Gemeenten spelen sleutelrol bij slimme en schone bouwlogistiek

Door de verstedelijking en de economische opleving neemt de behoefte aan bouw- en renovatiewerkzaamheden in steden toe. Huizen, openbare voorzieningen, winkels, kantoren en infrastructuur moeten worden afgestemd op het toenemende aantal inwoners en bezoekers, stedelijke functies en veranderende normen. Bouwprojecten dragen na afloop bij aan de aantrekkelijkheid, duurzaamheid en economische vitaliteit van stedelijke gebieden. Maar, kunnen tijdens de uitvoering tot  omgevingshinder leiden.

Omgevingshinder

De bouw is verantwoordelijk voor naar schatting 15 tot 20 procent van de vrachtwagens en 30 tot 40 procent van de bestelwagens in steden. Bij elk bouwproject is sprake van een veelheid aan goederen en middelen die op tijd, op de juiste plek en volgens de regels van de bouwplaats moeten worden afgeleverd. Bouwlogistiek omvat alle aan- en afvoer van materiaal, apparatuur en personeel van en naar de bouwplaats, plus de efficiënte en effectieve planning en controle van deze middelen op de bouwplaats. Bij een onzorgvuldige aanpak heeft transport voor bouwwerkzaamheden echter een negatief effect op de omliggende buurt.

Europees CIVIC project

Het Europese CIVIC project stelde zich ten doel efficiënt, duurzaam en breed gedragen vervoer van, naar en rondom stedelijke bouwplaatsen te faciliteren en ondersteunen, met minimale verstoring van de omgeving, hogere bouwproductiviteit en optimale energie-efficiëntie. Tijdens het CIVIC project bleek dat bij de stadsplanning van de onderzochte steden (Amsterdam, Wenen, Brussel, Stockholm en Göteburg) nauwelijks rekening werd gehouden met de impact van bouwwerkzaamheden op de mobiliteit en leefbaarheid in de stad.

In het CIVIC project is vastgesteld dat bouwgerelateerd vervoer in de onderzochte steden een van de grootste uitdagingen vormt voor verbetering van de duurzaamheid. Om maatschappelijke en economische redenen is er behoefte aan slimmere, schonere en veiligere oplossingen voor bouwlogistiek in stedelijke gebieden. In veel Europese steden lijkt echter een gevoel van urgentie te ontbreken.

Het doel van het CIVIC project is te komen tot een gezamenlijke planning door publieke (gemeente) en private actoren (aannemers en projectontwikkelaars). Het doel is de mobiliteit, leefbaarheid en verkeersveiligheid in de stad te verbeteren. Het onderzoek resulteerde in een handboek voor governance voor een slimme en schone bouwlogistiek.

Slimme bouwlogistiek

Aannemers en projectontwikkelaars geven steeds meer blijk van belangstelling voor bouwlogistiek, nu onderzoek aantoont dat verbetering ervan de productiviteit van een bouwproject met zo'n 30 procent kan vergroten. Bouwbedrijven die innovatieve logistieke concepten gebruiken, constateren minder verkeershinder bij bouwplaatsen en een grotere productiviteit en verkeersveiligheid. De behoefte bestaat daarom om de publieke planning en coördinatie bij bouwprojecten af te stemmen op de verkeersplanning om zo de knelpunten in de stedelijke infrastructuur het hoofd te bieden.

Governance voor slimme en schone bouwlogistiek

Het CIVIC project heeft geresulteerd in een handboek voor lokale overheden, klanten, projectontwikkelaars, aannemers en andere actoren die invloed kunnen uitoefenen op de logistieke planning en opzet van bouwprojecten. Bovendien kan het opdrachtgevers, projectontwikkelaars en aannemers helpen bouwwerkzaamheden soepel en efficiënt te laten verlopen. Daarmee kan duurzame bouwlogistiek een aspect worden bij aanbestedingen.

Strategisch stappenplan

Het CIVIC handboek geeft een beschrijving van de uitdagingen en governance van stedelijke bouwlogistiek. Als onderdeel van het CIVIC project is een Smart Governance Concept. Dit zijn verschillende tools gecombineerd om de bouwlogistiek en de aansturing ervan te verbeteren. Het concept kan op twee niveaus worden toegepast: op stadsniveau en op projectniveau.

Op stadsniveau moet een gevoel van wederzijdse verantwoordelijkheid en urgentie worden gecreëerd om de bouwlogistiek op projectniveau te optimaliseren. Dit is de eerste stap van het concept. In stap 2 tot en met 6 komen de verschillende tools en methoden van slimme en schone bouwlogistiek aan bod. In stap 2 wordt een conceptuele oplossing ontwikkeld waarmee alle actoren inzicht krijgen in de specifieke projectvereisten en mogelijke methoden voor het organiseren van de logistiek. Stap 3 omvat het vaststellen van de verschillende instrumenten, beleidsmaatregelen en richtlijnen die nodig zijn om te voldoen aan de voorwaarden voor de oplossing. In stap 4 worden met de specifieke stakeholders belangrijke criteria aangewezen die van invloed zijn op de keuze van de uiteindelijke oplossing. In stap 5 wordt de uiteindelijke oplossing geselecteerd aan de hand van kostenberekeningen en verkeersmanagementmodellen. In stap 6 worden gegevens verzameld en wordt gekeken naar de follow-up van de KPI's. In stap 7 worden de verschillende projecten geëvalueerd. De uitkomsten ervan worden meegenomen in het continue verbeteren van de bouwlogistiek op stadsniveau. Het Smart Governance Concept moet vanaf het eerste begin, dus al in de planningsfase, deel uitmaken van de ontwikkelings-/bouwprojecten.

Download het CIVIC handboek hier.

Foto: Walther Ploos van Amstel