De RET werkt nog steeds maar heeft ook beperkingen

De ene mens is wat emotioneler dan de ander. In werksituaties kan dat lastig zijn. Ook al omdat mensen tranen vaak met zwakte associëren, terwijl ze bijvoorbeeld ook door ontroering of boosheid kunnen ontstaan. Coaches en trainers krijgen regelmatig te maken met mensen die hun emoties onder controle willen krijgen.

Dat is nog niet zo gemakkelijk, maar er zijn methodes die pretenderen te helpen. De Rationeel-Emotieve Training bijvoorbeeld, kortweg RET genoemd. Kern hiervan is dat je gevoel het product is van je gedachten. Die zijn aangeleerd door opvoeding en andere ervaringen. De kunst is om de gedachte achter het gevoel te doorgronden. Dan kan je die veranderen en veranderen je gevoel en gedrag mee.

Veel mensen zeggen dat ze zichzelf door de RET beter zijn gaan begrijpen. Ook verbeterde hun gedrag. Ze leerden dat hun gevoel vaker het gevolg was van gedachten over de werkelijkheid dan van de werkelijkheid zelf. Door die gedachten met de RET-methode te veranderen, veranderde ook hun emotie over de werkelijkheid.

Hadden ze bijvoorbeeld een collega die er met de pet naar gooide, dan leerden ze hem hiermee te confronteren zonder daar zelf een emotie bij te hebben. Op die manier werden ze effectiever in hun communicatie, omdat de collega meer bereid was de feedback te accepteren.

Hallelujah voor de RET, zou je zeggen. Helaas, er zijn heel wat mensen die aangeven dat de RET bij hen niet werkt. En dat kunnen we tegenwoordig wat beter verklaren, dankzij de neurowetenschap. Onze hersenen bieden ons niet altijd de mogelijkheid om emoties met de RET  de baas te blijven. Als je bang of boos wordt, kan het gebeuren dat  je even niet nuchter kunt nadenken. Dan kan je RET-ten tot je erbij neervalt, het helpt niet. Wel achteraf, maar niet op het moment zelf.

Soms kan je nog best nuchter nadenken, maar kan je je gedachten toch niet veranderen. Bij de dood van een nabije persoon of bij liefdesverdriet merk je dat je soms best nog nuchter kan nadenken. Toch lijkt de RET dan een instrument zonder enig effect. Je krijgt je gedachten wel helder, je kunt ze zelfs rationeel veranderen, maar je gevoel verandert niet mee.

Waarom werkt de RET dan niet meer?

Een mogelijke antwoord op deze vraag ligt in de hersenen zelf. Tussen de thalamus en de amygdala, zeg maar: dat deel van de hersenen waar de angst zijn uiteindelijke vorm krijgt, lopen twee ‘weggetjes’: een korte en een lange. Het lange weggetje loopt via een ander ‘station’ dat we de sensorische cortex noemen.

Via deze route kan je je gevoel beïnvloeden door beredeneren. Via het korte weggetje niet. Daar schieten de stoffen razendsnel naar de amygdala. Dan voelen we de angst nog voordat we beseffen waar we bang voor zijn. Je kunt dan RET-ten wat je wil, het helpt je niets. Het bloed gaat sneller door je aderen. Je ademhaling versnelt. Misschien voel je koud zweet, of trillende handen.

Deskundigen zeggen dan dat er ‘autonome, endocriene en motorische angstresponsen gegenereerd worden, nog voordat de neocortex in staat is om een coherente representatie te creëren van de situatie’.
Nog voordat je een bewustzijn hebt over de situatie, reageert het al. Je klieren produceren stresshormonen, je hartslag is verhoogd en je spieren staan gespannen, terwijl je eigenlijk nog niet weet waar je in beland bent. Cognitief beregelen heeft dan geen enkele zin.

Dus mag je concluderen dat er situaties zijn waarin de RET niet werkt. Dat zijn vooral situaties waarin het korte weggetje bewandeld wordt. Wanneer er een omweg wordt gemaakt in het brein, is er meer mogelijk.

Het is voor het bedrijfsleven van belang dat methodieken als de RET daadwerkelijk functioneren. Anders geef je nodeloos geld uit aan trainingsinstituten die zich hierin hebben gespecialiseerd. Zinvol lijkt om te kijken wie belang hebben bij een cognitieve methodiek, en vooral ook: wanneer, in welke situatie? Het blijkt uit de neurowetenschappen intussen wel dat we niet iedere emotie onder controle kunnen krijgen.

Maar met de RET is echt wel het nodige te bereiken. Gewoon maar proberen, dan merk je vanzelf wel hoe ver je komt.