Bondscoach: over Van Gaal, Koeman en de Hollandse school (1e deel)

Wat doet een bondscoach eigenlijk zo de hele dag? Het is een vraag die menigeen bezighoudt, zeker nu de functie zo in de schijnwerpers staat. Het WK is aantocht, Louis van Gaal heeft zijn film, is getroffen door een ernstige ziekte en vandaag is Ronald Koeman aangesteld als zijn opvolger. In 2014 publiceerde ik mijn boek Bondscoach, coaching handboek voor 16 miljoen Nederlanders. Inmiddels zijn we met 17 miljoen op aarde, maar de boodschap van het boek is aardig overgekomen. Want tot mijn grote verrassing blijkt mijn naam te prijken in een boek over de Hollandse school van het Totaalvoetbal van Rob Siekmann. Een literatuurstudie naar de achtergronden en de inhoud van de begrippen Hollands school en totaalvoetbal. Daar ben ik dus maar eens ingedoken en ik zal er de komende tijd af en toe eens wat uit lichten. Want om maar met de deur in huis te vallen, we spreken wel steeds over de Hollandse school, maar wat is dat dan?  Ik heb dat in 2014 proberen te duiden op hoofdlijnen en kwam met 12 kenmerken, waarvan ik hier de meeste zal aandragen. Tot aan het WK zal ik van tijd tot tijd artikelen wijden aan onze bondscoach, het spel, de 'school' en een en ander proberen te duiden.

Het boek van Siekmann is een gedegen én stevige analyse en studie naar de achtergronden en historie van de begrippen Hollandse school en totaalvoetbal. Dat mag je misschien ook wel verwachten van een voormalig hoogleraar Internationaal en Europees sportrecht aan de Erasmus Universiteit, maar het moet monnikenwerk zijn geweest om dit allemaal uit te zoeken en te rangschikken. In essentie betekent dit dat de auteur zoveel mogelijk literatuur heeft bestudeerd en hieruit de relevante informatie, soms bewerkt maar soms ook integraal, in het boek bespreekt en analyseert. Eindelijk een standaardwerk dat verder gaat dan de (te) vaak gehoorde algemeenheden in sportprogramma's, en een must voor iedere trainer, voetbalanalist en verslaggever.

En ja, plots zie ik, tot mijn schrik en geluk, mijn naam tussen onze nationale voetbalgrootheden Cruijff en Michels, en naast die van Van Gaal, Guardiola, Klopp en Lobanovski staan.  Voor een jong afgekeurde voetballer een droom natuurlijk, en wat teveel eer. Maar ja, ik heb wel ooit getracht de Hollandse school te duiden. Met dank aan mijn overigens niet meer verkrijgbare boek Bondscoach (Uitgeverij Voetbal International) ....waarin ik in 2014 de Hollandse school en het werk van Bondscoaches analyseerde. Daarom zal ik de komende tijd af en toe uit beide boeken citeren en stukken plaatsen. Het boek van Siekmann kan je echter nu nog wél aanschaffen, en als je indruk met jouw voetbalkennis wilt maken op jouw vrienden en familie tijdens het WK 2022 is dat zeer aan te raden. Het is wel een flinke kluif van 464 pagina's, maar als je toch nog niet naar een museum of theater durft te gaan, gebruik je tijd dan wijselijk en lees dit boek.

Want wat zijn nu de onderscheidende kenmerken van de Hollandse school? Iedereen kan er minstens drie zo opnoemen. De opstelling moet 4-3-3 zijn (al komen er scheuren in deze in steen gebeitelde opstelling), het streven is (heel veel) balbezit en er moet aanvallend en attractief worden gespeeld. Zover komt iedere Nederlandse coach wel. Maar dan? Wat zijn dan enkele andere kenmerken?

Ik noem er in mijn boek Bondscoach nog een aantal, al kan je natuurlijk twisten over of ze dit wel allemaal zijn. Ik twijfel niet dat er minimaal nog 12 andere kenmerken te noemen zijn, maar dit lijstje is denk ik al een mooi begin. Wie alles over de Hollandse school en totaalvoetbal wil weten, die weet nu dat Siekmann gelezen moet worden. Maar terug naar mijn lijstje: wat te denken bijvoorbeeld van de meevoetballende keeper? De aanval begint bij de keeper, dat is typisch een Hollandse school kenmerk. Jan Jongbloed: Ja. Van der Sar: Ja. Lijnkeepers (Van Beveren?): nee. Dat is de keuze, of deze nu terecht is of niet. Van Beveren was zonder twijfel een betere keeper dan Jongbloed, maar was hij ook 'Hollandse school'?

Of deze dan: verdedigers moeten kunnen meevoetballen, zijn geen slopers en/of slagers, maar proberen de aanvallen in te leiden en kunnen gewoon goed en technisch (mee)voetballen. Niet voor niets lachen we om een verdediger als Harry Maguire van Manchester United, die in onze ogen als voetballer gewoon te kort schiet (pun intended). Daarnaast willen we mooi winnen, met creatief voetbal. Het voetbal van Oranje in 1974 wordt bezongen, de even succesvolle teams van 2010 (en iets mindere mate 2014) waren en zijn aan flinke kritiek onderhevig vanwege de te verdedigende en on-Hollandse (!) speelstijl. Ook echt 'Hollands' (ik prefereer Nederlandse school, maar Siekmann heeft een punt om het toch écht de Hollandse school te noemen)  zijn natuurlijk de eigen begrippen en termen, zoals doordekken, kaatsende spits, afvallende bal et cetera. Twee mindere aspecten zijn onze wereldwijd unieke houding ten opzichte van strafschoppen (kan je niet op trainen, Wahnsinn zeggen Duitsers (en ondergetekende, zie De Strafschop)....en wie winnen (of verliezen nu die shoot-outs?) en de arrogantie die opspeelt als het ons goed gaat.

Mijn lijst is slechts een hoofdstuk in een in mijn ogen belangrijk boek over het Nederlands voetbal. Hoe de praktijkmensen er naar kijken, wat hun duiding is, hoe zij hun vak invullen, daarover dus later meer. Ik zal graag gebruik maken van het werk van Siekmann. De komende maanden zal ik af en toe uit en over de mij ter beschikking staande voetbal vakliteratuur en eigen werk op deze site publiceren.

De Hollandse School van het Totaalvoetbal

Historie en analyse - een literatuurstudie

Rob Siekmann

20/10 uitgevers

Prijs € 29,50

ISBN 978-94-90951-69-6

Bestellen kan hier:

https://www.2010uitgevers.nl/product/de-hollandse-school-van-het-totaalvoetbal/

of bij de boekhandel en bijvoorbeeld bij Bol.com