Innoveren: hoe komen onderzoekers en ondernemers bij elkaar?

Het ene initiatief voor een topinstituut is nog niet volwassen, of het volgende topinstituut staat al weer te trappelen op de startblokken. Universiteiten dingen mee naar de nieuwe onderzoeksgelden. de hogescholen claimen met kennisdistributiecentra hun eigen onderzoeksmiddelen.

Ondernemers betrekken bij toegepast onderzoek door studenten, universiteiten en hogescholen is prima. Maar het onderzoek levert weinig op als het onderzoek, en de financiering daarvan, vooral vraaggericht zijn.
Walther Ploos van Amstel schrijft vandaag op nuzakelijk.nl over de triple helix:

Waardevol onderzoek

Naast het bitterhard noodzakelijke fundamenteel onderzoek is het praktisch toepasbaar maken van kennis door universiteiten en hogescholen natuurlijk waardevol. Gelukkig gebeurt dat al veel.

De kennis van Wageningen Universeit is van onschatbare waarde voor de agrarische sector. Bijna een kwart van de export van groenten in Europa komt uit Nederland. Dankzij veel innovatie is Nederland een van de drie belangrijkste exporteurs van agrarische producten in de wereld.
De Technische Universiteit in Eindhoven zorgt ervoor dat hightechbedrijven in de regio, zoals ASML, Fokker en VDL, voor de markt uit lopen met innovatieve producten, diensten en slimme logistieke concepten. Dat maakt een sector tot topsector.
De Erasmus Universiteit en de Technische Universiteit Delft timmert samen met de Rotterdamse Haven aan innovaties in de wereldwijde handelsstromen.

Thema's zijn ketenoverschrijdende planningsmethoden, het versimpelen van handelstransacties en de inzet van verschillende transportmodaliteiten om containers op tijd, duurzaam, betrouwbaar en tegen de laagste kosten naar de klanten in Europa te krijgen.

De Vrije Universiteit van Amsterdam en de Rijksuniversiteit Groningen helpen webwinkels en pakketbezorgers hun leveringen in de steeds vollere steden slimmer te regelen. Dat is nuttige, en noodzakelijke, kennis.

Triple helix

Steevast staat in de plannen van de nieuwe topinstituten en kennisdistributiecentra dat ze onderzoekers, ondernemers en overheid dichter bij elkaar gaan brengen. Veel aandacht is er voor het midden- en kleinbedrijf, dat niet voldoende innovatief zou zijn. Dat trio van onderzoekers, ondernemers en overheid heet in de plannen: de ‘triple helix’.

Ik heb twijfels of dat trio wel het perfecte huwelijk is. Het zijn absoluut harde werkers in het midden- en kleinbedrijf. Ze zijn ook onbetwist de banenmotor van Europa. Maar, vaak reageren ze op innovaties met: ‘dat gaat hier niet werken’. Ze kunnen het zich simpelweg niet voorstellen. Dat is geen vruchtbare voedingsbodem voor innovatie.

Denkfout

De ‘triple helix’ werkt alleen als de partijen bij elke stap in hun onderzoek de uiteindelijke consument centraal stellen. Geen enkele innovatie werkt als de consument er niet beter van wordt. Het klinkt simpel. De realiteit is echter dat die consument dat vaak helemaal nog niet weet. Het was Henry Ford die zei: “als ik mensen had gevraagd wat ze zouden willen hebben, dan zouden ze hebben geroepen: een sneller paard!” En, zo is het!

Spotify had nooit bestaan als ze het aan de muziekindustrie hadden gevraagd. Had je het de boekhandel gevraagd, dan was Bol.com nooit gestart. Booking.com was nooit opgericht als ze het aan de hotels hadden gevraagd. Rozen in zeecontainers vanuit Kenya? Ondenkbaar voor de bloemenhandel. Maar, realiteit vandaag. Futuroloog Wim de Ridder stelt dat echte innovatie juist van buiten de eigen sector komt. Vraagsturing is dan het foute startpunt.

Caleidoscopisch

Het betrekken van bedrijven bij toegepast onderzoek door studenten, universiteiten en hogescholen is prima. Maar, die samenwerking werkt niet als onderzoek, en de financiering daarvan, simpelweg vraaggericht worden. Dit leidt alleen maar tot nog snellere paarden.

Fundamenteel innovatief en toegepast onderzoek is nodig. Dat soort onderzoek is caleidoscopisch van karakter; je kijkt vanuit veel verschillende invalshoeken. Hoe diverser het onderzoeksteam, hoe meer het team voeling houdt met de toekomstige wensen van consumenten in de steeds diversere, globale, maatschappij. Dat soort onderzoek is  van nature multidisciplinair. Helaas zijn universiteiten en hogescholen van nature juist niet multidisciplinair georganiseerd. Misschien is dat wel het fundamentele probleem voor de topinstituten als ze ondernemers echt zouden willen helpen.