Kansrijk Mobiliteitsbeleid 2020: veel maatregelen die goederenvervoer raken

In het rapport Kansrijk Mobiliteitsbeleid 2020 maken het Centraal Planbureau en het Planbureau voor de Leefomgeving de mogelijke effecten inzichtelijk van een groot aantal beleidsmaatregelen voor personenmobiliteit, goederenvervoer en luchtvaart, met aandacht voor de beleidsdoelstellingen bereikbaarheid, leefbaarheid en betaalbaarheid.

Groei goederenvervoer

De analyses zijn vooral gericht op de lange termijn (2030) en blijven ondanks onzekerheden als gevolg van de coronacrisis, relevant. De ontwikkeling van het goederenvervoer wordt sterk bepaald door de economische groei. Mede doordat het internationaal transport sneller toeneemt dan het binnenlands transport en door de invoering van de vrachtwagenheffing, is de geraamde groei op het spoor (+24 %) en de binnenvaart (+19 %) sterker dan op de weg (+9%). In volume blijft het wegvervoer echter dominant.

Goederenvervoer concurreert met personenvervoer om schaarse ruimte. Binnenstedelijke groei, internetwinkelen en thuisbezorgen maken ruimte schaarser, en ook op vervoerscorridors naar Duitsland en België ontstaat schaarste.

Klimaat en milieu

De maatregelen voor goederenvervoer zijn niet direct gericht op de bereikbaarheid, maar meer op klimaat en milieu en beogen daarbij het effect op
bereikbaarheid zo beperkt mogelijk te houden. Emissieloos rijden op de weg is voor goederenvervoer niet eenvoudig vanwege de vaak zware lading en de lange afstanden. Daarbij is de vervangingsgraad van de voertuigen soms laag, waardoor het lang kan duren voordat een schonere technologie geïmplementeerd is. Dit geldt zeker ook voor de binnenvaart, omdat boten een lange levensduur hebben en de huidige motoren niet milieuvriendelijk zijn.

Verder zijn maatregelen opgenomen die in hoofdzaak gerelateerd zijn aan de betaalbaarheid, zoals een andere invulling van de vrachtwagenheffing. Bij goederenvervoer zijn zero-emissiezones en de inzet van hernieuwbare brandstoffen mogelijke beleidsopties. Bij beperkte beschikbaarheid van duurzame hernieuwbare brandstoffen ligt het in de rede prioriteit te geven aan inzet bij de lucht- en scheepvaart, omdat voor het wegvervoer zero-emissietechnologie eerder beschikbaar komt. Randvoorwaarden met betrekking tot de duurzaamheid van de hernieuwbare brandstoffen zijn daarbij van belang.

Negatieve externe effecten

Goederenvervoer kent ook negatieve (externe) effecten, die vaak niet volledig in de marktprijs van vervoer tot uiting komen. Denk aan milieuvervuiling, geluidsoverlast, verkeersveiligheid en schade aan infrastructuur. Suboptimale beprijzing kan leiden tot een maatschappelijk onwenselijke balans tussen de positieve en negatieve effecten van goederenvervoer. Ook kan het leiden tot oneerlijke concurrentie tussen modaliteiten (weg, spoor, binnenvaart) en productielocaties: goederen die op grote afstand worden geproduceerd zijn dan te goedkoop ten opzichte van lokaal geproduceerde goederen.

Nederland staat voor een vervangings- en renovatieopgave van tunnels, bruggen, sluizen en viaducten die in de jaren vijftig en zestig zijn gebouwd. Dit leidt in de komende tiental jaren tot aanzienlijke kosten. Bij de beheersing van onderhoudskosten dient aandacht uit te gaan naar het vrachtverkeer over de weg. Een vrachtwagen brengt tot wel 500.000 keer meer schade toe aan het wegdek dan een lichte personenauto.

Bron: Kansrijk Mobiliteitsbeleid