Het rampjaar 2012

De regering is naar huis gestuurd door een niet meer gedogende gedoogpartner. Het Nederlands elftal blijkt niets meer dan een stel egotrippers en presteert tijdens het EK ondermaats. De profwielrenners bakken er, niet alleen door ongelukkige valpartijen, helemaal niets van. De Nederlandse inzending naar het Eurovisie songfestival is een vals zingende nep-indiaanse die de finale tot onze grote verbazing niet haalt. De economie ligt op zijn gat en de Euro moet keer op keer worden gereanimeerd. En dan bevinden we ons pas in de maand juli. Het doet denken aan het rampjaar 1672, waarin Engeland, Frankrijk en de bisdommen Münster en Keulen tegelijkertijd de oorlog verklaarden aan Holland. Het volk was destijds redeloos, het land reddeloos en de regering radeloos. Zoiets als nu dus eigenlijk.

Toch zijn er naar mijn mening verschillen. Werden we toen van buitenaf bedreigd, nu komt de dreiging vooral van binnenuit. Vanuit onszelf, vanuit onze eigen Nederlandse cultuur. Het liefst geven wij met onze wereldwijd bekende tolerante cultuur diverse buitenlandse groeperingen de schuld, met als nieuw dieptepunt het Meldpunt Oost-Europeanen.Oplossingen worden gezocht in kostenbesparingen, niet in een toekomstgerichte aanpak. Creativiteit en vernieuwing is eng, zo lijkt het, daar moet dan ook op bezuinigd worden. Durf is nauwelijks aanwezig. Een visie kost geld en dat hebben we niet. Tot zover het doemdenken. Wat is de oplossing? Wat missen we in Nederland?

Wat dacht u van leiderschap? Dat is natuurlijk het meest zichtbaar in de politiek, waar al vier jaar wordt getalmd met het daadkrachtig aanpakken van de crisis. We blijven lekker door-polderen, terwijl de dijken allang zijn doorgebroken. We noemen ons graag kopman, maar zijn het eigenlijk ook weer niet. Zie de Tour de France, waar de Raboploeg met drie renners als kopman start, maar gered moet worden door meesterknecht Ten Dam en Spanjaard Sanchez. De roep om iemand als oud-ploegleider Peter Post wordt groter. Post was in zijn tijd een harde manager voor zijn wielrenners, maar toen hij na tien jaar achteruit keek, hadden zijn mannen wel alles gewonnen wat er te winnen viel. Naast zijn kijk op talent en focus op discipline en teamgeest liet hij ook veel van de verantwoordelijkheid over aan de mannen in de koers zelf. Twee dingen gingen boven alles: de teamgeest en de winst. Zo wonnen zelfs matige renners grote koersen. Dit is zodoende geen roep om leiderschap rondom een sterke man of vrouw, maar wel om leiders die uitgaan van heldere uitgangspunten en de verantwoordelijkheid voor de uitvoering grotendeels in de lijn leggen.

Wat dacht u van creativiteit en lef? We staan stil! Wetenschap en vernieuwing zijn eng. Kijk naar de tv en zie steeds weer dezelfde formats voorbij komen. De managementtrainingen bij veel bedrijven zijn gebaseerd op inzichten uit de jaren zeventig en tachtig, van de vorige eeuw wel te verstaan. De grootste hits van onze popsterren zijn vertaald uit het Italiaans of Frans. We lachen als we horen dat het Engelse wielerteam Sky de zaken op wetenschappelijke basis heeft aangepakt. Ze hebben zelfs, het is echt waar, gebruik gemaakt van statistieken! Zo wil je toch niet fietsen? Inmiddels is de Tour de France winst voor het Engelse team binnen. Hetzelfde geldt voor de Nederlandse voetballers en trainers, die weigeren gebruikt te maken van de nieuwste wetenschappelijke inzichten en innovaties en proberen te winnen met een strategie uit 1974. Tijdens de Olympische Spelen, ja dan wordt natuurlijk alles anders. We kiezen voor de jeugd en de vlag mag gedragen worden door een windsurfer die kanshebber is op goud. Prachtig. Zeker als u weet dat die sport over 4 jaar van het Olympisch toneel is afgevoerd.

Zo bezien is de teloorgang van sport, politiek en bedrijfsleven in Nederland geen toevallige gebeurtenis. We dragen er in hoge mate aan bij. We creëren het zelfs. Door ‘veilige’ keuzes maken. Door rustig achterover te zakken bij de successen uit het verleden. Het doet sterk denken aan het boek ‘Jan, Jannetje en hun jongste kind’ van de negentiende eeuwse auteur Potgieter. Het verhaal beschrijft zelfgenoegzaamheid binnen een gezin als metafoor voor het toenmalige Nederland. ‘Wees oorspronkelijk en vertrouw op eigen krachten’ was een van de deviezen die de auteur al in 1840 gaf om de fundamentele problemen in het land op te lossen. Met twee geschiedkundigen aan het roer in Nederland zou dit advies wel wat serieuzer genomen mogen worden. Anders gaat 2012 toch echt als nieuw rampjaar de boeken in.

Deze column is vorige week verschenen op managementsite.nl