We geloven er graag in, dat mensen op basis van WAARDEN kiezen en dat ze VRIJ zijn in hun keuzes. Fijn om in te geloven, alleen het werkt niet zo. Ons gedrag komt voort uit drijfveren die we maar half kennen, gewoontes en druk uit de situatie. We interpreteren in termen van waarden. En daarbij helpen verhalen. Laten we eens ophouden met dit idealistische geloof van mensen als Covey en accepteren wat ons gedrag echt vormt!

Dit is weer een van de duizenden gevallen waar missie en visie door elkaar worden gehaald.

Nog één keer dan:

1) Waarden: de verzameling van zelf opgelegde gedragscodes
2) Missie: de stip op de horizon. Wat wil je zijn als bedrijf, organisatie of land
3) Visie: hoe wil je dat bereiken

Als je dat volgtijdelijk en inhoudelijk helder hebt en . . . de klant heeft er iets aan, dan ontstaat het "verhaal".

Volgens de schrijver deed Rutte alles goed. Maar toch kwam het verhaal niet over. Dan moet de conclusie toch zijn dat Rutte niet alles goed deed?

Er is nog een belangrijk aspect wat in het bovenstaande stuk niet aan de orde kwam. De visie moet gebracht en gedragen worden door een leider. Maar al te vaak wordt een visie gebracht door iemand die een hoge positie heeft maar geen leider is. Door iemand die ook binnen de organisatie niet in een deel van de organisatie zit waar een leider kan en zal zitten: in een stafafdeling zoals Financiën, HR of ICT, Daar zitten de managers.
Leiders doen de goede dingen en hebben visie; gericht op effectiviteit en belanghebbenden. Managers doen de dingen goed, efficiënt en volgens de regels en procedures.

Daarnaast is er een psychologisch aspect. Wat niet onderschat kan worden: iemand die uit de cultuur van een stafafdeling komt, zal zich maar zeer zelden kunnen ontwikkelen als een leider. Daarom komen (voormalige) CFO's meestal niet verder dan een droog verhaal over kostenbesparingen. Daarom komen (voormalige) HR mensen, zoals Rutte, meestal niet verder dan droge verhalen die niet blijven hangen. In dit laatste geval zeer charmant, want HR mensen zijn bedreven in sociale vaardigheden. Maar ook veel irritatie opwekkend zoals in de algemene beschouwingen. Want voor de gemiddelde stafmedewerker kan over alles worden gesproken maar ZIJN regels zijn DE regels. En die gaan boven alles wat met visie te maken heeft.

Rutte is een manager, geen leider. Daarom de (inhoudelijke) kritiek op bijvoorbeeld zijn H.J. Schoo-lezing. Daarom ook de irritatie bij de Algemene Beschouwingen.

Mijn conclusie is: al doet de schrijfster nog zo haar best om er wat van te maken, het lukt niet. Ruttes verhaal was geen sterk verhaal, leverde geen sterke visie en leverde dus ook geen sterke aanpak.
Nu heeft Rutte zelf om deze lezing heen al zijn excuus georganiseerd: ik wil geen visie neerzetten, want een liberaal heeft geen visie. Ik aanvaard dat excuus. Als ik liberaal was, zou ik dat natuurlijk nooit doen, maar gezien wat de VVD de laatste 10 jaar laat zien, moet ik Rutte gelijk geven. Men loopt maar gewoon achter de vermogende belastingbetaler aan.

Waarom het bijvoorbeeld geen sterk verhaal is, is door het slechte gebruik van de voorbeelden steenkoolwinning en scheepsbouw. Dat de schrijfster hier niet opgekomen was, komt waarschijnlijk omdat zij de maak-industrie minder belangrijk vindt dan Rutte en de rest van politiek Den Haag. Het voorbeeld is m.i. (maar ik ben dan ook technisch innovatie-adviseur) wel van belang in de huidige wereld. Maar dan moet je aan het voorbeeld de juiste consequenties verbinden. Zoals het sluiten van de energie-verkwistende en daarom doldwaas gesubsidieeerde basis-industrie, zoals de aluminium-smelterijen. Net zoals we om die redenen afscheid namen van eerdere vormen van industrie als de scheepsbouw van grote schepen en de confectie-textiel. Maar dat durft Rutte niet. Dan blijft het voorbeeld hangen in de lucht.

Het woord 'lucht', dat blijft inderdaad hangen na deze lezing.