Human Resources Management met de Franse slag

Sinds enkele maanden ben ik veelvuldig te vinden in Frankrijk, Na enkele drukke maanden en veel gereis dwars door La Douce France tijd voor wat eerste bevindingen, gebaseerd op Franse vakliteratuur en eigen ervaringen. Na jarenlang gericht te zijn geweest op het Angelsaksische model (Balanced Scorecard; waardecreatie; performance indicatoren), is het Franse ondernemingsmodel in eerste instantie een verademing. Oftewel, de kloof tussen Rijnlands en Angelsaksisch management werd mij heel zichtbaar. Hier nu wat eerste observaties. De komende tijd zal ik met regelmaat over de bevindingen rapporteren en ook de verschillen tussen het Rijnlandse en het Angelsaksische model hierin meenemen.

Laat ik vooropstellen dat ik vele jaren lang niet zoveel op heb gehad met Frankrijk. Als jongeling leefde ik in een tijd van de atoomproeven op Moruroa, de aanslag op de Rainbow Warrior en de idee dat Frankrijk een mooi land is, maar dat het jammer is dat er zoveel Fransen wonen. Voor mij nooit een Franse auto dus. Nu, 25 jaar later, rijd ik in een Citroen over de Franse wegen en werk ik hard aan mijn Frans, om zo snel en zo diep mogelijk in de huid van de Fransman te kunnen kruipen. Voor zover dat mogelijk is natuurlijk. Het lezen van wat vakliteratuur draagt daar zeker toe bij. Neem de bladen 'Le nouveau management' en 'Sciences Humaines'. Om met de laatste te beginnen, in het september-november nummer (ja, de Fransen denken zelfs bij het indelen in kwartalen eigenzinnig) een special over het verbeteren van het werkzame leven. Nu kan dat in Frankrijk al niet zo slecht zijn, maar het geeft een aardig inzicht in de benaderingswijze van de Fransen ten opzichte van ons in Nederland.

Het eerste wat opvalt zijn de harde cijfers. In landen als Nederland, Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en zelfs Spanje beweegt het percentage werknemers in overheidsdienst tussen de 10 en 14 procent. In Italië stijgt het al naar 15%, maar Frankrijk spant de kroon met liefst 22% (2010). En die werken denk ik niet bij het Franse Verkeer & Waterstaat, want de wegen zijn, als ze niet geprivatiseerd zijn en je er tol voor moet betalen, in het beste geval matig te noemen. Je mag er echter wel, in tegenstelling tot de 6-baans biljart-lakens in Nederland, wel bijna overal 130 rijden. Zie daar het uitgangspunt voor een land war anders wordt gedacht over werk en waar de macht van vakbonden nog steeds sterk is. Wie denkt dat de staking van Air France een uitzondering is, die nodig ik de komende maanden graag uit het risico te nemen van een tochtje met de veerboot naar Corsica of met de trein naar Monaco. De kans dat er wordt gestaakt is een stuk groter dan dat een Nederlandse club ooit nog de Champions League wint.

De special van 'Science Humaines' over het werkzame leven sluit overigens naadloos aan bij wat ook in Nederland over het onderwerp zou worden gepubliceerd. Typische HRM taal, wat wollig bij tijd en wijle, en weinig concreet. De onderwerpen kunnen zo in een Nederlandse versie van een HRM blad staan, bijvoorbeeld het onvermijdelijke coaching; governance; value c.q. waardemanagement; collaboratiemanagement; verandermanagement; control is goed, vertrouwen is beter; stress op het werk, et cetera. Opmerkelijkst is nog de editorial, waarin de uitgever verzucht dat het uiterst lastig is geweest om wetenschappers zo ver te krijgen iets te publiceren, ze hadden het te druk, geen tijd, geen zin et cetera. Heel herkenbaar! De wetenschappers hier ten lande willen ook niets liever dan valorisatie van hun ideeën en werk, maar als het geen publicatiepunten oplevert, kan je naar een interview fluiten. In Frankrijk is het dus niet anders.

Het meest interessant is een artikel over de nieuwe toenadering tussen ondernemingen en de maatschappij. Hoe Rijnlands wil je het krijgen? Het gaat in het artikel over het collectieve creëren, over nieuwe vormen van ondernemingsrecht en andere collectieve ondernemingsvormen. De auteurs pleiten voor een onderneming met een brede sociale doelstelling, Het is nog net geen pleidooi voor arbeiderszelfbestuur! Het verschil tussen Nederland en Frankrijk is echter, dat het verhaal in Frankrijk een grotere voedingsbodem heeft dan bij ons. Toch valt iets mij op in de bladen. Ze zijn zonder twijfel Frans, ze ademen Frankrijk uit, maar ze zijn ook Angelsaksisch van opzet. Zakendoen en management, ze lijken ook in Frankrijk doordesemd te worden met Amerikaanse methoden en technieken.

Een eerste persoonlijke observatie? De Fransen genieten niet alleen van hun eten, er wordt dan tegelijkertijd oprecht naar elkaar geluisterd en men laat elkaar daarnaast ook netjes uitspreken. Er wordt niet door elkaar heen geschreeuwd. Je begrijpt dat ik sommige dingen in Nederland echt niet mis.

Ik ga in Frankrijk op zoek naar de verschillen in het werkzame leven met Nederland, niet zozeer naar de overeenkomsten. De komende maanden lees je er meer over op deze site.