Met maximaal 7,5 ton de binnenstad in. Hoe regelen we dat?

Door de slechte staat van de kades en bruggen in Amsterdam, kunnen zware vrachtwagens niet overal meer komen in de stad. Dat probleem speelt ook in andere oude binnensteden en in buurten rond die binnensteden. Niet alle rioleringen, niet alle bruggen en niet alle kademuren zijn gebouwd voor zwaar vrachtverkeer. Van de gewichtsbeperkingen gaan vooral de bevoorrading van winkels, horeca en bouwprojecten last van krijgen. Er komen nog strengere eisen voor belading en delen van de binnenstad worden ‘no-go-areas’ voor vrachtwagens. Zware ladingen mogen helemaal de stad niet meer in. Mogelijk komt er al in 2025 een zero emissie zone voor stadslogistiek.

Met al deze eisen en beperkingen jaagt Amsterdam bouwbedrijven op kosten, zegt Jan Overtoom, van brancheorganisatie Bouwend Nederland, in Parool: ‘Dit is een heel groot issue’. Met name nieuwbouw, funderingsherstel en onderkeldering van huizen in het centrum ondervinden hinder van de strenge regels die zijn ingevoerd om de zwakke bruggen en kades te beschermen. Hoe gaan we dat organiseren?

Veel meer kleine vrachtwagens

Zware vrachtwagens zijn goed voor 20 procent van de vrachtbewegingen in de stad. Maar die vrachtwagens zorgen wel voor meer dan 80 procent van al het vervoerd volume en gewicht. Ze zitten ook allemaal goed tot aan de nok vol met afval en leveringen voor de horeca, winkels en bouw. Een volle, zware vrachtwagen die straks de stad niet meer in mag leidt tot 6 tot 10 lichtere vrachtwagens.

Voor de bouw zijn enorme hoeveelheden zand, straatstenen, rioolpijpen en beton nodig. Dat is haast ondeelbare lading. De 7,5 ton zone zou betekenen dat er veel meer bouwvrachtwagens de stad in moeten. Zo’n van 15 tot 20 procent van de bouwkosten zijn transportkosten. Bouwen wordt veel duurder; 10 tot 15 procent. Dat geldt zowel voor woningen als voor infrastructuur.

De helft van het volume aan bouwstoffen gaat naar onderhoud en aanleg van publieke infrastructuur; volle vrachtwagens zand, beton, stenen en rioolbuizen. Moeten we dan maar stoppen met het onderhoud aan fietspaden, verbeteren van de riolering, de aanleg van openbaar vervoer en fietsparkeerkelders? Zonder transport staat alles in de stad stil. Hoe kunnen ondernemers dat samen met de overheid beter regelen?

Bouwroutes XXL

Natuurlijk mag het zware verkeer niet leiden tot schade aan de stad. De oude binnensteden zijn niet gebouwd voor al die zware vrachtwagens. Maar, de gemeente kan wel kiezen om gericht te investeren in een stevige binnenstedelijke infrastructuur die een beetje meer kan hebben. Op basis van toekomstige bouwplannen kunnen die 'extra verstevigde' routes worden gekozen; bouwroutes XXL.

Bij alle voorstellen die nu voorliggen ontbreekt  een onderbouwing van de (maatschappelijke) effecten, kosten en baten van maatregelen en investeringen (of het ontbreken daarvan). Die investeringen betalen zich misschien wel snel terug, omdat er minder vrachtbewegingen nodig zijn. Het is meteen een goede reden voor een discussie over beprijzen van vrachtverkeer in steden. Voor wat hoort, hoort wat...

Slimme bouwlogistiek

Met slimme sensoren en monitoring van de infrastructuur kunnen de 'verstevigde' voorkeursroutes (ook over water) worden gemaakt die minder schadegevoelig zijn (en veiliger). De communicatie tussen vrachtwagen en infrastructuur voor slimmer onderhoud en beheer van infrastructuur wordt al breed toegepast op snelwegen. Waarom nog niet in de steden?

Aannemers moeten ook slimmer gaan werken met innovatieve bouwlogistieke concepten. Dat heeft Beelen goed begrepen toen hij besloot een Amsterdamse hub van 160 miljoen euro neer te zetten. Jammer genoeg ligt het Amsterdamse vervoer-over-water beleid al jaren voor Pampus. Vervoer over water biedt juist kansen voor bouwers. Hopelijk zet de wethouder er nu vaart achter.
Er zijn slimme control towers nodig waarin de partners in de bouwketen data over transport en verkeersdata delen. De overheid kan de bouwers vervolgens ondersteunen met ‘intelligent access’ en verkeersdata voor een betere doorstroming. Bij intelligent access delen ondernemers data met de overheid over de routes en belading (gedurende de rit).
Er ligt ook uitdaging voor architecten en ingenieurs om gebouwen, en het bouwproces, te innoveren; hoe regelen we de bouw met minder belasting voor de kwetsbare infrastructuur? Hier ligt ook een taak voor de producenten van vrachtwagens: bouw vrachtwagens die minder schade maken.

Slim samenwerken

Kortom, er is nog veel werk te verzetten; samenwerken aan het bereikbaar houden van de stad. Dat kan alleen maar als de lokale overheden samen gaan zitten met de bedrijven om na te denken hoe ze dit kunnen oplossen. We kunnen echt niet zonder zware vrachtwagens. Het probleem is ook zeker niet alleen het probleem van het bedrijfsleven, maar van ons allemaal. Dat gesprek moeten we samen voeren; bouwbedrijven en de gemeenten. Anders komt de bouw van nieuwe woningen en het onderhoud van de stad krakend tot stilstand.

Walther Ploos van Amstel