Netcongestie aanpakken: hoe gaat dat in de praktijk van transportondernemers?

Bij het opladen van elektrische bestel- en vrachtauto’s bij bedrijven kan netcongestie een beperking zijn. Om die reden wordt hard gewerkt aan oplossingen om voertuigen op te laden bij beperkte netcapaciteit. Deze oplossingen zijn mitigerende maatregelen. Hoe effectief en kansrijk zijn deze maatregelen? In opdracht van de Nationale Agenda Laadinfrastructuur (NAL samen met NKL) onderzocht CE Delft zes concrete praktijkcases. De conclusie is: tijdgebonden contracten lijken een belangrijke schakel om meer laadcapaciteit beschikbaar te maken. Verder kunnen batterijen op locatie fungeren als tijdelijke oplossing.

Elektrificatie is essentieel 

Voor de onderzochte bedrijven is het elektrificeren van de voertuigen vaak essentieel. Dit heeft te maken met aangekondigde zero-emissiezones, de vraag van klanten of eisen bij aanbestedingen. Het elektriciteitsnet is echter steeds vaker ‘vol’ vanwege toenemende elektrificatie. Bij netcongestie kunnen bedrijven (tijdelijk) geen extra transportvermogen aanvragen. Ook is een grotere aansluiting pas mogelijk na netverzwaring. Bedrijven moeten hierdoor soms jaren wachten op de vereiste aansluiting.

Wat kunnen bedrijven zelf doe?

Bedrijven kunnen zelf maatregelen nemen. Met deze ‘mitigerende maatregelen’ kunnen zij ondanks een beperkte netaansluiting toch meer elektriciteit gebruiken. De zes belangrijkste mitigerende maatregelen zijn:

1. Slim Laden en Slimme Laadstrategie: slim laden, of smart charging, betekent zo optimaal mogelijk omgaan met de beschikbare netaansluiting. Een slimme laadstrategie geeft prioriteit aan voertuigen en combineert dat met een passende laadvorm (parallel of sequentieel).

2. Alternatieve Transportrechten (een toekomstige maatregel): hiermee is extra vermogen beschikbaar op bepaalde momenten. De meest relevante contractvariant is tijdsblokgebonden transportvermogen. Bedrijven nemen dan meer capaciteit af wanneer het net minder wordt belast.

3. Groepscontracten/Energiehub (een toekomstige maatregel): Binnen een groepsaansluiting kunnen bedrijven hun energievraag op elkaar afstemmen. als collectief hebben zij genoeg aan een kleinere netaansluiting dan ze zouden hebben met individuele aansluitingen.

4. Lokale Batterij, eventueel met uitbreiding van lokale opwekking van zonne- en/of windenergie: de batterij slaat energie op voor later gebruik.

5. Collectief Laadplein: collectieve laadpleinen zijn locaties met meerdere laadpalen voor verschillende bedrijven. In overleg kunnen zij het laadplein efficiënt inzetten.

6. Tijdelijk Aggregaat: een tijdelijk aggregaat zet (duurzame) brandstof lokaal om in elektriciteit. Bedrijven zetten deze maatregel alleen incidenteel in, op piekmomenten.

Zes praktijkvoorbeelden

Voor zes bedrijven heeft NKL onderzocht welke mitigerende maatregelen bijdragen aan de gewenste situatie. Het rapport brengt de diverse oplossingen in kaart en laat zien hoe je ondanks netcongestie in veel gevallen nog wel kunt elektrificeren. Wil je als bedrijf overstappen op elektrisch vervoer, maar weet je niet of de netaansluiting toereikend gaat zijn? 

Het is belangrijk dat bedrijven tijdig hun toekomstige elektriciteitsvraag in kaart brengen. De vermogensvraag door elektrificatie verschilt erg en is afhankelijk van de omvang van het bedrijf, de type voertuigen en de beschikbare tijd om te laden. In alle casussen was de beschikbare laadtijd vaak zodanig lang dat met het uitsmeren van het laden over de tijd (slim laden) het benodigde laadvermogen per voertuig relatief laag lag.

No regret: slim laden

Door slim laden wordt het beschikbare vermogen dusdanig verdeeld over de voertuigen dat alle voertuigen zijn opgeladen binnen de beschikbare laadtijd. Voor alle bedrijven heeft slim laden een positief effect: het draagt bij aan het tijdig opladen van de voertuigen. Met slim laden vermijd je pieken en ga je niet over je aansluitcapaciteit heen. No regret voor een ondernemer.

Cruciaal: tijdsblokgebonden contracten

Met een tijdsblokgebonden contract kun je meer capaciteit afnemen op uren dat het net minder wordt belast. Op sommige onderstations is gedurende de nacht zo’n 30% restcapaciteit. Juist de transportsector is geschikt voor dergelijke contracten omdat zij vooral ’s nachts laden. De contracten komen officieel in 2025 op de markt, maar zijn waarschijnlijk pas vanaf 2026 breder toepasbaar. De resterende capaciteit wordt via een wachtlijst toegekend. Het is dan ook verstandig om tijdig contact op te nemen met je netbeheerder.

Tijdelijke oplossing: batterij

Uit de cases blijkt een lokale batterij vooral kansrijk als tijdelijke oplossing voor een beperkt aantal elektrische voertuigen, tot het moment dat de netverzwaring is gerealiseerd. Voor het opladen van grotere vloten heeft een batterij te veel beperkingen. Vaak is toch ook een grotere netaansluiting nodig en de investeringen zijn hoog.

De investeringskosten van mitigerende maatregelen kunnen aanzienlijk zijn, maar niets doen is op de lange termijn geen optie volgens de bedrijven. Er zijn echter voordelen te behalen door subsidies, lagere energiekosten en het leveren van energie. In deze studie hebben de onderzoekers geen volledige businesscaseberekeningen kunnen maken. Ondernemers zullen de investeringskosten waarschijnlijk als een uitdaging zien. Toch kunnen de kosten per kilowattuur, door lange afschrijvingstermijnen, meevallen. Dit kan leiden tot verschillen tussen bedrijven die wel of geen tekort aan netcapaciteit hebben. De impact op de concurrentiepositie is belangrijk en verdient aandacht.

Wil je overstappen op elektrisch transport?

Mitigerende maatregelen zijn altijd maatwerkoplossingen. Verdere elektrificatie is hierdoor mogelijk, maar je kunt nog steeds niet in één keer je hele wagenpark vervangen. Maak een goede prognose van de extra laadvraag in de komende jaren en ga in gesprek met je netbeheerder om tijdig de juiste verzwaring aan te vragen. De belangrijkste boodschap: wacht niet af en begin vandaan aan met het werken aan oplossingen.

Wil je eerst lezen over hoe elektriciteitsnetten werken, wat netcongestie is en welke mitigerende maatregelen er allemaal zijn? Dan is het NAL-rapport "Laden voor Logistiek bij Beperkte Netcapaciteit" van CE Delft een goed startpunt.

Bron: NKL

Lees ook: Samenwerken in energiehubs (rvo.nl)