Reductie stikstof in de bouw mogelijk met nieuwe logistieke concepten

De hoogste bestuursrechter schrapte vandaag de algemene vrijstelling van de bouwsector voor stikstofregels. Er moet van de Raad van State per bouwproject worden beoordeeld of het project te veel stikstof uitstoot.

De bouwsector staat voor de maatschappelijke uitdaging om stokstof te verminderen. De recente NOx problematiek heeft de druk om de verduurzamingstransitie in de bouwsector te versnellen alleen maar vergroot. Wat kunnen nieuwe logistieke concepten hieraan bijdragen?

Kennis- en innovatieprogramma Emissieloos Bouwen

Daarom is er vanuit de Topsector Logistiek gestart met het kennis- en innovatieprogramma Emissieloos Bouwen. Vanuit dit programma kreeg Movares de vraag te onderzoeken hoe de uitstoot van stikstofoxiden (NOx) in bouwprocessen en bouwlogistiek in de stad kan worden verminderd.

Na onderzoek en gesprekken met marktpartijen komt Movares met vier aanbevelingen. Er is veel winst te behalen door de inzet van nieuwe logistieke concepten, digitalisering en nieuwe bouwmethoden.

Het onderzoek bestaat uit twee delen. Enerzijds richt het zich op de effecten van bouwlogistieke maatregelen op de uitstoot van stikstofoxiden, voor zowel grootschalige nieuwbouwprojecten als renovatieprojecten. Het gaat hierbij onder andere om maatregelen als een verplichte bouwhub, elektrificatie van transportmaterieel en een gebiedsgerichte aanpak. Anderzijds heeft Movares onderzocht wat de effecten op NOx-uitstoot zijn wanneer nieuwe(re) bouwmethoden worden gebruikt, zoals prefab of hout/CLT (cross laminated timber).

Minder stikstof door nieuwe concepten en een gebiedsgerichte aanpak

Nieuwe logistieke concepten, zoals bouwhubs en een gebiedsgerichte aanpak, en digitalisering leiden tot een aanzienlijke NOx-reductie. Op korte termijn is er allereerst veel winst te behalen als binnen grootschalige nieuwbouwprojecten bouwhubs worden ingezet, want door het bundelen van goederen zijn er veel minder transportbewegingen nodig. In de praktijk zien we hier al hele goede voorbeelden van.

Een aanbeveling op langere termijn is een gebiedsgerichte aanpak. Op die manier kan de overheid vanaf de start van een plan een efficiëntieslag maken en daarnaast kan er met deze aanpak rekening worden gehouden met locaties nabij stikstofgevoelige natuur. Echter vraagt dit om een flinke procesaanpassing, want ketenpartners in een bepaald project of gebied moeten dan met elkaar gaan samenwerken én informatie delen.

Monitoren projecten voor impactbepaling

Trends zoals robotisering, digitalisering en industrialisering zorgen ervoor dat de inzet van nieuwe bouwmethoden mogelijk is. Tegelijkertijd zien de onderzoekers ook dat andere factoren als bouwsnelheid, hinder in de stad en eisen van bevoegd gezag de keuze voor een bouwmethode beïnvloeden. Ten opzichte van traditionele bouw verschillen de alternatieve bouwmethoden met name op het aspect dat er veel geprefabriceerd wordt buiten de stad.

Bouwlogistieke en uitvoeringsdata van projecten om de impact aan te tonen ontbreekt in veel gevallen. De derde aanbeveling is daarom het monitoren van projecten met alternatieve bouwmethoden, en het uitvoeren van verder onderzoek naar de impact van alternatieve bouwmethoden op het aantal en type transportbewegingen (materiaal en personeel) en inzet van mobiele werktuigen. Hierdoor krijgen partijen in de keten inzicht in de uitstoot.

De opdrachtgever is aan zet

De vierde aanbeveling gaat over opdrachtgevers en hun beleid; zij spelen namelijk een belangrijke rol in het schetsen van de juiste kaders en kunnen sturen bij de aanbesteding van nieuwe bouwprojecten. Zij bepalen de criteria zoals doorlooptijd, bereikbaarheid of grondstoffen waar de aannemer op wordt uitgedaagd tijdens de uitvoering van een project. Ook het thema monitoring kan de opdrachtgever opnemen in het schetsen van de juiste kaders.

De volgende stap

Met de aanbevelingen gaat de Topsector Logistiek met ondernemers en overheden aan de slag om meer bouwlogistieke en uitvoeringsdata beschikbaar te maken en de impact van alternatieve bouwmethoden verder te concretiseren. Dit gebeurt in vervolgonderzoek en Living Labs; locaties waar innovaties in de praktijk worden gebracht.