Nibud: wordt mobiliteit onbetaalbaar?

Zeker dertig procent van de Nederlanders moet meer betalen om naar werk, sport, hobby of zorg te gaan. Voor een gezin met een modaal inkomen neemt mobiliteit een stevige hap uit het huishoudbudget. Dat zegt Nibud. Dat komt door de dure benzine en treinkaartjes en de stijgende autobelasting. Een modaal huishouden, met kinderen, komt honderden euro’s per maand tekort voor vervoer. Met name als zij niet in steden wonen, moeten ze flink de portemonnee trekken, zegt Nibud. 

In een reactie zegt Marga de Jager, voorzitter van de vervoerslobby de Mobiliteitsalliantie: "Het gaat om zeker 30 procent van de Nederlanders, daar ben ik van geschrokken”. De Mobiliteitsalliantie vindt dat mobiliteit het mogelijk maakt om mee te doen aan de samenleving. Mobiliteit is niet alleen nu nodig, het helpt ook de grote maatschappelijke opgaven van morgen aan te pakken. Denk aan woningbouw, klimaat en stikstof. Mobiliteit is sterk verweven met de politieke discussie over de koopkracht en de bereikbaarheid van de regio’s buiten de Randstad. De hogere kosten raken vooral de mensen met een kleine portemonnee. Voor sommigen is echt sprake van vervoersarmoede. Moet er dan een vervoerstoeslag komen in het overvolle toeslagenstelsel?

Zorgwekkend is dat jongeren zeggen ontevreden te zijn over het openbaar vervoer. De helft van de jongeren vindt het te duur en te druk. Ook als je niet jong bent merk je dat; het is gedoe geworden. Als jongeren minder gebruik maken van het openbaar vervoer, dan leidt tot tot nog minder aanbod van goed openbaar vervoer. We kunnen nu al steeds minder zonder de auto.

Mobiliteit is niet gratis. Leidt hogere kosten tot bewustere mobiliteitskeuzes? Dat was toch het grote politieke plan met meer betalen voor gebruik, de inzet op uitstootvrij vervoer, het duurder maken van parkeren in steden, bezuinigingen op het openbaar vervoer en plannen voor spitsheffingen in de trein. Een deel van onze mobiliteit is nodig voor werken of studeren. Maar, veel mobiliteit is er voor de vrije tijd. Kan dat niet lopend, met de fiets en vooral in de eigen buurt? Zijn we niet allemaal een beetje overmobiel geworden? 

Is mobiliteit er straks alleen nog voor de bevoorrechte stedelijke elite? Het lijkt erop. We moeten duurzamer, en met minder overlast in de openbare ruimte, reizen, anderzijds moet die duurzame mobiliteit wel betaalbaar zijn (overigens, voor wie eigenlijk?). Dat is een uitdaging voor mobiliteitsprofessionals met lastige dilemma's. Denken vanuit alleen vervoersmiddelen is niet genoeg. Om vitale voorzieningen voor iedereen bereikbaar te maken moet je ook kijken naar ruimtelijke ordening en digitalisering: ruimtelijke ordening en digitalisering.

Walther Ploos van Amstel.

Lees ook: PBL: in mobiliteit is de auto de winnaar