Vakmanschap is Meesterschap? Leeftijdsdiscriminatie, zul je bedoelen!

Stel: Je bent 40 en je zit vast aan je huidige baan of je zoekt je scheel naar een werkgever die ‘jou nog wil hebben’. Dat kan frustrerende situaties opleveren. Het is een bittere pil om te moeten constateren dat je eigenlijk afgeschreven bent voor de arbeidsmarkt. Veel werkgevers blijken, om allerlei terechte en onterechte redenen, niet te zitten wachten op een ‘oudere jongere’ of een ‘krasse knar’.

De discussie over leeftijdsdiscriminatie woedt al een hele tijd. Het zal niet zo lang meer duren of onze politieke kopstukken zullen zich er echt mee gaan bemoeien. De eerste verschijnselen zijn er al. Onze onvolprezen Premier (ruim vijftig jaar) snijdt het onderwerp al af en toe aan. Het wachten is op onze Minister van Sociale Zaken (bijna zestig) zal de opdracht krijgen er ‘echt wat aan te gaan doen’. Als het zover is, dan zijn we zwaar in de aap gelogeerd. Dan komen er weer allerlei draconische, niet-werkende ‘stimuleringsmaatregelen’ op ons af.

Ook door de zogeheten ‘sociale partners’ wordt het onderwerp vooralsnog nogal instrumenteel benaderd. In verschillende hoeken en gaten van de samenleving worden oplossingen bedacht. De mooiste oplossing die mij tot nu toe onder ogen kwam was de “Herinvoering van het middeleeuwse Meester-Gezel-Systeem” (zie de column van Jos van Roermund op http://www.mt.nl ). Kort gezegd houdt dit systeem in dat ouderen (gedeeltelijk) vrijgesteld worden om de jongeren, die nog bezig zijn met de opbouw van hun carrière en professionaliteit, te ondersteunen met hun ‘ervaring’.

Wat mij betreft is het Meester-Gezel-Systeem een optie, als het zou werken. Ik ben echter van mening dat ook deze instrumentele remedie niet het effect zal hebben waar we naar streven.
Het probleem zit echter dieper. Het is een uitvloeisel van onze cultuur. In de loop van de afgelopen vijf decennia hebben we een cultuurelement overboord gegooid, wat we nu hard nodig blijken te hebben. Dat cultuurelement is Respect voor Ouderen (RvO). Het was tot en met de jaren vijftig van de vorige eeuw nog gewoonte om ouderen een gezaghebbende plaats in de samenleving te geven. Sinds het begin van de jaren zestig, die gekenmerkt worden door een forse democratiseringsgolf, is het niet meer zo vanzelfsprekend om je iets gelegen te laten liggen aan de mening van ouderen. Een gevolg is dat tegenwoordig de hele maatschappij doordesemd is van de mening dat ‘jong’ veel beter is dan ‘oud’. Daardoor komen de ouderen niet meer aan de bak. De economische vooruitgang heeft gemaakt dat we ons een dergelijke houding kunnen permitteren. De jongeren, die het cultuurelement RvO nooit in werking hebben gezien, trekken nu aan de economische touwtjes.

De huidige generatie ouderen moet echter de hand in eigen boezem steken. Zij die nu last hebben van leeftijdsdiscriminatie, hebben die zelf veroorzaakt. Slecht voorbeeld doet slecht volgen! Eigen schuld dus, die leeftijdsdiscriminatie.

Kan het tij nog worden gekeerd? Dat is een vraag waarop helaas geen eenvoudig antwoord gegeven kan worden. Alle oplossingen, die leeftijdsdiscriminatie tegen gaan, moeten vanaf nu gebaseerd zijn op het besef dat RvO heringevoerd moet worden. Dat gaat een hele tijd duren, maar het is mogelijk. Als de ouderen vanaf nu maar uit gaan van eigen kracht en de jongeren kunnen overtuigen van hun toegevoegde waarde, komt het misschien allemaal nog goed. Respect kun je niet eisen. Dat moet je verdienen!

Engbert Visscher (bijna 50)