Compassie, noodzaak in managementland

Compassie is een begrip dat weinig aan bod komt in de hedendaagse managementliteratuur. In mijn ogen zelfs veel te weinig. Zijn we in de managementwereld nog in staat compassie te tonen met de medemens of zijn we alleen het eigen voordeel aan het optimaliseren? In mijn laatste boek Het dodo-effect worden tal van misstanden in organisaties besproken, van zonnekoningengedrag tot jaloezie, van incompetentie tot vastgeroeste voordelen. Verharding en het nastreven van eigenbelang lijken daarbij de norm te zijn geworden. Belangstelling voor collega’s lijkt bijna altijd een zakelijk motief te moeten hebben. We hoeven niet naar een utopie te streven om te beseffen dat mededogen met onze medemensen, en zeker met diegenen met wie wij dagelijks werken, helemaal geen slecht uitgangspunt hoeft te zijn. Het is in mijn ogen zelfs een uitstekende zakelijke overweging, want loyaliteit en lange termijn commitment krijg je niet door extra te belonen, maar door gezamenlijk doelen na te streven waar ieder in gelooft en waarbij iedereen elkaar het licht in de ogen gunt. Een artikel uit het hart, over Yuri van Gelder, Barack Obama, ontwikkelingshulp en zo meer. 

De laatste weken zijn er twee momenten geweest waarbij ik moest denken aan het feit dat ik in Het dodo-effect het begrip compassie tot een van de vijf belangrijkste leiderschaps- en managementvaardigheden van de nabije toekomst heb benoemd (de overige vier zijn het maken van verbinding, het accepteren van tegenspraak, het sturen op verantwoordelijkheid en commitment).  De eerste was de situatie rondom Yuri van Gelder, de tweede een speech van Barack Obama op de Rutgers Universiteit. Ik begin met de laatste. In de speech van Obama, die duidelijk gericht is tegen Donald Trump en gaat over het anti-intellectuele klimaat in de Verenigde Staten, spreekt hij de volgende woorden: 'Qualities like kindness and compassion, honesty, hard work, they often matter more than technical skills or know-how.' Dat is nogal een statement vanuit de States! Compassie in een tijd dat de schreeuw om een muur te bouwen met Mexico groot is, wapenhandel moet worden gestimuleerd en ontwikkelingshulp op 0 gezet moet worden.

Laten we eerlijk zijn, is het niet juist het volledig ontbreken van compassie die heeft geleid tot de financiële crisis van 2008? Iemand de film The Wolf of Wall Street gezien? Ik mocht deze film enige tijd geleden inleiden voor een groep studenten. De meningen waren verdeeld. Het ene deel vond het een walgelijke film, ontdaan van iedere vorm van menselijkheid. Dit was niet de weg. Een ander deel vond het 'wel lachen'. Het zag er voor de laatste groep wel aanlokkelijk uit, die mooie dames, dikke auto's en grote pleziervaartuigen.  Je moet er niet aan denken dat iemand uit die groep over een jaar of vijf voor de deur staan om een verzekering met je af te sluiten.

Ik kom bij Yuri van Gelder. Iedereen heeft hier een zeer uitgesproken mening over. Ook ik kon werkelijk honderd redenen verzinnen om deze topsporter naar huis te sturen. En misschien wel meer. En ik kon maar één reden verzinnen om mijn voornaam-genoot toch de finale te laten turnen.

Ik kan de manager(s) van NOC/NSF geen ongelijk geven dat ze Van Gelder naar huis hebben gestuurd. Het gedrag was verstorend voor andere atleten, en geef toe, als uw werknemer niet voor de eerste keer om 15.00 met een kegel binnen komt strompelen vlak voor een superbelangrijke meeting wordt deze in de regel ook ontslagen. Die vliegt zonder ringen de voordeur uit, dat weet ik bijna zeker. Daarnaast weet ik (en velen met mij) niet precies wat er is gebeurd en is het ook niet de eerste keer dat afspraken door Van Gelder worden geschonden.

Er is maar één reden te geven om Van Gelder wel te laten starten in de Olympische finale. En dat is compassie. Maar juist dat begrip is in leiderschaps- en managementland volledig ondergesneeuwd door performance indicatoren, meten is weten, winnen en presteren, top 10 medailleklassement halen, afspraak is afspraak en teamwork. Allemaal waar en allemaal heel belangrijk. Geen speld tussen te krijgen. Maar ja, waar is de compassie? Laat dat nu net een van die begrippen zijn die ze je niet op business-schools leren!

Wat had ik dan gedaan in de situatie van Yuri van Gelder? Oprecht, ik weet het niet. Ik kom uit de (denk)wereld van de NOC/NSF en Maurits Hendriks, uit de wereld van managers en leiderschapscursussen. Je kan niet alles over je kant laten gaan en als een egotripper uit de band springt, dan moet je 'wat'. Ik bedacht dat er maar één omslagmoment zou zijn geweest waarbij ik had gedacht, Yuri mag blijven. En? Dat was het moment waarop ik zou hebben gedacht: 'deze situatie kent alleen maar verliezers'. Dan zou ik voor de sporter hebben gekozen. Daar zit ik tenslotte voor. En dankzij de sporter heb ik bestaansrecht. En ik had mijn verlies genomen. Dat zeg ik nu. Zonder in de situatie te zijn geweest dit te moeten doen. Lekker makkelijk vanachter mijn computer. Inderdaad, deze situatie kent alleen maar verliezers.

Ik kan daarom alleen maar oproepen tot meer compassie. In het dagelijks leven. Een middelvinger opsteken naar iemand die oversteekt terwijl diens licht gewoon op groen staat, waarom? In het zakenleven. Is het echt noodzakelijk om te overleven door klanten zoveel mogelijk geld af te troggelen, 80% marge te rekenen? Kan je dan echt geen nieuw en duurzaam businessmodel bedenken? En internationaal. Want weet u hoe en waar ik het begrip compassie voor het eerst oppikte? Enkele jaren geleden, tijdens een gesprek in een ontwikkelingsland. 'Jullie uit Nederland, jullie hebben zo weinig compassie'.

Ontleend aan het boek ‘Het dodo-effect, over gedragsverandering in organisaties’. Bestelinformatie: isbn 97890244038514 | 184 pagina’s | paperback en gratis-e-book| € 20,00. Verkrijgbaar via Managementboek.nl, Businezz.nl alsmede via Boekhandel Jimmink online, Het Martyrium Amsterdam, Van Stockum Den Haag en aanwezig of te bestellen in alle boekhandels in Nederland.