Trainingen wederom weggezet als 'bullshit' (net als in de 70's, 90's en 2005)

Van tijd tot tijd moppert er ineens weer iemand op organisatietrainingen. Al in de jaren zeventig waren er mensen die ‘al dat sensitivity-gedoe’ niet hoefden. Rond 2000 verschenen er boeken met titels als ‘Liever (g)een training’. Het was een reactie op de neiging van organisaties om alle problemen op te lossen met een ‘traininkje’. Soms ging het ver. Rond 2010 bleek dat de overheid erg veel ruimte gaf aan spirituele trainingen. Wij schreven er destijds kritisch over op jongebazen.

Ook in onze tijd zijn er mensen die vinden dat het afgelopen moet zijn met die ‘bullshit trainingen’. Deze week liet een door mij bewonderde en zeer populaire journalist/columnist in een column weten dat ze het wel gehad had met het gezwets over ‘een leven lang leren’. Ben je door de middelbare en de hoge school heen en dan ben je er nog niet vanaf. Haar advies: managers, hou op met ‘al’ die trainingen.

Hoewel dit al jaren geroepen wordt, blijven trainingen flink besteld worden. En waarom? Laat me daar als trainer en leesgrage fan van genoemde columnist nu eens een eigen antwoord op geven.

Ik zelf hou me al een paar decennia bezig met teamtrainingen en specifieke managementtrainingen. In die trainingen gaat het altijd over de directe werkpraktijk. Daarin wisselen mensen hun ervaringen uit (iets wat ze in de waan van alledag gewoon niet zo vaak doen) en kunnen ze even nadenken over dingen die beter of anders kunnen. Vaak krijg je ook meer begrip voor collega’s door zo’n training, al dan niet aan de hand van een test. Vaak hoor ik terug dat de training de communicatie een stuk simpeler heeft gemaakt, en dat komt zowel de sfeer als het resultaat ten goede.

Niettemin weet ik dat er veel ramsj is in trainingsland, en daarom kon ik ook zo lachen om het artikel van de columniste. En met mij veel trainers uit mijn netwerk. Als trainingen er niet op gericht zijn om mensen te helpen hun werk gemakkelijker en minder stressvol te maken, dan schieten ze hun doel voorbij. Vooral als de trainers last hebben van een iets te groot ego.

Persoonlijk leiderschap zou een training kunnen zijn die de genoemde columnist ‘bullshit’ vindt. Iemand wordt in zo’n training gevraagd om te kijken naar zijn of haar kwaliteiten en beperkingen, naar eigen overtuigingen, naar zijn normen en waarden en zijn skills. Waarom dat diepgraven? Oppervlakkig gezien zou je kunnen roepen: mijn hemel, waar zijn die gasten mee bezig? Kijk je wat dieper, dan zie je dat de zelfkennis versterkt wordt. En waarom?

Als manager sta je maar al te vaak tegenover een groep medewerkers. Die zijn sterk in de meerderheid. Als er iets moet gebeuren vanuit organisatiebelang en medewerkers willen dit niet (gebeurt natuurlijk veel), dan is het belangrijk dat leidinggevenden het vermogen hebben om te luisteren naar de mensen, maar ook positie durven in te nemen. In die gesprekken wordt niet zelden op de man gespeeld. Iemand die zichzelf goed kent, is dan beter bestand tegen de kritiek die hij krijgt. Vandaar die trainingen in zelfkennis.

Maar er zijn nogal wat trainingen die verder gaan in dat persoonlijke aspect. Waarin ‘een leven lang leren’ betekent dat je je altijd moet blijven ontwikkelen. En daarover kunnen we kort zijn: er zijn mensen die dat leuk vinden, en er zijn mensen die dat gewoon ‘bullshit’ vinden en het zonde van het geld vinden.

Ik zie talloze mensen die leren leuk vinden en dat graag doen, en dan niet alleen taalcursussen maar ook persoonlijkheidsontwikkeling. Ik zie ook mensen die het niets vinden, en die bovendien een hekel hebben aan het ego- en goeroegedrag van trainers en coaches, maar ook van managers. Toch zijn er erg veel trainers en coaches en managers die geen last hebben van dat ego en goeroegedrag. Ze voldoen ook niet aan de karikatuur die mensen maken van organisatietrainingen.

Kritiek op trainingen is goed, zeker als het -zoals in de columns van genoemde journalist- met humor gepaard gaat. Het houdt je als trainer scherp, en kom op, het is ook goed om om jezelf te lachen. Ik neem aan dat journalisten en columnisten hun eigen vak net zo ‘bullshit’ vinden als trainingen. Dat ze met hetzelfde gemak schrijven ‘Wanneer gooien de media die bullshit-columnisten er eens uit?’

Ondanks al die mensen die al jaren zeggen dat het met die trainingen maar eens afgelopen moet zijn, blijven organisaties ze bestellen. En waarom? Omdat ze voorzien in een behoefte. De behoefte om mensen met elkaar te laten uitwisselen over hun werk op een iets ander niveau. Minder saai dan in die eindeloze meetings. En met enig zelfinzicht.

Je wil dat relaties op de werkvloer een beetje soepel verlopen. Daar helpen trainingen echt bij. En trainingen kunnen ook helpen om stress te verminderen, het proces te verbeteren, elkaar beter te begrijpen en productiever te worden. Daarom blijven organisaties ze bestellen. Omdat ze zichzelf bewijzen. Ondanks die altijd aanwezige paar mensen, die er geen zin in hebben, in persoonlijke ontwikkeling en ‘een leven lang leren’.

Dat het zeer functioneel is om jezelf en om anderen te blijven lachen lijkt me goed. En daar zijn columnisten met enig cynisme voor nodig. Om onszelf minder serieus te nemen.

En wat trainingen betreft: die zullen nodig blijven. Maar niet als doekje voor het bloeden of om het heerlijk ego van de trainer te bewieroken. Of als oplossing voor elk probleem dat zich aandient. Hun meerwaarde moet goed doordacht worden, steeds weer opnieuw, van te voren. Net als hun inhoud.

Welk effect is nodig om teams en individuen in een goede sfeer een zo goed mogelijk resultaat te laten neerzetten? Daar kunnen trainingen veel bieden. En ik zeg dat niet als een journalist langs de zijlijn; ik sta 'in het veld' en weet heel goed wat deelnemers vinden en ervaren. Daar zitten mensen onder die het helemaal niets vinden, maar toch ook heel wat mensen die er veel aan hebben.