The Voice: machtsmisbruik in verborgen-hoekjes-cultuur met vage normen...

Corona is deze week voor even verdreven door de verwikkelingen rond mannen die machtsverschil als een excuus zien voor seksueel misbruik. Volmaakt verwerpelijk natuurlijk. Daarover bestaat voor iedereen en ook voor mij geen enkele discussie. Het is een beerput die om maatregelen schreeuwt. Tegen de daders, maar ook tegen de cultuur waarin dit kon ontstaan. En die maatregelen komen. Waarbij de downfall van de heren en de werkomgeving van The Voice een bonus straf is.

Ali B, Marco B en Jeroen R gaan nu ervaren wat hun gedrag voor gevolgen heeft. Dat proces kunnen we overlaten aan de instanties en de samenleving. Interessanter zijn vragen als: Hoe kon dit ontstaan? Karakter, cultuur, werkomgeving, macht? Nature of nurture? Je wilt niet alleen oordelen over dit gedrag, je wil voorkomen dat het opnieuw gebeurt op andere plekken in de samenleving. En waar het al gebeurt, wil je het veranderen.

Om veranderingen aan te brengen zullen we precies moeten doorgronden wat hier aan de hand is. En dat wil je. In mijn top 5-boek 'Mannen en/of vrouwen' (Futuro Uitgevers) heb ik het er vrij uitgebreid over. Ik zie heel veel biologische mechanismes, die we alleen maar onder controle krijgen met onderwijs, opvoeding en normen en waarden, die goed bewaakt worden. Een enkel woord over het onderwerp.

1. Mensen beschikken over bewustzijn en onbewustzijn, over aangeleerde en aangeboren gedragingen. In opvoedingen leren mensen welke 'natuurdriften' (biologisch en aangeboren) wel of niet aanvaardbaar zijn. In brede zin zou je kunnen zeggen dat we ons ontwikkelen van natuurdriftige tot geestdriftige wezens.
2. Om natuurdriften, waarvan je weet dat ze fout zijn, onder controle te krijgen, zal je jezelf in toom moeten leren houden.
3. Mensen zijn sterk verwant aan mensapen als chimpansees. Beiden kennen het fenomeen van mannetjes die een alfapositie nastreven, omdat dat meer parings- en voedingsmogelijkheden heeft. Dat gaat over overleven en voortplanten; mechanismes die diep in onze biologie zitten. Er is dus altijd een kans dat mensen dat gedrag ook gaan vertonen.
4. Het hormoon testosteron, dat bij mannen 30x zo krachtig is als bij vrouwen, knijpt gevoel af. Het is doelgericht, kan agressiviteit veroorzaken en empathie onderdrukken.
5. Machtsverschil gaat over leiderschap en dat is ook een biologisch fenomeen. Denk aan kippen. De alfakip mag alle andere kippen pikken met haar snavel. Nummer 2 in de hierarchie mag alle kippen pikken, behalve nummer 1. Nummer 3 mag alleen nummer 1 en 2 niet pikken, enzovoort. In de menselijke (en niet gecorrigeerde) biologie zien we dit ook. Wie macht heeft mag zijn ondergeschikten aanraken, is het gevoel. Dat dit ooit in de jungle en op de steppe gebeurde, toen we in eerdere stadia van onze ontwikkeling waren, wil niet zeggen dat we dat maar moeten voortzetten.
6. Mensen zijn ook sociale wezens, dat zit ook in onze biologie. Dat betekent dat we onderling geschreven en ongeschreven regels hebben. Als die niet duidelijk zijn, of er is teveel ruimte om ons daar niet aan te houden, dan gaan er geheid mensen over de schreef. Dat 'de meeste mensen deugen' zegt me dan niet zoveel. Dit moet waar mogelijk voorkomen worden.
7. Mensen in machtsposities, die zich onbespied wanen, of in een cultuur leven die vaag blijft over beteugeling van natuurdriften en alfamannetjes-gedrag, gaan dan hun instincten volgen. En dat is ook precies wat daar bij the Voice is gebeurd.
8. De combinatie van een vage normen cultuur ('Er mag zoveel niet'), machtsverschil en natuurdriftig (instinctiefmatig) gedrag    veroorzaakt dit. Alles doet dan mee. De sociale omgeving (nurture), normenstelsels vanuit de opvoeding (nurture), overlevings- en voortplantingsdrift (nature) en machtsverschil (nurture en nature)

Welke conclusie trek ik hier nu uit?

-Duidelijke normen en regels in omgevingen

-Zoveel mogelijk voorkomen dat mensen zich onbespied wanen (bij thuiswerken ook weer zeer relevant)

-In opvoedingen en opleidingen aandacht besteden aan dit soort casussen en duidelijk maken dat er een einde aan moet komen en waarom. Als iemand zich niet kan voorstellen dat hij een ander pijn doet met dit gedrag, dan simpelweg norm stellen.

-Als leiders kritisch kijken naar dit soort gedrag en daar ook waarschuwingen aan verbinden voor de dader. Zorg voor een transparante en handhaafbare werkomgeving. Waarin normen over dit gedrag duidelijk zijn.

Er is meer over te zeggen, maar voorlopig lijkt me dit wel even genoeg. Uiteraard kan je ook mijn boek 'Mannen en/of vrouwen' lezen (Futuro Uitgevers, overal te bestellen). Daar komt de rol van hormonen nadrukkelijk naar voren.

Bert Overbeek is trainer en coach. Je bereikt hem via pitcher.support@hetnet.nl