossingen, een beetje creativiteit en het direkt aanspreken van de lezer zijn kenmerkende elementen van dit boek. In veel opzichten verfrissend. In het boek lezen we over de successen van Leen Zevenbergen, ondernemer en volgens flaptekst 'great communicator'. Het boek is kleurig en wild uitgegeven. Dat is redelijk nieuw in de uitgeef wereld. Toen ik mijn boek 'Sabbatsverlof' in 1999 uitgaf, schreef Elsevier hierover een artikel over twee kolommen, dat vooral inging op het feit dat de cover van het boek veel te vrolijk was en ook nog eens uitgegeven met zilveren rand, toe maar. Tijden veranderen, gelukkig maar, want bij het boek van Zevenbergen heeft de vormgever zich flink kunnen uitleven.

Dat het individualisme daarentegen nog steeds hoogtij viert blijkt ook uit Zevenbergen's epos. Het is behoorlijk op de eigen borstklopperig en de interventies van Zevenbergen en zijn team lijken altijd uit te draaien op enorme successen bij een veelheid aan grote en kleine klanten. Zijn missers worden wel aangestipt, maar daarover lees je helaas beduidend minder. Het is verenigbaar met wat in de eerdere artikelen is geschreven over Amerikaanse succes literatuur. Natuurlijk gaat Leen met zijn klanten golfen in Schotland, en natuurlijk trekt hij zich ook terug in Frankrijk om te filosoferen over de zin van het leven. Dat maakt ook dat na enige tijd dit soort boeken weer gaat tegenstaan. Moeten we nu allemaal gaan 'Leen Zevenbergen'? In plaats van concepten en modellen krijgen wel rol voorbeelden aangeboden die een garantie voor succes lijken te zijn. Vraag is of ze dat ook zijn, of dat vooral de 'great communicator' hier een dikke vinger in de pap heeft gehad.

In ieder geval lijkt de management literatuur is de laatste jaren een stuk lichter van toonzetting geworden. Studeerkamer literatuur wordt meer en meer vervangen door ervaringsdeskundigen, zakenlui, managers en ondernemers die de lezers op een prettig leesbare wijze wat tips aan de hand doen. Vorm (titel, vormgeving) is daarbij van groot belang. Liever een lekker bekkende titel als 'Wie heeft mijn kaas gepikt' dan bijvoorbeeld een titel als 'Organisatie modellen en -structuren als metamodel'.

Toch blijft de zoektocht naar een nieuwe aanpak die fundamenteel en goed onderbouwd de managementwereld op zijn kop kan zetten. Tot die nieuwe 'In search of excellence' is verschenen, kunnen we in ieder geval genieten van management lectuur met goed in het gehoor liggende titels. Bent u al bezig? Is 'Wie heeft in mijn koffertje gekeken' misschien een inspirerende werktitel?