Managen als evolutie: de Dino’s voorbij?

Wedgwood was, een paar eeuwen geleden, als baas van een bekende aardewerk-fabriek bezig dronkenschap, wild geschreeuw en vechtpartijen onder de duim te houden. In onze tijd kampen bestuurders met hele andere problemen. De kans dat een vergadering ontaardt in een vechtpartij is vrij klein geworden. Maar hoe houd je een organisatie fatsoenlijk bij elkaar? En dan ook nog het ondernemerschap en de verantwoordelijkheid voor klant en resultaat cultiveren!

Ziekenhuis-fusies, bovenschools-management, de koepels en fusies in de zorg, steeds grotere conglomeraten in het bedrijfsleven: wordt het niet eens tijd de boel weer te ontvlechten? Wat zien we anders dan toenemende bestuurlijke drukte en op de werkvloer een toenemend gevoel dat het zo niet langer kan.
Dino’s
Onze grote en complexe organisaties lijken soms op waggelende dinosaurussen die steeds lastiger bestuurbaar worden. Synergie en besparen op de overhead! Wie gelooft er nog in? 1 Plus 1 is geen 3, zelfs geen 2! Durf-kapitalisten weten dat al lang en verdienen dik geld door grote concerns te ontmantelen.

Wat leren we van deze ontwikkeling?
Les 1 is: Wees voorzichtig met fusies en schaalvergroting. Als de fut eruit gaat, als bureaucratie en demotivatie regeren, denk dan aan ontvlechten, aan verzelfstandigen van onderdelen, aan het terugdraaien van fusies. Zowel in het bedrijfsleven als in publieke organisaties.

Les 2: Kijk hoever je kan gaan met decentralisatie; streef naar de formule “Klein in groot???. Versterk de resultaat-verantwoordelijkheid van elk onderdeel van de organisatie.

Is 2 beter dan 1? Een vloot van zelfstandige en tegelijk, op een paar kritieke factoren, samen optrekkende eenheden ontwikkelt doorgaans een grotere kracht dan een logge olietanker. Dit geldt niet alleen voor het bedrijfsleven maar ook voor tal van publieke organisaties. De kunst zit in het zeer selectief zijn in wat je samen willt doen en daar dan ook stevig op inzetten. Voor een groot ingenieursbureau gaat het dan om andere zaken dan bij een bedrijf als Acer, een holding als KBB/Vendex of een grote thuiszorg-organisatie.

Stagnatie en regressie
De bestuurlijke competenties en ervaringen om vanuit een dergelijk concept te organiseren en te managen zijn een schaars goed. Ook spreekt het niet vanzelf dat de medewerkers een grotere verantwoordelijkheid oppakken. Waar het telkens op vastloopt is een gebrek aan ervaring en vertrouwen in dit concept. Emoties spelen op en we vallen weer terug op het meer vertrouwde en meer ‘natuurlijke’ controle- en beheersingsdenken. Ook op de werkvloer! “Zeg maar wat we moeten doen, de rest is toch maar flauwekul!???
Als de druk op het management groter wordt wil men iets laten zien. Een strakke besturing en meer controles zijn dan natuurlijke reflexen. Even later blijken dit de voorbodes van toenemende onvrede, verloop, stagnatie en verloedering. Niet alleen grote bedrijven maar ook de publieke sector wordt hierdoor geteisterd.

Meer hierover in mijn column in ManagementSite