Soms vragen mensen je of je je zorgen maakt over de toekomst. Dan is mijn antwoord dat ik me er zorgen over maak, dat sommigen zich er helemaal geen zorgen over maken. Want er is alle reden toe, nietwaar? Niet dat ik tot de doemdenkers behoor, die geloven dat er niets meer aan te doen is. Dat weiger ik te geloven, al is het alleen al omdat ik de jongere generatie al het goede gun.
Maar we moeten de kop niet in het zand steken. De gezondheid van de mens staat bepaald niet centraal in het denken van organisaties en mensen die de wereld beheersen. Ze roepen het wel, maar je ziet de dollartekens er doorheen schijnen. Ook als dat de toestand van de aarde en van de mens verslechtert. En in die houding moet verandering komen.
Wat vooral opvalt, is het korte termijn denken en bij bedrijven het ‘korte-termijn-winst-denken’. Dat zie je op verschillende terreinen. Ik zal in dit artikel de actieve verspreiding van ongezonde middelen en producten behandelen. Hieruit blijkt dat sommige bedrijven geen belang hechten aan de gezondheid van mensen. Maar wij, die mensen, hebben ook boter op ons hoofd. De bedrijven volgen immers onze behoeften en die richten zich vooral op de snelle behoeftebevrediging.
Erg gezellig wordt het niet in dit artikel. Ik behandel ondermeer de nadelen en actieve verspreiding van alcohol, nicotine, frisdranken, suiker en pornografie, waarbij het boek ‘De 50 gevaarlijkste bedrijven ter wereld’ van Raeste en Sukkola (R&S) weer de nodige informatie heeft geboden. ( https://disfold.com/stock-index/dow-jones/companies/.
Taart, cola en diabetes 2
Eerst dan maar eens over die ongezonde middelen en producten. Laten we eens beginnen met een kritische blik op de dingen waar we in de regel dol op zijn. (Legale) dingen, die onze feestjes laten bruisen en die het leven zorgeloos lijken te maken. Dingen, waarvan ik nu al weet dat je ze eigenlijk niet wil horen. Over cola, bier, wijntjes, shotjes, sterke drank, chips, sigaretten, taart, chocola, en koekjes. Als je dit allemaal onnadenkend wil blijven gebruiken, moet je nu stoppen met lezen. Luister maar.
-Frisdranken, waaronder cola, vergroten de kans op diabetes 2 en kanker. Deze ziektes bouwen zich op in het leven en openbaren zich als je oud bent. En geloof me, je hebt ze liever niet. De opbouw van deze ziektes begint al als je jong bent en kan zich veel later in het leven aandienen. Als je diabetes 2 hebt, ben je moe, moet je steeds plassen, heb je vaak dorst en een droge mond, last van je ogen en van ontstekingen, kan je pijn in je benen hebben bij het lopen en genezen wondjes soms nauwelijks. Dat laatste lijkt onbelangrijk, maar heel wat mensen overlijden aan wonden die niet genezen. Wie veel frisdrank tot zich neemt, moet weten dat het ook hem kan overkomen.
Alcohol
Op alcohol wil ik wat dieper ingaan. Alcohol lijkt het nieuwe roken te worden. Het kent, zoals de meeste mensen eigenlijk best weten, enorme gezondheidsrisico’s op de lange èn de korte termijn. Bij matig gebruik (1 glas per dag) heeft het positieve effecten, maar matig blijven met alcohol is een behoorlijke uitdaging die erg veel mensen niet aan kunnen. En als we meer drinken dan gezond voor ons is, dan wordt het al snel schadelijk. Vrouwen hebben zelfs met één glas alcohol per dag al kans op borstkanker. Die kans verhoogt als je meer drinkt of als je jong bent.
Dan is er kans op een beroerte. Ook zo'n ziekte waarvan je als jongere denkt dat jij die nooit zal krijgen. Dit gebeurt als je meer dan 1 ½ glas per dag drinkt. Drink je er twee, dan is er de kans op tumoren in je mond, keel, slokdarm, dikke darm en endeldarm. Zelfs de kans op longkanker wordt erdoor vergroot. Leverkanker kan ontstaan als je voor làngere tijd veel alcohol drinkt. Ook hier, net als bij cola en andere frisdranken, kans op diabetes 2. Bij mannen wanneer ze lang bier drinken, bij vrouwen wanneer ze in hun leven veel sterke drank hebben gedronken.
Laten we het nog maar eens zeggen: alcohol is een gif en een harddrug. Ik ben zelf gestopt met drinken en, net als anderen die gestopt zijn, heb ik te maken gehad met de sterke sociale druk die alcohol geeft. Op feestjes wordt regelmatig geroepen dat je niet zo gek moet doen (‘Neem normaal een wijntje joh’). En overal wordt over alcohol gesproken als je erop gaat letten, en meestal in stoere zin.
Alcohol, agressie en seksueel misbruik
De Volkskrant plaatste in het weekend van 22 en 23 april 2023 een artikel over de verbanden tussen het relatieve hoge aantal gevallen van seksueel misbruik onder studenten en alcoholgebruik. 2/3 van de gevallen van seksueel misbruik gaan gepaard met alcohol, zowel bij daders als bij slachtoffers. Het stelde de vraag: als alcohol zo’n belangrijke invloed heeft, waarom doen we daar dan niets aan? Deze vraag lijk je niet te mogen stellen. Kritiek op alcohol is, net als kritiek op al die auto's, not done.
Die vraag kan je ook stellen als het gaat om agressie. Wat cijfers:
-26 tot 43% van het geweld vindt in Nederland plaats onder invloed van alcohol
-80% van het alcoholgeweld vindt plaats in het uitgaansleven
-Huiselijk geweld wordt door het grootste deel door alcohol in de hand gewerkt, soms in combinatie met drugs
-Geweld tegen hulpverleners is in de meeste gevallen alcohol-gerelateerd
-Ook hooligangeweld gaat vaak gepaard met drank, al spelen daar ook andere factoren,
Toch aarzelen Nederlandse overheden om alcohol te weren uit de stadions. Sommigen dragen zelfs de naam van een biermerk, zoals de Grolsch veste in Twente. En wat te denken van de Heineken Music Hall?
Het gaat me uiteraard niet om verbieden van alcohol. Wel om de gevaren. Niet iedereen kan er mee omgaan, zo simpel is dat, en de industrie speelt daar actief op in. Er is iets meer aandacht voor dit fenomeen vanuit overheden, maar of dat genoeg is vraag ik me af. Bovendien beperkt die aandacht zich te vaak tot woorden en niet tot daden. Alcoholbedrijven zijn gericht en actief bezig met het verspreiden van het alcoholgebruik onder vrouwen en jongeren. Vaak gebeurt dit via sportmanifestaties. Daar moet je volgens mij vóor gaan staan als overheid. Of willen we een samenleving waarin mensen via de commercie verleid worden tot het afbreken van hun gezondheid? Het lijkt er soms op en je lijkt een zeurpiet als je er iets van zegt.
Roken en suiker
-Het roken is fiks verminderd. In 2014 rookte een kwart van de bevolking; in 2022 ruim 6% minder. We kennen de risico’s natuurlijk wel zo’n beetje. Toch zijn sigaretten en sigaren nog steeds overal gemakkelijk te koop. En bedrijven als Philip Morris en China National Tobacco Company (CNTC) draaien nog altijd erg lekker. De waarschuwingen, sommige met horrorplaatjes, werken onvoldoende. Het is ook een beetje onzin. Overheden laten dit soort ongezonde producten liever in tact, net als alcohol, omdat het gewoon veel geld oplevert. De belastingen zijn torenhoog.
-Een ander zorgpunt is de ziekmakende hoeveelheid suiker en vet die we tot ons nemen. Kanker, hart- en vaatziekten, overgewicht en diabetes kunnen allemaal een verband hebben met suiker- en/of vet-inname. Omdat instanties ons vaak voldoende informeren over vet, zal ik me hier focussen op suiker. Eet je vaak chocola, chips, drop, taart en koekjes? Vla, yogurt? Dan moet je al snel opletten op de risico’s.
We weten intussen dat het een klein beetje gezond is om een paar stukjes pure chocola tot ons te nemen, maar dan moet er tenminste 72% cacao in zitten, en liever nog iets meer. Maar het probleem is vooral de hoeveelheid suiker, die daaraan toegevoegd is.
Suiker is verslavend, omdat het de beloningsstof dopamine naar je hersenen stuurt en die geeft een blij gevoel. Zo ontstaat dezelfde psychische verslaving als bij alcohol, nicotine en drugs. Https://www.afkickkliniekwijzer.nl/suikerverslaving/ vertelt er onder meer het volgende over.
-De effecten van een suikerverslaving, zoals ontwenningsverschijnselen en de kans op terugval, vergelijkbaar zijn met die van verslavende drugs.
-Een suikerverslaving kan zich via verschillende symptomen uiten, vooral als er ook verder geen goed voedingspatroon is. Iemand wil vaak voortdurend zoete dingen eten, krijgt geen verzadigd gevoel bij het eten, voelt zich moe en futloos na het eten, onderdrukt er negatieve gevoelens mee en voelt steeds de behoefte om iets te eten.
-Hoge innames van suiker kunnen leiden tot concentratieproblemen en hyperactief gedrag bij kinderen. Vooral als de rest van het voedingspatroon ook niet goed is.
-Er ontstaan afkickverschijnselen als je het gebruik van suiker vermindert of stopzet. Hoofdpijn, prikkelbaarheid, moeheid, futloosheid, impulsiviteit en in mindere mate misselijkheid en slapeloosheid.
Waarom kiezen we altijd voor de slechtste producten?
Er is een verband aangetoond tussen suiker en diabetes, hart- en vaatziekten, kanker en uiteraard obesitas, oftewel overgewicht. Het is echt zorgwekkend dat onze supermarkten zo vol liggen met producten waar suiker in zit. Sowieso verbaast het mij regelmatig, dat er zoveel ongezonde en bewerkte voeding in de winkels ligt. Zelfs bij de keuze van het soort suiker kiezen we voor de allerslechtste: de geraffineerde. Terwijl er voldoende alternatieven voor zijn. Honing, rietsuiker, suiker uit dadels en stevia bijvoorbeeld. Maar die geven niet die ‘lekkere’ injectie van geraffineerde suiker. Nee, klopt. Maar ook niet die enorme dip daarna, en alle ernstige ziektes.
Als je naar wil doen (en laat ik dat eens doen) kan je zeggen dat bedrijven deze ziektes verspreiden. Want zo is het. Er wordt met behulp van reclame actief invloed uitgeoefend op mensen om een suikerverslaving te ontwikkelen. Net als met alcohol en drugs geldt hier, dat af en toe een keer suiker geen probleem is, maar het gevaar is juist de dopaminekant van de zaak. Wij zien er echter nog steeds onvoldoende gevaar in. ‘Iets lekkers’ hoort erbij. We zien het verband niet tussen enerzijds dat gebakje, dat dagelijkse ijsje in de zomer en al die koekjes bij de koffie en anderzijds kanker en diabetes. Je zou kunnen stellen dat we dingen die ons erg ziek kunnen maken mooi verpakken.
Tot zover even de ongezonde producten die allerlei bedrijven en winkels actief verspreiden. Ik heb niet de indruk dat het al die bedrijven en overheden te doen is om onze gezondheid. Het gaat ze niet om een betere wereld, om dat wat goed is voor mens, dier en planeet. Het gaat ze primair om winsten, en daarbij maken ze gebruik van onze natuurlijke behoefte aan beloningsstoffen. Meestal binnen de grenzen van regelgeving, soms daarbuiten. Steeds weer opnieuw.
Pornografie en de misstanden daar
Een ander product dat wijdverspreid is, is pornografie. Ook dat moet hier genoemd worden; deze werkelijkheid wordt te vaak weggestopt, terwijl we er massaal naar kijken. Ik noem weer cijfers:
-Elke seconde van de dag kijken er 30 miljoen mensen porno op de wereld.
-12% van alle websites zijn seks-websites. Alleen Pornhub had in 2021 al 44 miljard pageviews!
-37% van alles in cyberspace is porno.
-95% daarvan is gratis.
-Pornhub staat op de 11e plaats van meest populaire websites.
-Er werd 30 miljard euro verdiend aan porno in 2014; in 2021 was de schatting 100 miljard wereldwijd.
-De acteurs verdienen relatief erg weinig van dit geld.
-8% van alle mails zijn porno-gerelateerd
-Conservatieven kijken meer porno dan progressieven.
-80% van de 15- tot 17-jarigen zoeken porno op het web.
-42% van de volwassenen gaan 3 keer per week naar porno kijken.
-Een christelijke site vertelt dat 70% van de mannen en 20% van de vrouwen regelmatig porno kijkt (revive.nl)
Bronnen:
https://businessam.be/hoeveel-geld-gaat-er-om-de-porno-industrie/
Porno is een industrie, waarmee op bepaalde plekken van alles mis is (niet overal trouwens). Degene die er goed aan verdienen zijn meestal niet degenen die in de films spelen. En er zijn misstanden. In Frankrijk begon een half jaar geleden een actie tegen misstanden in de porno-industrie door de overheid. Een derde van de Fransen kijkt porno; meer dan 6% daarvan is onder de 15 jaar. Kinderen kunnen hierdoor gewelddadig gedrag gaan vertonen, terwijl ook hun beeld van seksualiteit misvormt.
De Franse aanpak
De Franse Senaat sprak 6 maanden lang met pornoproducenten, actrices en experts. Het resulteerde in arrestaties. Meer dan 60 porno-actrices hebben aanklachten tegen de mannen ingediend. Het ging om geweld, aanzetten tot prostitutie, mensenhandel, verkrachting en seks met minderjarigen.
De bal ging rollen door een boek van Robin d’Angelo, een undercover-journalist, die geschokt was door de hoeveelheid geweld die hij zag. Ook in de films werd de seks gewelddadiger. De feministen stapten met het boek naar de rechter en de overheid pikte het op. Senator Laurence Rossignol gaf aan dat in 90% van de onderzochte pornofilms geweld wordt gebruikt. Het artikel vervolgt:
‘Vrouwen wordt verteld dat de film alleen voor een beperkt publiek is, terwijl de beelden wereldwijd via pornosites te zien zijn. Eenmaal op de filmset moeten de vrouwen vaak doen wat hen wordt opgedragen. Verzet of protest heeft geen zin: de vrouwen worden dan met fysiek geweld gedwongen. Actrices die achteraf klagen worden bedreigd en geïntimideerd. (…) Een collectief van onder andere pornoproducenten en -actrices kwam vorige maand met een open brief in de krant Le Monde. "Pornografie is niet per definitie altijd crimineel", schreven zij. "Als sekswerkers zijn wij ervan overtuigd dat het mogelijk is om op een verantwoorde wijze kwaliteitsporno te maken. Een verbod op porno is geen oplossing.’
Negatieve effecten van porno op de mens
Natuurlijk staat het Franse verhaal niet op zichzelf. Overal in de wereld komen deze misstanden voor. De beelden op internet zijn inderdaad gruwelijk agressief soms en ik kan me voorstellen dat mensen die veel kijken dingen normaal gaan vinden, die dat niet zijn. Onze ogen wennen aan dit soort zaken, en bovendien doet porno ook iets met je hersenen.
Volgens R&S en de deskundigen zijn er dan ook pittige individuele nadelen aan porno voor de consument. Die gelden niet als je af en toe eens kijkt, maar wel als het een dagelijkse behoefte is. Porno is niet onschuldig. Je kunt er aan verslaafd raken, omdat het je brein overspoelt met het beloningshormoon dopamine. Zo’n verslaving is niet goed voor je lijf en ook niet voor je emotionele staat.
Behalve dat het de behoefte aan seks met je partner vermindert, kan porno het idee bevorderen dat de vrouw een gebruiksvoorwerp is van de man, die viriel en dominant geacht wordt te zijn en zelfs gewelddadig. Hoe mensen die beelden willen ombuigen met ‘verantwoorde kwaliteitsporno’ is de vraag. Is een verbod dan de oplossing? Waarschijnlijk ook niet, omdat de pornowereld dan ondergronds gaat, en dat kan de toestanden in die wereld nog erger maken.
Waar het nu hier om gaat, is dat ook pornobedrijven maar ongeremd hun gang hebben kunnen gaan om geld te verdienen aan de zwaktes van de mens. Je zou de vraag kunnen stellen: Hoort dit onderwerp thuis in een artikel over ongezonde producten? Veel mensen beleven er immers ook plezier aan? En het is niet overal vervelend. Er zijn ook porno-producenten en -acteurs die er anders in zitten.
Dat is allemaal waar, maar de slechte behandeling van mensen in de branch, het extreme geweld tegen hen, de verslavingen die ermee gepaard gaan en het effect dat het mogelijk heeft op liefdesrelaties, zou tot een hardere aanpak mogen leiden. Er moet echt meer bekend worden over de wijze waarop ze werken, en ze mogen harder worden aangepakt als er misstanden zijn. Laten we een voorbeeld aan Frankrijk nemen, zoals we in voetbalstadions een voorbeeld aan het alcoholloze beleid van de Britten mogen nemen.
Nog meer ongein
Als het gaat om verspreiding van ongezonde producten, en daar draait dit artikel om, dan is er nog wel meer aan te stippen, maar het lijkt me al ongezellig genoeg en het artikel is al zo lang. Maar er is ook manipulatie van klanten. Ryanair doet het door de verkoop van verzekeringen en allerlei andere zaken, waardoor ze lang hun reizen voordelig hebben aan kunnen bieden. Ikea beïnvloedt klanten door de opzet van haar winkels. Je kunt nooit om de hoek kijken wat de volgende afdeling is, en de hele route is zodanig opgezet dat jij en ik naar de aankoop van allerlei producten leidt. Het is op een bepaalde manier slim. Maar het is in de kern gebruik maken van de beperking van ons mens zijn.
Misschien zijn we zelf te weinig bewust aan het nadenken over deze dingen. We accepteren dat er bedrijven zijn die schatrijk worden van onze transacties. Aan iedere penning die we betalen via elektronisch betalen verdienen Mastercard en Visa, om er twee te noemen, handenvol geld. Het is alweer toegestaan, maar niet klantvriendelijk, alweer niet in dienst van dat wat we nodig hebben. De mens is voor deze bedrijven letterlijk een pinpas.
En uiteindelijk is er een adviesorganisatie die heel veel geld heeft verdiend aan mens-onvriendelijke organisatiestrategieën, die hebben geleid tot kostenbesparingen en het ontslag van heel veel goede mensen. Ik beschouw dit als een voor mensen ongezond product (beter is het woord 'dienst'), omdat er heel wat gezinnen in spanning hebben gezeten vanwege de dreiging van ontslag van een van de ouders. Het bedrijf is McKinsey en het komt altijd weer met hetzelfde verhaal, dat meerdere malen onzin is gebleken en veel leed teweeg heeft gebracht. R&S geven in hun boek een paar pijnlijke voorbeelden, waaruit het ontzag voor McKinsey behoorlijk onderuit gaat.
Let op de kosten, op de kosten, op de kosten, was hun credo. Compleet geld-gedreven, zonder te kijken naar de gevolgen voor de medewerkers en al helemaal niet naar het belang van de samenleving. Want wat gebeurt er met al die mensen die uit het bedrijf worden geknikkerd? Juist ja, die worden afhankelijk van uitkeringen. Die van belastinggeld betaald moeten worden.
In hun advisering hebben adviesbedrijven als McKinsey hele volksstammen via reorganisaties de deur uit gewerkt, topmensen soms, die inhoudelijk erg goed waren. Zelf lieten ze zich goed betalen. Over het leed dat door hen teweeg is gebracht wil ik het maar niet hebben. Het wordt tijd dat we met minder bewondering over dit soort geldjagers gaan praten. Externe invloed kan heel goed zijn, maar dan moet je integere externen hebben.
Afsluiting
Wat zei ik ook weer aan het begin van dit artikel? Ik zal het even herhalen:
‘Wat vooral opvalt, is het korte termijn denken en bij bedrijven het ‘korte-termijn-winst-denken’. Dat zie je op verschillende terreinen, maar ik zal in dit artikel de actieve verspreiding van ongezonde middelen en productendoor bedrijven, waaruit blijkt dat sommige bedrijven geen belang hechten aan de gezondheid van mensen.’
Ik hoop dat dit gelukt is, ondanks de lengte van dit artikel. Ik weet het, gezellig was het niet. Ook niet voor mezelf. Maar het wordt erger als we onze kop in het zand blijven steken. En daar ben ik nu eenmaal niet van.
Waar gaat de wereld heen? Trainer en coach Bert Overbeek publiceert op jongebazen.nl vanaf 1 februari 2023 artikelen die jonge (en oudere) managers en hun medewerkers helpen om organisaties gezond(er) te maken. Leiderschap in de 21e eeuw zal volgens Bert gericht moeten zijn op de gezondheid van organisaties, maar ook van mensen, dieren en onze planeet in het algemeen. Het gaat erom ons leven en dat van anderen leuk en leefbaar te maken.
In de artikelen zullen we ons richten op de organisaties die worden beschreven als ‘de 50 gevaarlijkste bedrijven ter wereld’. Dit is de titel van een in 2022 uitgegeven boek van twee Finse onderzoeksjournalisten (Raeste & Sokala). We zullen de organisaties een voor een bekijken en ons in de artikelen opstellen als adviseurs om ze te helpen. Veroordelen van organisaties is gemakkelijk, maar vaak doen ze iets omdat klanten erom vragen. Jongebazen wil met zijn artikelen juist bedrijven helpen, die als ‘gevaarlijk’ gelden.
CyberSale, 50% korting op een Pro-abonnement
Verbeter je persoonlijke effectiviteit en managementvaardigheden. Begin het jaar goed en krijg toegang tot toepassingsgerichte kennis.
Upgrade uw gratis lidmaatschap, word een Pro