Aanslag op Trump is verschrikkelijk voor hem en voor de democratie

De mislukte moordaanslag op Trump van een 20-jarige Amerikaan is niet de eerste in de geschiedenis. Eerder waren er in de recente geschiedenis aanslagen op John F Kennedy, zijn broer Robert en op Martin Luther King, terwijl Reagan de aanslag in de jaren '80 op zijn leven overleefde. In Nederland kennen we het verhaal-Fortuyn. Aanslagen op regeringsleiders zijn er altijd geweest. De eerste wereldoorlog begon ermee.

In een land dat wapenbezit toestaat, zoals de USA, is de kans misschien wat groter, dat er een aanslag plaatsvindt. Maar er is meer. De belachelijke heftigheid daar (maar ook in Europa) in de debatten van de laatste jaren, de steeds scherpere toon, zorgt ervoor dat de haat tegen politieke vijanden buitenproportioneel wordt. En daar waar de verbale en fysieke agressie toeneemt, neemt ook de angst toe, bijvoorbeeld voor oorlogen en onveiligheid. En er is geen betere voedingsbodem voor aanslagen dan angst.

En angst is er volop rondom de Amerikaanse verkiezingen. Wat als Trump gaat regeren? Wat als Biden gaat regeren? Voor de Amerikanen is het kiezen tussen 2 kwaden. Wie voor Trump kiest (en de kans dat meer Amerikanen dat zullen doen is na de aanslag toegenomen), zet de veiligheid van de NATO op het spel en daarmee de relatie met Europa. Wie voor Biden kiest, kiest voor een hoogbejaarde man, die in zijn speeches Poetin met Zelinsky verwart en partijgenoten met Trump. De toekomst is onzeker met deze mannen.

Dit alles neemt niet weg dat wat Trump overkwam verschrikkelijk is. Voor hem persoonlijk in de eerste plaats, maar ook voor alles en iedereen die democratie een warm hart toedraagt. In een democratie bestrijd je elkaar met argumenten en met debating skills, niet met geweld. Het klimaat in de wereld geeft er echter kennelijk aanleiding toe. En dit is meer dan zorgelijk. Ook al met het oog op het oorlogsgeweld dat ons omringt. 

We zijn er kennelijk niet meer toe in staat om respectvol met onze politieke tegenstanders om te gaan. (Zie de Nederlandse politiek.) We demoniseren ze en het internet helpt mee om verder te polariseren. Algoritmes laten je alleen berichten zien die je mening bevestigen. Dat zorgt voor verdere polarisatie.

Die polarisatie moet afgelopen zijn. Het schept misschien niet het klimaat voor dit soort acties, maar vergroot het idee wel, dat het een rechtvaardige daad zou kunnen zijn je politieke tegenstander uit te schakelen, desnoods met geweld. Dat is immers de duivel? Soms wordt die link letterlijk gelegd.

Als er al een duivel is, dan zit hij in een steeds feller wordende houding ten opzichte van elkaar. Trump doet daar zelf hartstochtelijk aan mee. Kijk hoe hij zijn tegenstander belachelijk maakt. En dat vinden we tegenwoordig acceptabel. Maar hoe kan je verwachten dat het volk zich respectvol gedraagt als politici elkaar voor rotte vis uitmaken?

De aanslag op Trump is verwerpelijk, maar is voor mij een directe oproep om de komende jaren een nadruk op meer respect in het debat te gaan leggen. Er zijn grote problemen op te lossen. Met polariseren komen we er niet, al denken we dat genuanceerde discussies ‘elitair’ zijn en dat harde oneliners ons helpen. Elkaar met geweld bestrijden is het laatste dat we nodig hebben in een wereld die toch al vol spanning zit.

Ik wens Trump beterschap. Maar met hem de hele USA en misschien wel de hele wereld. Dat is veel, maar homo sapiens is er nu een potje van aan het maken. In plaats van zich te verenigen tegen bedreigingen vergroten we ze. We vallen buurlanden aan en vechten om de macht in de wereld. Dat kan alleen maar verliezers opleveren.

En, beste jonge bazen, hoe zit het nu met leiderschap in zo'n wereld? Wel, we hebben wijsheid nodig, mensen die met een krachtige persoonlijkheid de vrede en democratie beschermen. Leiders ook, die iets doen aan polarisatie en die elkaar opzoeken. Leiders die de taal van de mensen en de taal van de beleidsmakers kennen. Ik heb al eerder beschreven wat voor soort leider dat volgens mij moet zijn in mijn artikelen en boek over schakelend leiderschap.