In het Klimaatakkoord staat dat in 30 tot 40 grotere steden in 2025 middelgrote zero-emissie zones hebben vastgesteld voor stadslogistiek. Dat moet 1 Megaton aan CO2 opleveren. Dat is een ambitie die mogelijk 40 duizend vrachtwagens en meer dan 250 duizend bestelauto’s raakt. Gaat zo’n generieke maatregel wel werken? Is die wel eerlijk?
Zero emissie zones in stadslogistiek: Is dat wel eerlijk?
Zelfs al komen er de komende jaren voldoende betaalbare bestelauto’s op de markt, dan nog raken de zero emissies zones de bedrijfsvoering van veel bedrijven; je moet slimmer rijden, plannen, opladen en energie inkopen. En, vooral een slimmer voertuig kiezen. Soms is geen voertuig of een licht elektrisch voertuig de beste optie.
De meeste stadslogistiek gebeurt met bestelauto’s. De Topsector Logistiek concludeerde in 2017 al: “De bestelauto is hét werkpaard van bedrijven en ZZP’ers in de Nederlandse economie. Niet alleen het MKB, maar ook grotere bedrijven en privépersonen zijn fervente gebruikers van de bestelauto. Niet zonder reden: het vervoermiddel is multifunctioneel en flexibel inzetbaar, en is in vergelijking met kleinere vrachtwagens en personenauto’s ook nog goedkoop in de aanschaf en het praktische gebruik”.
Gele hesjes?
Tweederde van de bijna 1 miljoen bestelauto’s staat op naam van een ondernemer met minder dan 10 medewerkers of een particulier. Die rijden meestal in een oudere, tweede en derdehands, bestelauto van 10 tot 15 jaar oud. Dat is slecht voor de luchtkwaliteit.
Gaan de zero emissie zones deze groepen niet ongekend hard raken? Hebben zij de financiële middelen om te investeren in een nieuw elektrisch voertuig? Hoeveel mensen hebben de keuze voor zelfstandigheid gemaakt omdat ze een achterstand op de arbeidsmarkt hebben? Krijgen zij straks bij een bank of leasemaatschappij wel een contract? Bovendien vraagt die zero emissie bestelauto om stevige investeringen van gemeenten in laadinfrastructuur. Veel van die bestelauto’s staan namelijk voor de deur op straat.
‘No regret’
Meer dan de helft van CO2 in stadslogistiek komt van zware vrachtwagens. Dat geldt straks ook voor de energiebehoefte van die vrachtwagens en daarmee voor de benodigde laadinfrastructuur. Een debat is nodig of we niet eerst de 40.000 vrachtwagens (die in 7 jaar worden afgeschreven), die dagelijks rijden in de 30 tot 40 grotere gemeenten, zero emissie moeten maken in plaats van al die bestelauto’s (die tot 15 jaar meegaan). Welke investeringen, lees subsidies, leveren straks het meeste resultaat op in minder CO2, Bovendien, welke investeringen bieden ook kansen voor de Nederlandse maakindustrie als DAF, VDL, Wierda en Emoss? Ook zijn er kansen voor producenten van lichte, elektrische voertuigen als Stint, Electrocar en Urban Arrow.
Middel of doel?
Zero emissie stadslogistiek is geen doel op zich. Onder aan de streep gaat het om minder CO2 van veld tot vaas. Daarvoor is een aanpak per sector nodig van zowel het verslimmen als verschonen voor goederenstromen. De Annual Outlook City Logistics van de Topsector Logistiek biedt daarvoor de agenda. Sectoren als pakket en post, afval servicelogistiek en bouwlogistiek hebben al stevige stappen gezet. Facilitaire logistiek en retail volgen snel. De horecabevoorrading moet nog echt in de CO2-race komen. Vanuit die zero emissie agenda voor de sector kan een weloverwogen keuze worden gemaakt voor maatregelen waarvan we later geen spijt krijgen. Een zero emissie zone is zo’n maatregel.
‘Elektrisch vervoer krijg je echt niet voor niks’
Als gemeenten bij hun generiek zero emissie plannen geen rekening houden met kwetsbare groepen, dan vallen die groepen straks buiten de boot. Gemeenten kunnen mogelijk veel leren van de Amsterdamse ervaringen met elektrische taxi’s met de juiste inzet van subsidie, privileges op opstapplaatsen, de laadinfrastructuur op de juiste plaats, samenwerking met de sector en de juiste timing. Maatwerk is nodig voor een schonere, en op termijn een volledig elektrische, vloot. Klakkeloos de stad op slot zetten is niet verstandig. Er is een duvels dilemma tussen draagkracht van ondernemers en gelijk speelveld voor ondernemers. Wat is eerlijk?
Walther Ploos van Amstel
Lector City logistiek Hogeschool van Amsterdam
Foto: CityHub
CyberSale, 50% korting op een Pro-abonnement
Verbeter je persoonlijke effectiviteit en managementvaardigheden. Begin het jaar goed en krijg toegang tot toepassingsgerichte kennis.
Upgrade uw gratis lidmaatschap, word een Pro
Ik snap de essentie van je artikel niet.
Deze maatregel treft, de houders van de 660.000 meest vervuilende bestelbusjes van 10 jaar of ouder, financieel het hardst. Maar wat maakt het minder hard voor deze houders als eerst de vrachtwagens aan de milieu-eisen moeten voldoen en dan zij pas? Of dat het per sector ingevoerd wordt. Vooral als je schrijft dat een zero emissie zone een maatregel is waar we geen spijt van krijgen.
Misschien kan je hier wat in verduidelijken.