Compassie

'Bij ons in het Oosten noemen we de zakelijke Randstad "'The Killing Fields" '. Een citaat van een manager die ik onlangs sprak. Zou het echt zo erg zijn? Waar is de compassie gebleven in organisaties? Heeft de crisis er zo in gehakt dat er alleen nog maar gedacht wordt aan de aflossing van de hypotheek of aan het veiligstellen van de eigen positie? Patiënten klagen steen en been over de onpersoonlijke behandeling door de specialist. Ontwikkelingslanden laten we aan hun lot over: eigen schuld, dikke bult? Kunnen en willen wij ons nog invoelen in de positie van klanten, patiënten, kortom, van onze medemensen?

Compassie heeft zowel een positieve als negatieve lading. Vertalingen bieden een veelheid aan mogelijke synoniemen: 1) Clementie 2) Deernis 3) Deelneming 4) Goedertierenheid 5) Gevoel van medeleven 6) Gevoel van moede zijn 7) Mededogen 8) Mildheid 9) Medelijden 10) Medegevoel 11) Welwillendheid.

Ik ga in dit artikel uit van de definities mededogen, welwillendheid en medegevoel. Laat ik vooropstellen dat ik compassie iets anders vindt dan passie. Passie is individueel gericht, het gaat over of je ergens veel energie uit haalt, of er veel energie in wil stoppen. Het is 'jouw ding'. Compassie gaat over het medeleven, de toewijding, de betrokkenheid bij de ander. Ik focus op de positieve kant van compassie, minder op zaken als medelijden. Het gaat om de menselijke maat. Natuurlijk, je moet daarbij niet de uitgehold gevoel krijgen, een idee dat mensen je alleen maar 'gebruiken'. Maar er lijkt mij een mooie tussenweg te bewandelen te zijn.

Dat kan compassie zijn voor een collega, een patiënt, een bewoner, een vriend. Zijn we nog in staat mee te denken met de ander? Zijn we nog in staat om iets anders te doen dan een scorecard in te vullen om dan te zien dat de omzet van vennoot 48 of de directeur KBCWQ wat tegenvalt?

We komen uit het 'ik' tijdperk. Denk goed aan jezelf, was het credo, zonder anderen daarbij te kwetsen. Zou het ook niet zo kunnen zijn dat je jezelf helpt en dat je goed aan jezelf denkt door aan anderen te denken? Het grappige is dat veel managers en medewerkers juist zo vol zijn van grootheden als de Dalai Lama, Nelson Mandela, Moeder Theresa en Paus Franciscus. Zijn dat nu juist niet grootmeesters in mededogen, van compassie? Waarom zie ik daar dan zo weinig van in de praktijk, zelfs bij managers die deze grootheden als leidraad hanteren in hun leven?

Waarom is dit onderwerp in mijn ogen zo belangrijk?

Ik geef hiertoe drie korte voorbeelden, die mijns inziens voor velen herkenbaar zijn, ik heb ze niet zelf bedacht tenslotte:

- kan een medisch specialist goed functioneren zonder compassie te hebben voor de patiënten? In mijn omgeving regent het klachten over gedrag en uitspraken van specialisten bij het behandelen van fysieke problemen van patiënten. Onpersoonlijk. Pijnlijk. Onwaardig. Waar is de compassie gebleven? Die moet er toch intrinsiek zijn?

- een vennoot uit een maatschap krijgt een klap door verlies van enkele grote klanten door de crisis. Kan iedereen gebeuren. Maar het interesseert de overige maten niets, jammer dan, jouw probleem. Wordt de maatschap groter of kleiner door het gebrek aan compassie? Gaat het echt alleen maar om geld, zijn de vennoten in staat zichzelf  'weg te cijferen' en verder te kijken dan de eigen neus lang is?

- we hebben genoeg gegeven aan een ontwikkelingsland. Toch? Ze doen er toch niets goeds mee. Toch? Of hebben we misschien op een verkeerde wijze hulp geboden? Hulp die vooral ons goed uitkwam. Waarom staat anders de halve gemeenteraad en de hele subsidieverstrekker bij de opening van de waterput in het arme Afrikaanse land? Had dat geld niet beter kunnen worden besteed?

De resultaten laten zich raden.

Er wordt flink gedweept met grootheden als Mandela, Fransiscus en Theresa. Terecht. Geweldenaren! Maar waar is de compassie als die zo broodnodig is? Onderwerpen als passie, authenticiteit, bevlogenheid. Prachtig! We zijn goed bezig. Veelal met onszelf. Maar waarom verliezen we compassie uit het oog als we eenmaal aan het werk zijn?

Dit artikel is gebaseerd op mijn boek 'Commitment, de belofte van betrokkenheid en bevlogenheid in organisaties'. Te bestellen via de boekhandel, bol.com, de uitgever of managementboek.nl.