Leiderschap in veranderende tijden volgens Harvard

Harvard Business Review heeft in zijn zomernummer een artikel van Nitin Nohru over het leiderschap dat nu en straks nodig zal zijn. Door de opkomst van AI, corona en de oorlogen in de Oekraïne en het Midden-Oosten is er sprake van een time shift. Het komt erop neer dat we in een enorme verandering zitten. De Zeitgeist verandert, zegt Norhu, er is sprake van een time shift.

Bij leiderschap is dat belangrijk. In eerder onderzoek ontdekte Norhu dat goed leiderschap minder afhankelijk is van competenties, dan van het vermogen om je aan te passen aan de ontwikkelingen van de tijd waarin je leeft. Ze voelen de tijdgeest aan en herkennen daarin de kansen voor zichzelf en hun omgeving. Dit noem je contextuele intelligentie. Met dezelfde competenties kan je in het ene tijdperk succesvol zijn en in het andere niet.

In het artikel worden zes kenmerken genoemd van tijdgeest: de gebeurtenissen in de wereld; overheidsingrepen; hiërarchie en machtsverhoudingen in organisaties; demografische facoren, zoals leeftijd, bevolkingssamenstelling, geslacht en inkomen; sociale normen en waarden; en de ontwikkelingen in technologie.

Op al deze gebieden zijn er veranderingen zichtbaar. Nohru noemt er een aantal.

-China en Rusland bedreigen de macht van de USA;

-Steeds luider klinken bezwaren tegen de lage belastingen voor de hele rijken;

-Er komt meer en meer regelgeving op het gebied van AI, sociale media en de omgang met onze data;

-Medewerkers gaan meer en meer werken op plaatsen waar ze dat zelf willen;

-Het aantal banen neemt af door AI en veel werk zal worden gedaan door AI;

-De werkende bevolking krimpt door de vergrijzing;

-Oudere generaties zoeken ‘face-to-face’-contact, waar de jongere generaties de metaverse, de digitale wereld (sociale contacten, kopen en verkopen, etc) omarmen;

-Leiders worden geacht een standpunt in te nemen in politieke discussies waar het in het verleden not done was om dit te doen;

-Er zal meer diversiteit ontstaan in leiderschap, en de ontwikkelingen die inmiddels zijn ingezet zullen zich waarschijnlijk verder doorontwikkelen;

-En tenslotte zijn daar de invloeden van sociale media die meer en meer transparantie zullen vragen van onze leiders.

Wat betekent dit volgens Nohru nu voor onze leiderschap? Hoe ben je de juiste vrouw of man op de juiste plaats tussen nu en pak hem 2025? Een goede vraag, die ik in 2020 al beantwoordde in mijn boek ‘De schakelaar’ (in het najaar begint een reeks trainingen over dit onderwerp: https://www.bertoverbeek-pitchersupport.org/) 

Nohru slaat de spijker in zijn artikel behoorlijk op de kop. Misschien is het belangrijkse wel, dat de leider van de toekomst van alle markten thuis moet zijn. Hij of zij moet breed kunnen kijken, de politieke en publieke opinie in beeld hebben (bijvoorbeeld over migratie en klimaat), de technologische ontwikkeling enigszins kunnen volgen, om kunnen gaan met inclusiviteit en hij kan niet meer volstaan met alleen maar reageren op de ontwikkelingen. Hij zal proactief in moeten spelen op kansen die er aan zitten te komen of die er al zijn. Ook moet hij geen moeite hebben met disruptie en andere vormen van verandermanagement in het digitale tijdperk.

Ik kan de zomereditie van deze Harvard Business Review aan iedereen aanraden, die iets met leiderschap te maken heeft. Want er zitten nog te veel erfenissen uit het diensten-tijdperk in ons management-denken. Dit kom ik tegen in al mijn management-trainingen. Dat moeten we aanpakken. Maar of we dat durven? Ik denk dat leiders die niet meer bij het nieuwe passen vast zullen houden aan het oude, en hun best zullen doen anderen te overtuigen dat dat het beste is. Niemand geeft graag zijn macht en invloed op....