Empowerment voor laagopgeleiden

Veel jonge leidinggevenden hebben diep in hun hart last van laag opgeleide medewerkers. Ze vinden hun gedrag erg negatief en vragen zich af hoe je dat kunt beïnvloeden. Ze weten het eigenlijk niet. En willen het misschien ook wel niet weten. En dat stralen ze ook uit. Er was een paar decennia geleden al iemand die zich bezig hield met lager opgeleide doelgroepen.

In operationele processen kom je nogal eens laag- en ongeschoold personeel tegen. Nu zegt dat niet altijd iets. Ik ken mensen die geen diploma hebben, een baantje hebben in een productieproces, maar handelen in huizen, avond aan avond optreden in een band, handel in spijkerbroeken drijven via internet en laatst sprak ik zelfs een boekvertaler die een eenvoudige rol had in het logistieke proces van een grote organisatie.

‘Moeten dergelijke mensen getraind of gecoacht worden?’ vroeg iemand onlangs ‘Of gewoon maar laten gaan?’ 

Er is iemand die zich een paar decennia geleden bezig hield met training van laag opgeleide doelgroepen. Paolo Freire. Wat hem opviel was dat veel arbeiders een negatieve associatie hadden bij opleiding. School was een drama geweest voor veel van hen. Wat maakten ze dan mee?  

Slechte resultaten. Uitgelachen worden door de rest van de klas wanneer ze een antwoord gaven op een vraag die ging over een onderwerp dat ze niet snapten. Uren blokken op sommen en taalopgaves met als enig resultaat een openlijke reprimande van de onderwijzer. Sowieso mikpunt zijn van onderwijzersspot.  

Het laat zich raden dat deze mensen later niet bepaald gemakkelijk in de omgang worden. In trainingen springen ze eruit door dwarsheid en afleidingstactieken. Bij veranderingen reageren ze vergelijkbaar. Ze zijn gewend als negatieveling te worden ervaren, en koesteren die rol soms.  

Wat moet je ermee? Freire wees erop dat je deze mensen vooral een goed gevoel moet geven over hun bijdrage: ze willen zich net als ieder mens nuttig voelen. Schrijf ze de wet niet voor, maar laat ze zelf invulling geven. Neem ze serieus en durf de discussie aan te gaan. Schrik niet teveel van openlijke aanvallen op organisatie of jezelf. Schrik niet van het bargoens, waarmee ze zich soms menen te moeten onderscheidden. Vertrouw ze! Iemand die gewend is aan minachting zal daar gevoelig voor zijn. Veel complimenten geven, maar ook eerlijk durven zijn over slechte prestaties.  

De benadering lijkt wat idealistisch maar het alternatief zal meer weerstand oproepen. Het omgaan met lager geschoolde doelgroepen vergt een speciale benadering. Respect staat centraal.