Mondialisering en biografieen

In het NRC van afgelopen vrijdag een hele pagina gewijd aan boeken die het waard zijn om te pendelen tussen kast, bureau, en leestafel. Recensies van ‘Hij overwon iedereen op een vrouw na’, de biografie van Frits Fentener van Vlissingen geschreven door Arie van der Zwan, en ‘Making Globalization Work’ van Joseph Stiglitz, en ‘End of the Line’ van Barry Lynn, twee boeken die zo hun vraagtekens zetten bij de gevolgen van de ontembare mondialisering. 
Stiglitz ziet maar een middenweg tussen de doorgeschoten nadelen van mondialisering enerzijds en protectionisme anderzijds: hervorm de mondialisering! Het NRC schrijft: ‘Overheden in Europa en Amerika moeten volgens hem de groeiende sociale ongelijkheid in hun samenlevingen niet langer ontkennen. Hij verwijst, zoals zo veel van zijn vakgenoten, naar Zweden dat een vorm van kapitalisme kent waarin de balans tussen overheid en markt wél evenwichtiger is en hoge economische groei gecombineerd wordt met goede zorg en goed onderwijs.’ Lynn sluit zich hierbij aan. Volgens hem is het aan de overheid om de ontwrichtende processen tussen markt en samenleving als gevolg van mondialisering te temperen, en er zelfs voor te zorgen dat er weer een vruchtbare balans optreedt. De overheid, zo stelt Lynn, is ook in een mondialiserende wereld de spil van de samenleving. Temeer, zo schrijft het NRC, omdat ‘management en overheden in toenemende mate afhankelijk worden van processen in het buitenland die ze nauwelijks kunnen beïnvloeden’. Dat zet de economische veiligheid onder druk, dus moeten de spelregels worden aangescherpt zonder dat dat weer ten koste gaat van de gunstige dynamiek die uitgaat van mondialisering. Het NRC constateert bij monde van recensent Michele de Waard dat er weliswaar voedingsbodem genoeg is voor een politieke koerswijziging, maar dat strikte regulering niet zal kiemen in deze bodem omdat daarvoor te weinig kunstmest in de argumenten zit. 

Van een geheel andere orde is de biografie van Fentener van Vlissingen, een boek dat in de lijn ligt van Metzes bekroonde biografie van Anton Philips (lees hier een recensie). Volgens de NRC-recensent is dit boek ‘onderdeel van de neue Welle van levensbeschrijvingen van de grondleggers van de Nederlandse economie van de 20ste eeuw’. In elk geval is Fentener een van de meest omstreden grondleggers gezien zijn rol in de Tweede Wereldoorlog. Biografieën verraden ook veel van de schrijver, en dit boek is geen uitzondering volgens het NRC. ‘In zijn beschrijving is Van der Zwan het best op dreef als hij feiten kan kleuren met algemene observaties en wijsheden uit het bedrijfsleven. Zij roepen herinneringen op aan Van der Zwans eigen levensloop, onder meer als de gedoodverfde opvolger van Anton Dreesmann, ook al zo’n Macher. Van der Zwans persoonlijke observaties illustreren dat historici weliswaar steeds meer biografieën van ondernemers schrijven, maar dat memoires van moderne Nederlandse zakenlieden door hun aanhoudende schaarste steeds meer waarde krijgen.’ Kortom: een aanwinst in het rijtje ‘De Aartsvaders’ van Wim Wennekes, ‘Ze zullen weten wie ze voor zich hebben’ van Marcel Metze, ‘Cornelis Verolme’ van Ariëtte Dekker (lees hier en hier een recensie), en ‘Grootvorst aan de Maas’ (over Van Beuningen, de andere leidende figuur in SHV) van Harry van Wijnen.