Er wordt flink aan je verdiend...en je gaf er waarschijnlijk toestemming voor!

Als je iets op Instagram, Facebook, TikTok of Snapchat plaatst, dan lijkt dat gewoon leuk. Maar helaas is het niet onschuldig. Ondertussen wordt er veel geld met je gegevens verdiend. Ze worden verkocht aan bedrijven en het is lang niet altijd duidelijk of dat legaal gebeurt. De wetgeving is namelijk minder snel dan internet. Maar vaak ook mag het, omdat je er zelf toestemming voor hebt gegeven.

Bedrijven als Facebook, Google, Microsoft, Amazon en Apple, maar ook Aladin, Tencent en TikTok gebruiken je informatie van hun klanten om concurrenten te vernietigen. Een voorbeeld is Snapchat. Toen iedereen dat ging liken, wisten ze bij Facebook dat ze er iets mee moesten. Ze konden op die manier hun monopolie-positie uitbouwen en monopolieposities zijn slecht. Je wil niet dat één bedrijf de markt gaat bepalen. Dat heeft gevolgen voor iedereen. Ook voor jou, want de salarissen zullen er niet beter op worden.

Big brothers are watching you

Het is erg moeilijk om op het internet te zitten als je geen toestemming verleent voor de verkoop van je persoonlijke data. Overal moet je je mailadres opgeven, voordat je iets kan beginnen. En dat betekent niet alleen meer spam in je mailbox, maar bovendien dat je gegevens weer ergens worden gebruikt en geloof me, algoritmes weten daar wel raad mee.

Vind je dit al vervelend, dan mag je blij zijn dat je niet in een dictatuur leeft of in een land met strenge overheidscontrole. Daar worden je gegevens namelijk gebruikt om je gedrag te controleren of erger, alles wat je doet tot in detail in de gaten te houden. Denk je dat dat in de westerse wereld nooit zal gebeuren, dan ben je naïef.

Daar wordt openlijk gemopperd door politici en veiligheidsdiensten. Facebook en Instagram zouden hen zonder aarzeling de gegevens moeten verstrekken, in verband met veiligheid. In China gebeurt dat. Bedrijven als TenCent (van TikTok) zijn het daar al enige jaren wettelijk verplicht. Hier nog niet, maar of dat zo zal blijven is dus de vraag.

Je gegevens zijn handelswaar

In het dagelijkse leven zouden we dit natuurlijk nooit goed vinden. Stel dat je door de pizzaboer iets thuis laat bezorgen. Stel dat hij gaat rondneuzen in je leven. Hij ontdekt je vrije tijdsbesteding, je muzieksmaak, je vrienden en familieleden, je favoriete kleding, films en zelfs je sport- en gezondheidsgegevens.

Hoe zou je het vinden als hij die informatie zou doorspelen naar de groenteman, de bakker en de slager? Of naar de gemeente? Je zou het nooit accepteren. Maar waarom accepteer je het dan wel via Facebook, Insta, Snapchat of Tiktok? Of wil je misschien graag dat kennis over je leven te pas en te onpas wordt gedeeld met instellingen die ons zien als een pinpas?

Wie het grootste netwerk heeft en de beste informatie daarover, beheerst de markt. Dat is de wetmatigheid van onze tijd. Bedrijven zullen er dan ook alles aan doen om je informatie te krijgen. Dat doen ze meestal met allerlei gratis aanbiedingen, zoals een paar dagen een app uitproberen. Je bent handel geworden en ziet daar niets voor terug.

Helaas gaat niet ieder bedrijf even goed om met de gegevens. En ze kunnen dit doen. De wet loopt namelijk vaak achter en is niet snel genoeg te veranderen om ze aan te pakken, ook al gebeurt dit wel steeds meer. Niet alleen bedrijven die in gegevens handelen hebben boter op hun hoofd, maar ook de leveranciers van techniek (Apple, Microsoft, Hikvision, Google en een aantal Chinese bedrijven) en organisaties als Blackrock, die erin investeren.

Onvoldoende nadenken

Zelden zie je dat de implementatie van nieuwe techniek wordt vertraagd of tegengehouden. We denken simpelweg te weinig na over de gevolgen.  Dat zouden we echter wel moeten doen, om de doodsimpele reden dat we weten dat de mensheid techniek ook altijd verkeerd zal inzetten. En er is ianno 2023 echt wel enige reden tot zorg.

Wat algoritmes en robots uiteindelijk zullen gaan doen, is namelijk onduidelijk. Er zijn scenario’s benoemd waarbij wij mensen worden geregeerd door robots en computers.

Hoe zie jij het als lezer?

Volgens het boek ‘Echt nep’ zullen de grenzen tussen werkelijkheid en fantasie vervagen, bij de verdere ontwikkeling van Artificial Intelligence. Dit overigens boeiende boek zet daarover een positieve toon en ziet de mens als 'homo ludens'. Ik ben wat sceptischer. Wat gebeurt er als mensen het onderscheid straks kwijt zijn tussen ‘de’ werkelijkheid en hun eigen werkelijkheid, zoals het boek voorziet? Wat gaan we dan allemaal bestormen?

In elk geval heeft Amnesty al aan de bel getrokken. Zij signaleren schending van privacy, bedreiging van de vrije meningsuiting en problemen met andere mensenrechten. Je kunt niet actief zijn op internet zonder in te stemmen met dit soort ‘surveillance’, stelt Amnesty vast.

Mijn vraag aan de lezer is: hoe zien jullie dit en hoe vinden jullie dat we er mee om moeten gaan? Wat moeten we doen om veilig te zijn op het internet? En wat moeten de politiek en de bedrijven doen? Graag een reactie.

(Deel 2 volgt)

Bert Overbeek is bijna 30 jaar organisatietrainer en executive coach, en zelf een life time student. Hij houdt zich bezig met verschillende leiderschapsthema’s. Hij is goed thuis in de effecten van Artificial Intelligence op Learning & Development en vindt dat we vooral moeten zoeken naar positieve manieren om een en ander te onderzoeken. Hij is te boeken via pitcher.support@hetnet.nl