Kunst tussen crisis en kans

Onlangs verscheen een groot artikel over de toekomst van de cultuur in Den Haag Centraal (editie 4-5), mede geschreven door ondergetekende. Op basis van interviews met vertegenwoordigers van toonaangevende culturele instellingen in Den Haag ontstond een helder beeld van de nabije toekomst voor de kunstensector in de hofstad, die maatgevend genoemd kan worden voor die in de rest van het land. Dit is een eerste deel in een serie. Volgende delen verschijnen op korte termijn op deze site.

Zelden was de toekomst voor het Haagse kunstleven zo ongewis. De sector beweegt zich al maanden tussen enthousiasme en angst, tussen bevlogenheid en (her)bezinning en teruggaan naar de wortels. Wie krijgt er straks nog wel subsidie en wie niet? Wie moet zijn taak herzien? Wie wordt fors beknot, wie mag zich verheugen op een rol van belang?

De culturele sector behoort tot de stevig getroffen branches in de huidige crisi. ook al lijkt het erop dat vanwege 'het wandelgangenakkoord'in de Tweede Kamer een deel van de voorgenomen bezuinigingen wordt teruggedraaid. Niet alleen de landelijke subsidies zijn minder vanzelfsprekend, ook de provincies en gemeenten hebben de sector in het vizier. Hoe gaan kunstbedrijven om met deze ingrijpende veranderingen? Welke mogelijkheden zien zij om in de toekomst een levensvatbaar business model neer te kunnen zetten. En wat gaan wij daar als bezoekers, als afnemers van de kunst, uitiendelijk van merken? De emoties, gedachten en oplossingsrichtingen hierover lopen in de culturele sector sterk uiteen. Een rondgang langs directies en vertegenwoordigers van De Koninklijke Schouwburg, Haags Gemeentemuseum, Galerie Project 2.0, Residentie-orkest, Circustheater, De Appel en literair theater Branoul.

Verandering

‘We beseffen allemaal dat het nooit meer zo wordt zoals het ooit is geweest’, aldus Rikkert Kremer van het Residentie-orkest, ‘De overheid was de laatste tientallen jaren altijd een uiterst betrouwbare partner. We konden er zeker van zijn dat er elke vier jaar geld kwam en dit zorgde voor stabiliteit. De situatie is nu veranderend. Er is een perceptie van onzekerheid ontstaan. We krijgen natuurlijk ook minder, omdat we niet alleen te maken hebben met kortingen van rijkswege, maar ook van de stad. 8% minder lijkt dan niet zoveel te zijn, maar bovenop efficiencykortingen van het Rijk praat je over tonnen.’

Ook Benno Tempel van het Gemeentemuseum erkent dat de veranderingen onontkoombaar zijn, maar stelt wel dat de nuance in het debat ontbreekt; ‘Iedereen moet in deze tijd bezuinigen en het is niet meer dan eerlijk dat ook de culturele sector haar steentje bijdraagt. Ik mis in het debat wel de nuance. Het lijkt allemaal zo veel, het geld dat naar instellingen gaat, maar het publiek moet duidelijk gemaakt worden dat de musea voor een groot deel taken uitvoeren ten behoeve van de gemeente en haar bewoners. Wij beheren de collectie omdat dit centraal het meest effectief en efficiënt gedaan kan worden. Ongeveer de helft van ons budget is beheer van de collectie die eigendom is van de gemeente, een van de meeste waardevolle bezittingen van de stad. Het liefst zou ik voor dit deel jaarlijks een factuur sturen en niet spreken over subsidie.’

Aus Greidanus, al sinds begin jaren zeventig verbonden aan Theatergezelschap de Appel gaat nog enkele stappen verder in zijn analyse van de bezuinigingen. ‘Het ontbreekt in Nederland aan een fundamentele inhoudelijke discussie over de waarde van cultuur. Zou er ook gekort zijn op de sector als er geen crisis was geweest? Je kunt niet van de een op de andere dag alles overlaten aan de markt, er is geen overgangsperiode. Er is nu veel te veel sprake van een korte termijnplanning, terwijl een lange termijnvisie ontbreekt.’ Dat de omslag te snel gaat wordt gedeeld door ondernemer en galeriehouder Coen van den Oever van Project 2.0. ‘Het korten gaat in de culturele sector veel te snel, er is geen tijd om een omslag te maken’.

Dit is het eerste deel over de kunstensector in de crisis, deel 2 verschijnt later deze week.

Het artikel is geschreven door Rob de Wit, Lizet Baars en Gyuri Vergouw, die tezamen The Artifacts hebben opgericht, een adviesbureau dat kennis van cultuurkenners, cultuurdragers en adviesprofessionals samenvoegt om de culturele sector op zaken als ondernemerschap, doorlichtingen, efficiency en herorientaties te ondersteunen.