Fooddistributie: nu is het moment om grensverleggend samen te werken

Zes jaar geleden hield het ministerie van Economische Zaken expertsessies over logistiek bij calamiteiten; wat moeten we doen als de dijken doorbreken of de stroom uitvalt? Leerzame discussies met bedrijven, defensie en het Rode Kruis over de medische zorg, veilige huisvesting, herstel van infrastructuur, de noodzaak van voedselveiligheid en communicatie tijdens calamiteiten. Maar, ook over de zelfredzaamheid van de meeste burgers.

Robuuste keten

Uit de gesprekken met de experts bleek dat de productie en distributie van food (FMCG) robuust is. De foodketens zijn in staat om bij calamiteiten snel en efficiënt te schakelen en alles weer op gang te krijgen. Als ook productie- of bedrijfslocaties worden getroffen zijn de bedrijven vol vertrouwen dat de productie snel ergens anders naar toe kan worden verplaatst. Ze zijn er klaar voor met hun ‘business continuity’ plannen. Voorwaarde is wel dat partners in de keten data delen; producenten, logistiek dienstverleners en afnemers. Met alle GS1-standaards is data-uitwisselen appeltje-eitje. Zelfs de ACM geeft meer ruimte.

Vooral supply chains waarin grote internationale producenten het grootste deel van de markt in handen hebben zijn robuust. Deze kunnen snel schakelen en grondstoffen van andere locaties laten komen of productie op andere locaties opschalen. Ketens met veel kleine en middelgrote bedrijven zijn kwetsbaarder bij calamiteiten, maar zullen zich ook in lokaal verband organiseren om toch productie te kunnen draaien.

De experts concludeerden dat het verstandig was om de voedsel- en distributieketens zoveel mogelijk met rust te laten en ze zelf in staat te stellen zaken te regelen om de voedselvoorziening op niveau te houden bij calamiteiten. In de plannen van de experts stond het delen van voorraden en distributiecapaciteiten tussen FMCG-retail en FMCG-groothandel centraal. Het zijn communicerende vaten bij calamiteiten. Samen met hun toeleveranciers kunnen zij de volatiele vraag bij calamiteiten goed aan.

Dat bleek ook de afgelopen dagen. De FMCG-sector, en de transporteurs, zetten meer dan hun beste beentje voor. Topsport met 50 procent meer omzet in de winkels. Hoe lang is dit vol te houden? We hebben geen idee hoeveel weken of maanden dit nog gaat duren?

Kanaalverschuiving

Calamiteiten leiden vooral tot verschuiven van de vraag tussen distributiekanalen. Ook nu weer. We eten niet meer buiten de deur, op kantoor of onderweg. We eten weer ouderwets thuis. Het aandeel out from home is zo’n 35 procent van de FMCG-markt. De omzet hier is voor 80 tot 90 procent van de een op de andere dag weg gevallen. De omzetten in de winkels voor de thuis-markt stegen juist met 50 procent. Consumenten hamsteren even, tot ze zien dat de schappen elke dag weer vol zijn (of hun eigen keuken vol staat). Maar, die extra vraag blijft zolang we allemaal thuis vast zitten. Ik voorzie dat retailers deze weken massaal hun schappenplan en winkelindeling veranderen om meer ruimte te maken voor vers en food. Omzetpatroon is totaal veranderd door verschuiving van ‘out of home’ naar ‘at home’

Thuisleveren?

Bij het Coronacrisis speelt een extra probleem. Niet iedereen wil, of durft, meer naar de winkel. Online bestellen en thuis laten leveren is dan een oplossing. Maar, de online leveringen lopen nu ook spaak; er is niet voldoende capaciteit bij AH, Jumbo en anderen.

Waarom zetten we de capaciteiten van de food service groothandel nu niet in? Stel de websites van Sligro, Hanos en Bidfood open voor het grote publiek. Handjes genoeg in de magazijnen. Het leveren aan consumenten hoeft geen probleem te zijn. Dienstverleners als TringTring, Ebakkie, Foodlogica, Dockrs en Fietskoeriers staan te trappelen om bij te springen. Dit biedt ook kansen voor winkels, en restaurant, die hun lokale klanten willen blijven bedienen; onze eigen ‘local heroes’. Het is meteen een goed moment om te experimenteren met lichte en elektrische stadslogistiek. Nu is het moment om samen te werken, dan loopt het straks niet spaak.

CBL roept op...

Om de voedselvoorziening voor alle burgers van Nederland te kunnen blijven garanderen zetten supermarkten alles op alles en voelt de branche de verantwoordelijkheid om extra inspanningen te blijven leveren. Het CBL doet een terechte oproep aan de overheid voor een tijdelijke opheffing van een aantal wettelijke restricties, toestaan contant geld niet langer te accepteren en openstelling van zelfbedieningsgroothandels voor consumenten.

De distributiecentra van supermarkten draaien op maximale capaciteit om de schappen te vullen. Supermarkten zijn op zoek naar manieren om snel op te kunnen schalen. CBL vraagt om meerdere maatregelen in winkeldistributie. Hef de restricties bij rij -, winkel- en venstertijden op. Sta nachtlevering toe. Geef ontheffing van lokale voertuigrestricties. Organiseer een flexibele inzet van extra personeel door tijdelijk de WAB-regeling uit te zonderen voor de levensmiddelendistributie. CBL: "Deze bijzondere tijd vraagt om tijdelijke maatwerkoplossingen die ervoor zorgen dat de distributie beter kan inspringen op het huidige koopgedrag van Nederland". De sector weet als geen andere wat er nodig is.

Walther Ploos van Amstel.