Red de winkel: kies voor voetgangers

Ik word er niet meer boos om. Een scooter met twee blonde dames rijdt toeterend bij het Amsterdamse Victoria Hotel, door rood, vol in op de op het zebrapad overstekende voetgangers. Op de Zeedijk rijden, luid bellend en roepend, fietsers en scooters dwars door de wandelende massa.

Die voetgangers moeten wel op straat lopen, omdat de trottoirs vol staan met tweewielers. In het wandelgebied op de Oudezijds Kolk racen fietsers tussen de terrastafels door. In Amsterdam is een van drukste stoepen zelfs smaller gemaakt om meer ruimte te geven voor vrachtwagens en touringcars.

Dode hoek

Voetgangers bestaan niet. Ze worden niet geteld, omdat de oude verkeersmodellen die aantallen simpelweg niet aan kunnen. Dan is het altijd achteraan aansluiten bij plannenmakerij, verkeersbesluiten, de instelling van verkeerslichten, veiligheid en de herinrichting van de straten.

Met alle leuke appjes weten we steeds meer over hoe mensen echt bewegen in steden. Recente cijfers tonen aan dat voetgangers wel degelijk bestaan, een steeds groot aandeel hebben in de mobiliteit, en zelfs geld opleveren. Terwijl in andere landen volop word ingezet op ‘walkable cities’ is in Nederland het aantal gemeenten dat serieus aandacht besteedt aan voetgangers op een hand te tellen.

In het NRC stond een artikel; ‘mag de voetganger ook even?’. De fietsers hebben de afgelopen 10 jaar enorm terrein gewonnen in steden. Dat is terecht. Echter, de voetgangers zitten vaak in de dode hoek van beleidsvormers en ondernemers en krijgen letterlijk steeds minder ruimte.

Belangen

Voetgangers hebben geen stem in het beleid. De gesubsidieerde fietsersbonden zitten overal aan tafel en laten luid hun stem horen. De voetgangersbond is weggestopt bij Veilig Verkeer Nederland en heeft haar stem verloren. Dan eindig je met 30 centimeter stoep in de drukke Amsterdamse binnenstad. Het is een fundamenteel fout om de voetgangers slechts vanuit het aspect veiligheid te benaderen.

Het denken over verkeer in steden verandert van enkel kijken naar veiligheid, congestie en parkeergemak, naar meer nadenken over het belang van verkeer voor de economische vitaliteit, de leefbaarheid en het welzijn van bewoners en bezoeker. Dat geldt ook voor de doelstellingen bij stedelijke distributie.

Voetgangers lonen

Met de publicatie ‘Lopen loont’ laat het CROW zien dat het onterecht is om voetgangers de sluitpost te maken van de ruimtelijke inrichting. CROW bedenkt slimme en praktische oplossingen voor vraagstukken over infrastructuur, openbare ruimte, verkeer en vervoer in Nederland. Het CROW laat zien dat voetgangers lonen. Samen met fietsers besteden ze echt het meeste in de winkelstraten en binnensteden. Juist niet de klanten die met de auto komen. Alle studies tonen dat aan. Het onroerend goed stijgt in waarde als binnensteden autovrij worden.

Als autobereikbaarheid belangrijk is, dan zou de Wibautstraat in Amsterdam de belangrijkste winkel- en horecastraat van Amsterdam zijn geworden en niet de Kalverstraat.

Ook voor de maatschappij loont het. Voetgangers zijn schoner, gezonder, veel beter voor de leefbaarheid, vriendelijk tegen elkaar, nemen veel minder publieke ruimte in en kosten de belastingbetaler veel minder. Er zijn eigenlijk geen investeringen nodig. Wandelen is ook veel leuker. Je ziet meer, je geniet meer en je versiert meer.

Voorrang

In het Amsterdamse Centraal Stationsgebied komen elke dag zo’n 2.500 auto’s, 25.000 fietsers en 250.000 voetgangers. Wie zou er dan prioriteit moeten krijgen? Het CROW heeft een duidelijk advies: begin bij het inrichten van wijken met het ontwerpen van voetgangersnetwerken en realiseer voetgangers- en verblijfsgebieden en autovrije binnensteden. Daarna komen de anderen aan de beurt.

Ondernemers

Het is niet alleen een zaak voor overheden, maar ook voor de ondernemers. Wie wil er niet graag meer omzet en marge? Het CROW geeft die ondernemers adviezen voor het versterken van hun binnenstad.
Ten eerste zorg voor goede looproutes van en naar openbaar vervoer en parkeerterreinen. Ten tweede verbeter de verblijfskwaliteit van de openbare ruimte voor voetgangers en voor fietsers. En, ten derde koppel de marketing aan voetgangersvriendelijkheid. Het zou wel eens een unique-selling-point kunnen zijn voor binnensteden die het nu moeilijk hebben.

Tenslotte… zonder een voetgangersbond aan tafel, tegenover het geweld van de transportbonden, autoclubs en fietslobbyisten wordt het nooit wat. De voetgangers moeten weer een eigen stem krijgen. Daar mag de maatschappij best ook wat subsidie voor over hebben. Dat loont.

Meer informatie over het rapport van CROW staat hier. Het is verplichte kost voor iedereen die betrokken is bij de ontwikkeling van binnensteden, verkeersplannen en stedelijke distributie.

Walther Ploos van Amstel.

Lector City Logistics Hogeschool van Amsterdam