Geachte heer Overbeek,

Dank voor uw artikel. Ik ben het echter niet eens met uw tendentieuze artikel. Wat u namelijk doet zijn een aantal algemene processen van de hersens beschrijven om aan te tonen dat je niet altijd (wanneer dan precies wel en niet? Dat zegt u niet, uitgezonderd van 1 voorbeeld.) gebruik kan maken van RET of niet.

Ik vind het een nogal gemakkelijke en kort de bocht redenering, eens te meer omdat iedereen wel weet dat je niet altijd gebruik kan maken van RET of NLP. Ik zelf ben niet erg bekend met NLP, maar wel met RET en besef me ook wel dat als ik boven een klif hang, ik niet kan beredeneren dat het wel meevalt en dat ik me er zo uit redt.

Wat RET wel kan doen is een persoon doen beseffen dat emoties die iemand heeft het gevolg zijn van denkbeelden van hemzelf. Hiermee verplaats je jezelf vande slachtofferrol naar een rol waarin je weer (wat) controle krijgt over je emotionele gedachten.

Dus voordat u weer eens een theorie of een methode aan de kaak wilt stellen, vraag ik u om dit iets beter te onderbouwen.

Met vriendelijke groet,

Robert Engel
Adviseur Labora Service Management

Ps. Voor de geinteresseerden, wij verkopen geen RET, dus achter mijn pleidoor zit geen commercieel belang verscholen..... ;-)

Beste Bert,

Goed om in je artikel "Ret en NLP schieten te kort" te lezen hoe het werkt in onze hersenen. Gelukkig wordt er steeds meer duidelijk op dit gebied.
Wanneer ik met de RET werk benadruk ik ook altijd dat deze methode soms op het moment zelf niet werkt (het korte weggetje), maar wel voor het moment vooraf en achteraf zeer toepasbaar is.

Mijn overtuiging is dat een moeilijke situatie ook niet zozeer op het moment zelf een probleem vormt, maar dat mensen vooral erna aan de haal gaan (zoals in je voorbeeld van rampdenken) of voorafgaand aan de situaties hun hoofd op hol brengen.
Volgens mij kunnen we prima dealen met de stress van het moment, al is dat onprettig! Juist hierover gaat de RET. Als je realistisch bent en beseft dat onprettige zaken en daarbijbehorende emoties bij het leven horen kun je de stress (of angst, woede, verdriet) in het moment houden. Dit zou al een enorme winst zijn voor een heleboel mensen in het bedrijfsleven. Wat zullen managers en leiders veel tijd besparen en effectiever hun werk kunnen doen!
Helaas "koesteren" we nog al te vaak onze te heftige gevoelens.......blijkbaar levert dit ons winst op! Zoals klagen, vermijden, rechtvaardigen, afsluiten, gelijk hebben, macht en dus geen verantwoordelijkheid nemen etc.
De RET willen toepassen op het moment dat je lijf automatisch (korte weggetje) reageert is irrationeel! RET is een uitermate geschikte methode om vooraf en naderhand, of op het moment zelf als je het lange weggetje bewandelt te gebruiken!

Maar bovenal helpt RET je te accepteren dat lastige emoties bij het leven horen en je lijf daar nou eenmaal op reageert (lange weggetje). Dus ga door met waar je mee bezig bent en laat je niet beheersen!

Vriendelijke groet,

Anoek Gerlings,
Trainer/coach
van Harte& Lingsma

Prikkelend artikel: vorm van provactief cochen/schrijven zullen we maar zeggen. Ik heb behoefte aan een artikel waarin de auteur specifieker beschrijft in welke gevallen precies wel en niet duidelijk is dat niets helpt. In dat geval zou geld kunnen worden bespaard. Zolang dat niet helder is, en het niet bij voorbaat zo is dat NLP en RET schade toebrengen of contraproductief zijn, zie ik niet wat er mis is met doorgaan op de weg van NLP en RET. Mag ik de parallel trekken met de bekende kreet uit de marketing: 50% van het uitgegeven budget heeft geen effect en is dus weggegooid geld, alleen weet je nooit welke 50% dat is.

In mijn artikel gaat het erom de discussie los te maken over cognitieve benaderingen als de RET van Albert Ellis en NLP. Ik doe dat door recente gegevens uit de neuro-wetenschappen in te voegen in de discussie. Dit laatste gebeurt nog veel te weinig.

Dit laatste is volgens mij van groot belang bij de ontwikkeling van een nieuwe MD-aanpak. Hier valt de parallel te trekken met de psycho-analyse; een wereld die altijd een ondergrondse relatie heeft gehad met de trainingswereld.
In de psycho-analyse is de houding ten opzichte van hersenwetenschappen lang een vijandige geweest. Ze behoorde immers tot de domeinen van de technische wetenschappen, en dat werd maar al te vaak als kil ervaren.
De psycho-analyticus van der Glas doet een verdienstelijke poging om de beide werelden te verbinden. In de MD-trainingswereld zijn er nog te weinig van dergelijke initiatieven. Ik zeg niet dat ze er helemaal niet zijn, maar ze zijn er nog te weinig.

Boeiend vind ik de open houding die Anoek Gerlings in haar reactie op mijn artikel etaleert. Ik kan haar benadering van de RET alleen maar interessant vinden, en ben zeer geinteresseerd in de effecten. Ze begrijpt denk ik, net als Rudy van Stratum, waarom ik voor een kort-door-de-bocht-benadering kies.
Robert Engel wil een betere onderbouwing van mijn 'tendentieuze' artikel, maar met alle respect: de eenvoudige onderbouw van mijn 'gemakkelijke' redenering blijkt al lastig voor hem.
'Wat RET wel kan doen'schrijft hij 'is een persoon doen beseffen dat emoties die iemand heeft het gevolg zijn van denkbeelden van hemzelf'.
Nou, dit klopt dus maar ten dele en dat vind ik in dat ene voorbeeld van me wel goed uitgelegd.
Goddank, beste Robert Engel, worden onze emoties niet altijd door onze eigen denkbeelden bepaald, maar , en dat heb ik mogen leren van biopsychiaters enz, ook door autonome reacties in de hersenen, die werkzaam zijn voordat ons bewustzijn eraan te pas kan komen! Neuronale netwerken die op eigen houtje reacties genereren, en daarbij het aanwezige mentale en fysiologische potentieel (inclusief het bewustzijn!) benutten.
Misschien kan de RET dan achteraf wat betekenen; daarin sta ik volledig open voor de redenering van Anouk Gerlings.

En dan nog een opmerking. De vraag in welke situaties de RET nu precies wel en niet kan werken, is op dit ogenblik nog moeilijk te beantwoorden. Dat zal nader omschreven moeten worden; onderzocht ook. Tot op dit moment geven RET- (maar ook NLP-) instituten nooit aan wat de beperking van hun aanpak is. Daartegen richt zich mijn polemiek.
Niet ik zal moeten aangeven wanneer de RET of NLP wel werkt en wanneer niet. Deze methodieken zullen zich opnieuw moeten bewijzen in een veranderende wereld. De RET'ters en NLP'ers zullen dat zelf moeten doen. Dit kan door het hersenonderzoek er in te betrekken. Het zal ze verrijken!

Wat mijzelf betreft: ik ben me er volledig van bewust dat een andere, meer neurowetenschappelijke benadering van gedrag in onderwijs en Management Development, in de kinderschoenen staat. Maar wat een prachtige kans ligt daar! En wat een terrein komt er bloot te liggen.
We kunnen straks alle gangbare methodieken toetsen aan nieuwe inzichten. Ik word er helemaal happy van. Ik ga me er in elk geval voor laten inhuren om dit soort ontwikkelingen te begeleiden!


Bert Overbeek
www.pitchersupport.nl

Als eerste wil ik een onderscheid maken over angst. Ik ben ervan overtuigd dat iedereen een primaire angst heeft in bijvoorbeeld een brandend huis of bij een afgrond. Gelukkig maar want anders zouden we gewoon in een ravijn vallen of in een brandend huis blijven rondlopen met alle schade van dien. Dit wil je dus ook niet veranderen.

Het is interessant om in zo’n geval als de NS te bekijken hoeveel last je nu van angst hebt. Want het blijkt dat we wel eerst last moeten hebben van een angst om er ook mee aan de slag te (willen) gaan. Als je bijvoorbeeld vliegangst hebt en je vakantie vier je ieder jaar op een Nederlands camping dan is het onder controle brengen van deze angst niet echt een must voor je. Stel dat je zakelijk grote afstanden moet overbruggen. Dan nog kan het zo zijn dat je ondanks de mogelijkheid van het vliegtuig je kiest voor het langzamere alternatief van de auto/ boot. Als ik me niet vergis was Dennis Bergkamp bij zijn interlands voor Oranje daar een mooi voorbeeld van. Je hebt wel last van een emotie als angst maar is nog niet voldoende reden om er echt iets mee te doen. Stel je nu de situatie voor dat je geliefde/ kind aan de andere kant van de wereld zit en fysiek je hulp daar hard nodig heeft. Zou het dan zo kunnen zijn dat je wel wat met die angst wil gaan doen? De kans wordt nu al beduidend groter.

Oftewel mensen zijn pas bereid om te veranderen als er voor hun voldoende reden is dat ze dit vanuit HUNZELF ook als een must ervaren

Maar wat zijn nu eigenlijk emoties? Is dat wel met thalamas en de amygdala te verklaren? Emoties zijn de drijvende kracht achter ons menselijk gedrag. Redenerend vanuit de andere kant kan gedrag dus gezien worden als een uiting van die emotie. Een interessante vraag is wat zorgt nu voor dat we juist die ene (positieve/negatieve) emotie ervaren? Als we dat weten zijn we ook in staat om een keuze te maken welke emotie we meer willen ervaren dan de andere?

Laten we eens naar het proces gaan kijken hoe het komt dat heel erg vrolijk kunt zijn. Kijk bijvoorbeeld naar een zaal waar Andre van Duijn voor gaat optreden. Al bij zijn aankondiging zal je al mensen in een positieve stemming kunnen zien zitten. Wat zorgt er nu voor dat als ze in dat zaaltje zitten deze emotie vertonen?

Waar ze onbewust toe in staat zijn is dat ze hun emotie kunnen veranderen. Dit doen ze op drie manieren:

1.Ze veranderen hun fysiologie.

Ze gaan bijvoorbeeld recht op in hun stoel zitten. Hun blikveld is gericht op het doek, recht voor hun uit. Bij de aankondiging beginnen ze te klappen. Oftewel er wordt op een of andere manier diverse signalen richting de hersenen afgevuurd die als prettig worden geïnterpreteerd.

2.Ze hebben een andere focus. Ze hebben die avond heel bewust gekozen om er even lekker uit te gaan en iets leuks te doen. Mogelijk zeggen ze ook tegen zichzelf dat ze dit verdient hebben. Je komt hier op het veld van waarden, overtuigingen en regels die je jezelf hebt aangeleerd/ hebt overgenomen van een ander.

3.Dan heb je ook nog de manier hoe je tegen jezelf communiceert. Als je maar vaak genoeg zegt (jezelf overtuigd) van dit wordt lachen, die van Duijn heeft de humor aan zijn broek hangen dan zet je jezelf al in positieve stemming. Oftewel de herhaling van je interne dialoog, de gebruikte metaforen en de interne vragen die je aan jezelf stelt maakt dat je je stemming beïnvloed.

Deze drie patronen doorlopen we continu bij alle emoties die we ervaren. Het leuke is dat je bovenstaand voorbeeld ook kan invullen voor iemand die de grappen van Van Duijn maar stom vindt . Kijk dan eens naar bovenstaande patronen die hij/zij doorloopt. Wat ik wil zeggen is dat we continu een keuze hebben om ons in een bepaalde emotie te zetten. Alleen waarvoor maken we dan niet altijd een keuze die als positief / effectief wordt ervaren?

Hier komen we op het vlak dat je gedrag ten dienste staat van het bereiken van een of meerdere doelen. Pak een groep voetbalsupporter die iemand in elkaar slaan. De redenen dat zo’n supporter voor dit agressieve gedrag kiest kunnen een aantal zijn:

1.Hij weet hierdoor zijn zelfwaardering te bevestigen/ verbeteren.

2.Door zijn gedrag behoort hij tot de groep waarmee hij een verbinding heeft.

3.Het zorgt voor spanning en afwisseling.

4.Het geeft hem bescherming en zekerheid.

Het blijkt dat iedereen op zijn eigen manier en mate van intensiteit een van bovenstaande doelen wil bereiken. Bovenstaand manier hoe je met je negatieve gedrag je doel kunt behalen kun je ook invullen met bijvoorbeeld een studente biologie die wetenschapper wil worden. Daar zou je zelfs nog een tweetal extra redenen kunnen opvoeren:

5.Zij doet dit uit persoonlijke groei ( door mijn kennis kan ik anderen helpen)

6.Zij levert een bijdrage aan een hoger doel (bestrijding kanker bijvoorbeeld)

Samengevat dienen je emoties en gedrag je doelstellingen en daarbij heb je een keuze op welke wijze je een doel wilt bereiken.

Mijn overtuiging is dat er altijd ruimte voor onderhandeling met jezelf aanwezig is. Stel je gedrag is opvliegend van aard. Nu is het zo dat dit in een functioneringgesprek wordt besproken dat hier echt wat aan moet gebeuren anders kan dit tot persoonlijke consequenties leiden. Dit bespreek je eventueel nog met je collega's die dit bevestigen. Dit heeft je dus bewust gemaakt van je gedrag en je bent nu ook echt bereid om er iets aan te doen. Nu wil het natuurlijk nog niet zeggen dat je hierna de opvliegerigheid niet meer voelt. Het mooie is wel dat je er nu bewuster mee om kan gaan wanneer die emotie omhoog komt. Na deze prikkel, bijvoorbeeld het stokken van de adem, spanning in je schouders, etc heb je een scala aan technieken en methodieken om er ook wat mee te doen. Als je ervan overtuigd bent dat je nu eenmaal opvliegerig bent (identiteit) zal er weinig gebeuren Nogmaals dit werkt alleen als je ervan overtuigd bent dat het noodzaak is dat je verandert en je bereid bent om te veranderen.. Ik denk dat het genoemde korte en lange weggetje in de beschreven stelling mooi aansluit bij de termen bewust en onbewust. Het beredeneren van het gevoel maakt dat we er ons bewust van zijn.

Nu nog wat over NLP. Wat is nu NLP eigenlijk? Iedereen interpreteert / claimt de naam op zijn eigen manier. Lucas Derks en Jaap Hollander hebben in hun boek Essentie van NLP een drietal definities beschreven die ze daarna verder hebben uitgewerkt:

1.NLP is de studie van de structuur van de subjectieve ervaring

2.NLP is modelleren

3.NLP is een communicatietechnologie

In de bijdrage op deze site wordt m.i. de kritiek op het modelleren gericht, waarin de beperking ligt. Modelleren in de zin van kijken hoe iemand iets succesvol doet en diezelfde techniek voor jezelf/ bij anderen toepassen om hetzelfde resultaat te bereiken. Kritisch naar NLP kijkend zie en ervaar ik is dat NLP (te) veel technieken heeft die verandering mogelijk maakt. NLP is teveel gehyped en de verwachtingen worden vaak te veel overtrokken. De mate waarin NLP werkt is gerelateerd in hoeverre jezelf open staat/ overtuigd ben van de vooronderstellingen van NLP. Als je er niet in geloofd dan werkt het ook niet. Waar NLP minder in slaagt is om de verandering vast te leggen of te verankeren. Het is eigenlijk precies hetzelfde als je tuin in te lopen en vol te houden dat er na een keer onkruidverdelger te strooien vanaf heden er geen onkruid meer in zal staan. Ook bij gebruik van cognitieve methodieken dien je regelmatig onderhoud te plegen.

Daarbij spreekt met het voorbeeld van de Ns me wel aan. Ze krijgen zo'n mooie tool aangereikt en nu werkt het niet? Conclusies die dus mogelijk na de training zijn getrokken is dat deze cognitieve technieken niet voor deze organisatie/ situatie werken. Is dit ook echt zo? M.i. is hier meer aan de hand:

1.Er is misschien wel een probleem alleen wordt het niet als problematisch ervaren.

2.Mij is onduidelijk waarvoor nu juist deze techniek is toepast. Zowel NLP als RET zijn niet zaligmakend.

3.Mogelijk is onvoldoende het geleerde door het instituut en de organisatie in de praktijk verankerd.

Eindconclusie

In mijn betoog behoud je meer de regie in het omgaan met angst dan dat er in eerste instantie gewekt wordt door het enkel neurowetenschappelijk te benaderen. Ik ervaar dat de stelling teveel als een onomstotelijk gegeven wordt beschouwd dat identiteit en gedrag/emotie een zijn. Er wordt gesteld dat de thalamas en de amygdala zo werken en dat dit direct geëxtrapoleerd kan worden naar hoe we omgaan met angst/ doemdenken. Ik vind het erg kort door de bocht. Ik sluit wel graag aan dat door gericht wetenschappelijk onderzoek we beter in staat zullen zijn een paradigma te ontwikkelen die dichter aansluit bij de werkelijkheid zoals we die waarnemen. Hoe mooi zou het zijn als dit onderzoek meer gericht is op de mogelijkheden dan ons te focussen op de beperkingen die wij als mens bezitten..

NLP en RET zijn methodieken om een doel te bereiken en mogen nooit een doel op zich worden. Door gericht en bewust cognitieve methodieken toe te passen vergroot je de kans op succes van een gewenste verandering. Ik zet wel een kanttekening bij menig NLP/RET instituut dat te eager is om de training te geven en soms ook wel eens na mag denken of ze wel in staat zijn het bedrijfsvraagstuk met een cognitieve methodiek is op te lossen. Soms mag je best nee verkopen.

Doemdenkers kunnen voor organisaties ook een positieve werking hebben. Dit houdt de organisatie scherp voor mogelijke misstappen. Door zo iemand te waarderen als iemand die bezorgd is om de organisatie en er het beste mee voor heeft kun je zo iemand er ook bij betrekken. Of in jou voorbeeld door vooraf te doemdenken zet je jezelf in beweging om extra klanten te zoeken en het risico te spreiden. Zo zie je maar dat een emotie als angst ook voor jezelf en je omgeving positief kan werken.

drs. Ing. Pieter van Kampen
Trainer /Coach
www.menerva.nl

In reactie op Pieter van Kampen het volgende:

1. Mijn stuk stelt niet dat een cognitieve benadering ALTIJD faalt. Je reactie schetst vooral situaties waarin de cognitieve benadering (lees RET en NLP) werkt. Dat leidt tot de overtuiging dat je 'de regie in de omgang met angst' behoudt. Kortom: dat de cognitieve benadering ALTIJD werkt.
In die overtuiging sta je niet alleen. En het is precies deze benadering die ik, kort door de bocht wellicht, onder de hakbijl wil brengen. Wanneer wij bij veranderkunde enige waarde wensen toe te kennen aan de neuro-wetenschappen, en ze niet a priori als bedreigend ervaren, dan moeten we wel vaststellen dat cognitieve aanpak niet altijd werkt!

2. Al moet tevens worden vastgesteld dat een cognitieve aanpak ons best goede diensten kan bewijzen. Zoals we er nu voorstaan, blijken de hersenen een plastische massa. Als we iets nieuws leren (sensibilisatie), verandert er iets in de synaptische structuur daarboven. Leren we iets af (habituatie), dan zien we ook iets gebeuren. Onze hersenen zijn dus ons hele leven aan veranderingen onderhevig! Alleen gaat het iets minder snel dan de cognitieven zich wel eens wensen. Laten we het zo zeggen: een gedachte verander je gemakkelijker dan een emotie of gevoel.

3. Dat betekent ook iets voor de 'keuzemogelijkheid'. Pieter schrijft 'We hebben continu bij alle emoties een keuze om ons in een bepaalde emotie te zetten'.
Dat is niet helemaal waar. We hebben die keuze niet continu. Dat zouden we willen! Het hele bestaan in de hand te hebben; de maximale controle! De wereld in een rustgevende rationele staat. Hallelujah!
Maar helaas. De hersenen reageren soms al, voordat we ons van iets bewust zijn. Bijvoorbeeld: nog voordat je bedenkt dat je je arm op gaat tillen, is de hersenacitiviteit al gericht op het optillen van de arm. Wonderlijk, he?
En gelukkig maar. Want zo blijft er nog iets oncontroleerbaars over. Ik begrijp dat sommigen onder ons het heerlijk vinden als ze alles onder controle hebben, maar wat een rijkdom als dat niet zo is.

4. Ik bespeur in gesprekken met vakgenoten vaak een sceptische houding ten opzichte van een meer biologisch-neurologische benadering van de emotie. Volgens mij grondt die scepsis in de aloude vooronderstelling dat wetenschap kil zou zijn.
Triomfantelijk roept men dan: we mogen meer zijn dan wat de wetenschap over ons heeft bedacht!
Natuurlijk zijn we meer dan een wetenschappelijke formule. We hebben immers een mentale inhoud. Onze gevoelens en gedachten gaan ergens over. Dat laat zich niet altijd wetenschappelijk beschrijven.

Nou ja, goed, voordat ik te technisch word, er maar mee stoppen. Ik wil Pieter wel bedanken voor de informatie die hij aanreikt in zijn artikel.

Bert Overbeek
www.pitchersupport.nl

Korte of lange angstige weggetjes.... mmm.. angst is soms ook wel lekker.... bijvoorbeeld in de bioscoop... of als je van een brug springt in Nieuw Zeeland, boven dat ravijn...

En waarom is deze angst lekker?.. voor sommigen... Omdat het frame plezierig, opwindend en tòch veilig is. En toch is het óók angst, want anders was er geen thrill.

Het hoogste frame telt. Is het mogelijk dat iemand de dood ingaat zonder angst? Jazeker! Vergt enige mentale voorbereiding. Als je maar diep en hoog genoeg gaat. Met of zonder RET en NLP... want dat zijn slechts 'methoden'.

En inderdaad, een zuiver cognitieve aanpak zet geen zoden aan de dijk. Zijn NLP en RET zuiver cognitief? Of is het hier de toepasser die iets weglaat? Lichaam en geest. Denken en voelen. Wie haalt dat uitelkaar en spreekt dan nog over het verschijnsel mens?