De hardnekkige Angelsaksische mythe

Volgens Hans-Paul Bürkner, president van het gerenommeerde advieskantoor The Boston Consulting Group, is er ‘geen toekomst meer voor het Europese model’. De wereldeconomie bloeit, terwijl Europa voort strompelt. Om het tij te keren, moeten we direct aan het Amerikaanse medicijn dat onder de naam ‘Efficiëntie’ overal vrijelijk verkrijgbaar is. Efficiëntie dus als panacee om de concurrentiekracht op peil te brengen en vooral te houden. 
Zoals bijna alle ‘geneesmiddelen’ heeft ook dit medicijn bijwerkingen. In dit geval het noodzakelijke bijstellen van het Europese gelijkheidsbeginsel, niet minder dan een van de pijlers onder het Europese model. Want gelijkheid en efficiëntie verdragen zich kennelijk niet meer. Bürkner zegt in Het Financieele Dagblad: ‘Europa was altijd heel efficiënt en had veel gelijkheid. Maar in de jaren ’70 ging het mis, toen zijn de extra inkomsten naar allerlei subsidies en uitkeringen gegaan. We zullen denk ik toch niet zo veel gelijkheid verliezen als we inzetten op deregulering en concurrentiekracht.’ Dat is natuurlijk nog maar de vraag, want juist in de jungle die markt heet, of maatschappij om het even breder te trekken, is gelijkheid de natuurlijke vijand van efficiëntie. Bürkner weet dit ook. Hij zegt bijvoorbeeld over het onderwijs in de VS, het efficiency-Walhalla: ‘Het onderwijs voor de massa is slecht, maar de universiteiten zijn geweldig.’ Dat komt omdat de schaarse eigen talenten worden gekoesterd, en de lacunes worden opgevuld met talent dat men vanuit de hele wereld aantrekt. Heel efficiënt, maar met gelijkheid heeft het niets van doen. Het is wat de Amerikaan (!) Jeremy Rifkin in zijn boek ‘De Europese Droom’ bestempelt als ‘de eindeloze jacht op individuele rijkdom en macht’. In tegenstelling tot het Europese streven om te komen tot samenwerking en duurzaamheid. Tot wat hij ‘gelijkheid-in-verschil’ noemt. 

In feite blaast Bürkner de mythe van het Angelsaksische paradijs weer wat leven in. Donald Kalff heeft in zijn boek ‘Onafhankelijkheid voor Europa’ al aangetoond dat de Amerikaanse economie helemaal niet zo goed presteert Lees hier een uitgebreide samenvatting van dit boek). Maar belangrijker in dit licht is zijn nuchtere constatering dat de benzine (kapitaal) voor de Amerikaanse motor gefinancierd wordt door anderen, vooral Aziatische landen. Dat is natuurlijk heel efficiënt, maar in een jungle die markt heet ook bijzonder gevaarlijk. Een geweer zonder munitie is gewoon een inefficiënt slaghout. 

(PS Ter illustratie van de hardnekkigheid van de Angelsaksische mythe, een greep in de oude doos. Lees hier de discussie tussen mij en Grimbert Rost van Tonningen naar aanleiding van zijn artikel Europa, ethisch ondernemingsreveil of dwaallicht? En hier, we gaan weer terug naar het nu, Thomas Friedman, auteur van het geprezen boek ‘De wereld is plat’, over Europa en het Europese model.)