Hoe ziet de thuisbezorging eruit in 2030?

Online winkelen is populair. Tussen 2010 en 2019 zijn de online-bestedingen in Nederland volgens brancheorganisatie Thuiswinkel.org gestegen van circa 10 miljard tot bijna 26 miljard euro. In 2020 hebben de coronamaatregelen geleid tot een groei van 40 tot 60% in het aantal online-aankopen. De verwachting is dat ook na de coronacrisis sprake blijft van een verdere verschuiving van fysiek winkelen naar online winkelen.

Pakketlogistiek 2030

In de nieuwe Outlook is het stadslogistieke segment ‘Pakketmarkt en thuisleveringen’ in 2030 beschreven. Dit segment omvat e-commerce (B2C), zakelijke leveringen (B2B) en levensmiddelenleveringen op locatie (thuis of kantoor of winkel). Het aantal geleverde pakketten aan huishoudens en bedrijven, en de hoeveelheid op locatie bezorgde boodschappen groeit sterk. COVID-19 heeft die groei versneld. De snelle groei leidt tot veel vernieuwingen in de logistiek die in andere segmenten vervolgens worden geadopteerd.

De verwachting is dat dit segment in 2030 dominanter aanwezig zal zijn in en rond steden doordat de logistieke structuren veranderen. Sorteercentra van pakketvervoerders en hubs van (online) supermarkten komen dichterbij steden te liggen (voor zo ver deze daar nu al niet liggen). De grootste verandering betreft het fijnmazige netwerk met diverse verzamelpunten, of microhubs, dieper in steden, dichter bij de eindontvangers. Bij dergelijke verzamelpunten ontstaan een aantal ruimtelijke vraagstukken.

Lockers zijn een belangrijk type afhaalpunt, maar regulering is wellicht nodig om te voorkomen dat verschillende met elkaar concurrerende partijen deze naast elkaar gaan plaatsen. Lockers komen idealiter op belangrijke knooppunten voor personenverkeer - in het bijzonder OV-punten - en worden geplaatst om overlast door afhalen te minimaliseren. Daarnaast kunnen deze ook vaker in kantoren, onderwijsinstellingen en appartementen worden geplaatst. Voor grotere verzamelpunten in steden, zoals microhubs, is regulering ook belangrijk om een wildgroei van dergelijke punten door de hele stad te voorkomen. In het bijzonder is de locatie belangrijk omdat er een verhoogde verkeersintensiteit rond deze punten ontstaat, zelfs als het om lichte elektrische voertuigen en cargofietsen gaat.

Emissieloze leveringen

Resultaten laten zien dat de CO₂-uitstoot in 2030 toeneemt door de hogere volumes boodschappen en pakketten die geleverd gaan worden. Gedeeltelijke elektrificatie van de voertuigvloot, waarbij enkel in de ZE zones elektrische voertuigen worden ingezet, compenseert de CO2-effecten van de  groei in online winkelen niet.

Het ligt echter in de lijn der verwachting dat de inzet van elektrische voertuigen een vlucht gaat nemen. Emissieloze leveringen, ook buiten ZE zones, lijken haalbaar voor deze sector. Dit staat ook in de plannen van de grote pakketvervoerders. Daarnaast komen sorteercentra door de stijgende volumes vaker dichtbij steden te liggen. De beperktere actieradius van elektrische bestelbussen is hierdoor geen probleem.

Scenario’s

De focus in deze Outlook ligt op de impact van dit segment met elektrificatie, die zal worden versneld door het instellen van zero emissie (ZE) zones én op hoe de veranderende logistieke structuur in distributienetwerken een impact heeft op CO₂-uitstoot, voertuigkilometers en de schaarse ruimte in verder groeiende en verdichtende steden. Deze ontwikkelingen zijn meegenomen in vier scenario’s voor de bezorgmarkt. Meer over deze scenario’s leest u in de outlook: Outlook Pakketmarkt en Thuisleveringen.

Consolidatie of regulering van pakketbezorging (bijvoorbeeld met licenties voor gebieden) levert voor de totale pakketbezorging weinig op (in CO₂) en leidt mogelijk zelfs tot meer kosten, omdat de first-milekosten van de sorteercentra en de kilometers tussen de sorteercentra onderling toenemen. Wel leidt verdere bundeling op wijkniveau tot minder bestelvoertuigen in woonwijken en binnensteden. De vraag is überhaupt of lokale gemeenten bepaalde partijen de toegang mogen verbieden of partijen hierbij mogen bevoordelen.

Nog veel te doen...

In de sector wordt volop geëxperimenteerd met:

• Het zichtbaar maken van het effect van consumentenkeuzes (denk aan ‘Bewust Bezorgd’ van Thuiswinkel.org).
• Het beïnvloeden van consumentengedrag, dat deels ook volgt uit het vorige punt, en het dynamisch prijzen van bezorgslots (bijvoorbeeld door mogelijkheden te geven voor belevering in duurzame(re) tijdslots, zie bijvoorbeeld AHonline).
• Allerlei vormen van crowd sourcing/crowd logistics en vormen van distributie in de gig-economy.
• Het verminderen van de footprint van pakjes door minder lucht in de pakjes te hebben (beter passende dozen), zodat er zo min mogelijk lucht wordt vervoerd wordt.

Zes segmenten

Logistiek is van groot belang voor het functioneren van steden. Door de aantrekkingskracht en groei van steden als centrum voor wonen, werken en ontspannen, is het van belang om te anticiperen op de toename van vervoersbewegingen, de competitie om ruimte en de impact daarvan op de leefbaarheid van steden. Daarnaast vraagt de afspraak uit het Klimaatakkoord om het reduceren van aan stadslogistiek gerelateerde CO2-emissies. De Outlook ‘City Logistics 2017’ heeft voor zes stedelijk logistieke marktsegmenten laten zien dat het mogelijk is om de CO2-emissies te verminderen met een factor 6.