Productiviteit en Pinksteren

Er is veel aandacht in de managementliteratuur voor spiritualiteits- en zingevingsvragen. Van een van de langst-bestaande organisatie in de wereld, de kerk - ongeveer 18 eeuwen- , kunnen ook managers stellig iets leren. Bijvoorbeeld het hebben van een lange adem, de deugd van barmhartigheid beoefenen, hoop koesteren, de kunst van rituelen verstaan. Allemaal thema’s die voor de vitaliteit en de duurzaamheid van organisaties van groot belang zijn. In dit artikel wil ik daar iets van opdelven en omdat het omstreeks Pinksteren (27 mei 2007) gepubliceerd wordt is gekozen voor bovenstaande titel.

Productiviteit: output

Krachtige organisaties hebben een grote omzet, leveren veel diensten en/of producten. Belangrijk is wat er uit iemands...

René Roorda
Helaas krijg ik van dit artikel niet echt de geest. Gelukkig is de Geest van Pinksteren niet afhankelijk van onze productiviteit.
Sijbrand
Beste Klaas,
Ik weet niet waar u het pinksterverhaal vandaan heeft van de 11 mensen die de 'Geest' krijgen, maar ik ken het verhaal toch uit betrouwbare bron iets anders. Het is niet een ingeving van de mensen, maar toch echt niets anders dan een bijzondere gave van God, namelijk Zijn Heilige (!)Geest! Die Geest doet hele bijzondere dingen door mensen heen, dat klopt wel, dat kan ik in diezelfde bron (Bijbel, Handelingen) terug lezen, maar ook in mijn eigen leven zien.
Ad de Regt
Lid sinds 2019
Pinksterverhaal? Zelden een (letterlijk) plattere weergave van het pinksterverhaal uit de bijbel gelezen. Dat is geen interpretatie meer (in de lijn van vele eeuwen bijbeluitleg), dat is gewoon een ander verhaal dat toevallig goed uitkomt in de redenering. Een verhaal dat overal vandaan kan worden geplukt. Daar heb je de bijbel en zeker pinksteren niet voor nodig.
Reinder Koornstra
Nu ken ik nóg wel een dominee die in zaken zit, maar we praten óf over zaken, óf over religie. Klaas Ykema probeert het samen te doen, en dan krijg je nét zo'n vreemd construct als rond het scheppingsverhaal ( "Intelligent Design").

Ykema is daarbij ook nog actief predikant, moet ik begrijpen, maar ik denk dat hij met dít verhaal bij zijn gemeente niet bepaald 'vurige tongen' oproept.

Je moet wat doen om je vak te promoten, maar het ontstaan van een wereldreligie te vergelijken met het opzetten van een bedrijf, gaat me toch te ver. Met dat laatste heb ik genoeg ervaring, het pinksterverhaal ken ik ook al jaren, maar ik ben echt nooit op het idee gekomen het één te combineren met het ander.
Daarnaast kénnen we het verhaal maar uit één bron, de rest heeft Klaas erbij verzonnen. En gebeurde het allemaal bijna 2000 jaar geleden. Je kunt wel wat willen, beste Klaas, maar hoe we hier gehakt van moeten maken, is me onduidelijk. Een organisatie inspireren, dat is een taak van managers, terwijl alleen leiders dat kunnen. Daarover staan al de nodige uitingen op dit weblog.
Ederveen Hendrick
Toen ik de vier vorige reacties las, dacht ik, daar moet toch iets mis zijn.
Maar na het lezen van het gehele artikel, denk ik daar toch wat anders over.
Toegegeven, het aangehaalde pinkster verhaal klopt niet helemaal met de bijbelse feiten, maar ik denk dat de schrijver dat zelf ook wel weet.
Ik vermoed dat hij heeft heeft gebruikt als een metafoor voor zijn stelling, dat je soms even buiten jezelf moet stappen, om iets nieuws te kunnen zien.
En dat gebeurde toch ook met de 120 personen(inclusief de elf apostelen) die op de eeste pinlksterdag samen waren in Jerusalem.
Zelf zaten ze volkomen vast, en wisten niet wat te doen.
Toen dan plotseling de Geest kwam, konden zij door de kracht van die Geest buiten zich zelf treden, en geïnspireerd door die Geest zijn ze toen iets geweldigs begonnen.

Wel dat kan ook in een bedrijf of organisatie, soms heb je kracht van buiten nodig om de dingen in een nieuw licht te kunnen zien.

Het hangt van de omstaanders af, of die zich laten "begeesteren" of niet.

Soms moezt je eerst ziek worden voordat je ziet wat echt nodig is.

Maar af en toe eens (al of niet vrijwillg) buiten je zelf treden, geeft nieuwe horizonten.
Arend Ardon
Doorgaans schrijven we in de managementliteratuur vanuit een rationeel-economisch of een gedragswetenschappelijk (vaak sociologisch of psychologisch) perspectief. Mij spreekt het aan om buiten deze waardevolle wegen ons denken 'op te rekken' vanuit andere perspectieven, zoals kunst, filosofie en religie. Klaas IJkema steekt zijn nek uit met zijn verhaal over pinksteren als tegenhanger van productiviteit, bezieling als tegenhanger van 'meten is weten'. Want bijbelse inzichten vertalen naar het bedrijfsleven is bepaald niet gebruikelijk noch eenvoudig. Maar wel de moeite waard, als je beziet hoe sterk de bijbelse traditie onze samenleving nog beinvloedt (al is het maar de vanzelfsprekendheid van de vrije dagen op pasen, hemelvaart en pinksteren) en hoeveel mensen zoeken naar mogelijkheden hun religie handen en voeten te geven in het dagelijks leven (waaronder hun werk). Net als zijn eerdere column over Mozes' krachtige leiderschap biedt deze bijdrage van Klaas IJkema een ander perspectief dan we gewend zijn te lezen. En dat spreekt mij aan.
de Vries
Ik vind het werkelijk absurd om religieuze propaganda in te zetten als motivator. In het bedrijfsleven gaat het om rationaliteit, het binnenhalen van een irrationeel concept als het geloof is een zeer stupide stap aangezien het afleid van de heldere rationele cultuur die van belang is in een organisatie
Hans van der Loo
Spiritualiteit en religie zijn momenteel ‘hot items’, niet alleen in de maatschappij maar ook in de managementliteratuur. In een niet aflatende stroom van artikelen en boeken wordt gewezen op het belang van zelfrealisatie en het streven naar hogere doelen in de moderne bedrijfsvoering. Hoewel de aanvliegroutes waarmee de auteurs de thematiek benaderen zeer verschillend kan zijn, is de conclusie doorgaans gelijkluidend: er is meer onder de zon dan alleen het fysieke en het materiële. Vanuit een besef van aloude religieuze deugden, wijst Stephen Covey op de noodzaak om de traditionele focus van management op ‘effectiviteit’ te verplaatsen naar meer aandacht voor ‘inspiratie’. Vetrekkend vanuit religieuze mythen, accentueert Robert Quinn het belang van een fundamentele persoonlijke transformatie (hij spreekt in dit verband van een ‘reis van de held’) om organisaties beter te kunnen laten presteren. Vanuit marketingperspectief heeft Jesper Kunde niet zo lang geleden een warm pleidooi gehouden voor wat hij aanduidt als ‘corporate religions’. Dat zijn inspirerende merken met een bijna religieuze ‘kleefkracht’: zij hebben niet alleen een magnetische aantrekkingskracht, maar zij bezitten ook het vermogen om medewerkers en klanten blijvend te binden. En zo kan ik doorgaan. Wanneer wij het artikel van Klaas Ijkema in dit licht bezien, is zijn stellingname plotseling minder grotesk dan zijn critici het doen voorkomen. Eigenlijk zegt hij niet meer (maar ook niet minder!) dan dat (religieuze) bezieling een randvoorwaarde is voor goed en succesvol ondernemerschap. Indien wij dit als vertrekpunt nemen, zou de discussie mijns inziens moeten gaan over de vraag a) of de religieuze/spirituele dimensie van belang is voor duurzaam ondernemingssucces, c.q. in welke situaties en onder welke condities dit zo is, b) waarom dit inzicht juist in deze tijd zoveel weerklant vindt en c) hoe men ‘ontzielde’ bedrijven en mensen indien gewenst meer ‘bezield’ kan maken. Om een lang verhaal kort te maken: ik sluit mij volledig aan bij de strekking van Arend Ardons commentaar. Laten we het over wezenlijke vragen hebben en niet gaan hakketakken over de kwestie of het Pinksterverhaal al dan niet adequaat is weergegeven. En laten we er al helemaal niet toe overgaan een auteur te diskwalificeren louter en alleen omdat hij een predikant is. We mogen immers nooit vergeten dat religie ooit de voedingsbron was van onze moderne economie. De socioloog Max Weber heeft aan het begin van de vorige eeuw een vuistdik boek geschreven over het protestantisme als drijvende kracht van het opkomend kapitalisme. Religie was in die periode nauw verbonden met bedrijfseconomische resultaten. Waarom zou dat een eeuw later anders zijn?
Klaas IJkema
Auteur
De reacties op mijn artikel 'Productiviteit en Pinksteren' lopen nogal uiteen. De discussie over dit thema wordt verdiept wanneer we achter de argumenten de mensbeelden op het spoor komen. Mensbeelden voeden onze de sturende opvattingen in het gesprek en het gedrag op ieder terrein, zeker ook het economisch handelen.

Heel krachtig zet de Vries dit neer: in het bedrijfsleven gaat het om economisch handelen en dat is zuiver rationeel. Religie als motivator is dan niet gewenst (irrationeel en stupide). Het mensbeeld dat hierachter schuilgaat is dat van een opgesplitst en verdeeld wezen. Het ene deel is rationeel, daarin gebruikt hij zijn verstand, zijn logisch vermogen. Daarbij wordt rationaliteit sterk instrumenteel opgevat. Een ander deel is zijn emotie, zijn intuïtie, en dat is privé en daar moet je in je werk anderen niet mee lastig vallen. Dat is het 'onheldere' terrein van religie, maar ook kunst, filosofie, etc. Een sturende opvatting is: houd die twee delen vooral ver uit elkaar!
In andere reacties zie ik diezelfde tweedeling ook terug. Die komen er op neer dat ik het Pinksterverhaal verkeerd uitleg of dat ik me als predikant inlaat met iets dat mijn terrein niet is (maar dat van managers). Die opvatting kun je hebben en ik waardeer het dat dit duidelijk wordt benoemt. Maar het mensbeeld dat hieronder is zit gaat ook weer van die opsplitsing uit: laat de religie bij de experts en verwar dat niet met leidinggeven en management.

Mijn betoog wordt gedragen door een ander mensbeeld. Het lijkt me uiterst zinvol dat gesprekspartners zich hiervan bewust zijn. Sterker nog: het zou goed zijn de mensbeelden ook ter sprake te brengen.
Voor mij is de mens een geïntegreerd wezen, dat optimaal leeft in zijn georganiseerde verbanden als het 'ziel en zakelijkheid' bij elkaar weet te houden. Mensen bloeien op en blijven energiek en geboeid als ze aangesproken worden op meerdere aspecten van hun bestaan. Geld verdienen én relaties versterken én inspiratie ontvangen én het lichaam verzorgen én .... Religieuze verhalen zoals dat van Pinksteren lees ik als een symbolische spiegel, waarin die aspecten verwoord worden die enorm belangrijk zijn, maar die in bijvoorbeeld een begroting of een jaarverslag niet zijn terug te vinden. Je hoeft niet te geloven of die verhalen letterlijk te nemen (dat brengt een heel eigen neven-discussie op gang), maar ze zien als een hulpmiddel om je waarneming te vergroten. Ik versta de reacties van Arend Ardon en Hans van der Loo ook zo. Het Pinksterverhaal verbeeldt de altijd weer bijzondere ervaring van 'de geest krijgen' en hoe 'succesvol' dat kan zijn. Zo'n verhaal geeft inzicht. Een mens is zowel binnenwereld als buitenwereld, is lichaam, ziel en geest. Welke woorden je ook gebruikt, de opvatting is dat leven en samenleven een grote kwaliteitsimpuls krijgen als 'spirit' en 'score' (om maar een duo-begrip te gebruiken) beide aandacht krijgen.
Dit vraagt leiderschap en lange termijn-visie. Want investeren op basis van een geïntegreerd mensbeeld levert niet direct stijgende grafieken op. Maar op den duur zeker, want wie wil nu niet meedoen aan een bezield bedrijf?
Jos Immers
Constatering is dat geloof, politiek en zaken niet te verenigen zijn. Eindeloze woordenbreien waarin mensen het niet goed met elkaar eens kunnen worden.

Als verstandelijk en fysieke aanwezigheid is een ieder mens uniek. Verstandelijk worden de mens goed gevoed. Fysieke arbeid wordt steeds meer verdrukt. Kennis brengt macht en rijkdom. De logische verklaring van fysieke arbeid in de verdrukking.

Er is een gave die het verstandelijke en fysieke koppelt. Praktische wijsheid genoemd. Niet spiritueel, niet religeus maar realistisch. Het brengt verstand en fysieke omstandigheden in balans. Hoe voed u die wijsheid? Door eenvoud. Het is bij ieder persoon aanwezig in dezelfde hoeveelheid. Niemand is daarin ongelijk. Voedt de wijsheid en u zult het met elkaar eens worden zonder compromissen.

Leer uzelf te leiden en u zult een goed leider worden. Herken hetgeen u beter kan en zeg niet het beter te doen maar voer het uit. Oordeel niet maar herken en geef het voorbeeld. U heeft alle touwtjes in handen wat uzelf betreft.
De eenvoud is de ontwikkeling van uzelf. Als dat door ieder individu herkent wordt zal pas echt iets gewijzigd worden.

Probeer een ander niet te veranderen maar verander de omgeving door het eigen gedrag.

Harmonie wordt versterkt door het delen van successen.

De doelstelling van een bedrijf is realistisch als het een gezamelijk doel is.

Mijn belang? Er zijn .....

Groet, Jos
Roy de Greve
Die trend uit zich volgens mij ook in het feit dat steeds meer mensen met zichzelf bezig zijn en steeds minder met het belang van het bedrijf. Zo vinden ze persoonlijk wel 'balans' maar wordt de balans op de werkvloer steeds kleiner. Ik persoonlijk wordt erg enthousiast van het H2O-model, en dito benadering van Arkesteijn. Gericht op de balans in organisaties. Pragmatisch en rationeel. Check bijvoorbeeld whiteknucklesyndrome.com..

Want, zeg nu zelf echt de geest krijgen doe je toch vooral na goede sex.
Jos Immers
Door de balans in mezelf te vinden creëer ik in de directe omgeving ook balans.
Belangen zijn persoonlijk. Naast persoonlijke belangen zijn er gezamenlijke belangen. Vaak worden die verstrengeld. Maak elkaars belangen inzichtelijk.
Ieder moment in ieder omgeving spelen belangen een rol. Het is de goede keuze herkennen en maken. Intuïtie ontwikkelen. Het belang van de werkgever is belangrijk op het moment dat ik aan het werk ben. Het is een gezamelijk belang. Daarnaast is het belang gezond van geest en fysieke gesteldheid te zijn een persoonlijke. Welke gaat dan voor.
Dit zijn twee belangrijke belangen die vaak haaks op elkaar staan. Veel organisatie stoeien daarmee. Hoe vind je de balans in elkaars belangen.
In mijn beleving gaat het persoonlijke belang voor. Ervaring dat ik gezond ben, weinig stress ken, een persoon ben waar de omgeving blindelings op kan rekenen, een motivator voor het collectief, altijd vrolijk, geen angst ken om te veranderen, een man van woord en daad ben en een mens die bewust van zijn plaats is.
Door aan mezelf (persoonlijk belang) te werken, werk ik aan het gezamelijke belang zoals, gezin, familie, vrienden, werkgever, sportvereniging, school. Door op deze wijze belangen te dienen creëer ik een omgeving voor mezelf en de mensen om me heen de ruimte om in balans van elkaar te genieten.

Jos

Meer over Zingeving in werk en organisatie