Luchtkwaliteit in Nederlandse steden nog steeds niet overal op orde

In het grootste deel van Nederland liggen de berekende concentraties stikstofdioxide en fijnstof in 2017 onder de Europese grenswaarden. In een aantal drukke straten in binnensteden wordt de grenswaarde voor stikstofdioxide nog overschreden. Dat meldt het RIVM in haar rapportage over 2017.Het aantal locaties waarop deze overschrijdingen plaatsvinden gedaald tegenover 2016. De grenswaarde voor fijnstof wordt ook op een aantal locaties overschreden, vooral in gebieden met intensieve veehouderijen.

Ontwikkelingen concentraties

Ten opzichte van 2016 is de gemiddelde concentratie stikstofdioxide in in 2017 Nederland iets gedaald. Voor de komende jaren wordt een verdere afname verwacht, ook van het aantal overschrijdingen in binnensteden. De gemiddelde concentratie fijnstof in Nederland is in 2017 nagenoeg gelijk aan die van 2016. De afname van de afgelopen jaren stagneert momenteel.

Overschrijdingen komen vooral voor op binnenstedelijke locaties met veel verkeer. De meeste overschrijdingen worden geconstateerd in Amsterdam. In 2017 zijn rond de 1.250 mensen aan NO2-concentraties boven de Europese norm van 40,5 μg/m3 blootgesteld. Dit aantal is gedaald ten opzichte van 2016. Voor 2020 en 2030 is de verwachting dat er geen personen zullen worden blootgesteld aan NO2-concentraties boven de norm. Bij fijnstof zijn volgens de blootstellingsberekeningen geen personen blootgesteld aan concentraties boven de etmaalnorm.

Het aantal overschrijdingen van de grenswaarde voor fijnstof in gebieden met intensieve veehouderijen is iets toegenomen ten opzichte van vorig jaar. Dit komt vooral doordat dit jaar meer veehouderijen nauwkeurig in beeld zijn gebracht. Het is onzeker hoe de gemiddelde concentratie fijnstof zich de komende jaren zal ontwikkelen.

Deze conclusies blijken uit de monitoring van het Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit (NSL). Lagere concentraties stikstofdioxide en fijnstof verbeteren de volksgezondheid, ook wanneer concentraties al onder de Europese grenswaarden liggen. Van de maatregelen in het NSL is 83 procent afgerond en bijna 10 procent in uitvoering.

Bijsluiter: nog veel niet bekend over luchtkwaliteit

Voor de berekeningen voor het NSL moeten overheden actuele gegevens over wegverkeer en veehouderijen aanleveren. De kwaliteit van veel van deze gegevens is de laatste jaren verbeterd. Aandacht voor datakwaliteit blijft van belang om een betrouwbaar beeld te kunnen geven van de luchtkwaliteit en de oorzaken van slechte luchtkwaliteit. Het gaat immers om rekenmodellen, niet om gemeten concentraties. Helaas ontbreken nog veel bronnen in het rekenmodel.
De berekende concentraties stikstofdioxide en fijnstof liggen op verscheidene locaties dicht bij de Europese grenswaarden. Geringe stijgingen van de concentraties kunnen het aantal overschrijdingen sterk beïnvloeden. Hierdoor is het aantal overschrijdingen gevoelig voor onzekerheden in de berekeningen.

Ook het nieuwe RIVM rapport laat zien dat we eigenlijk nog steeds te weinig weten over luchtkwaliteit en wat eraan te doen is. Dat vieze lucht ongezond is staat buiten kijf. Dat meer onderzoek nodig is naar bronnen van uitstoot, en wat we daarvan ook echt inademen, staat ook buiten kijf. Dat verkeersmaatregelen helpen is ook duidelijk. Maar, dat we bij die maatregelen veel bronnen niet aanpakken is onterecht en oneerlijk: welke euro inzet leidt dan tot welk resultaat?

Walther Ploos van Amstel.