Als Amsterdammer heb ik grote waardering voor wethouder Eric Wiebes (VVD). Een van zijn grote verdiensten voor Amsterdam was de aanpak van de luchtkwaliteit in Amsterdam. In 2011 heeft de stad als eerste Nederlandse gemeente de maatregelen laten doorrekenen op kosten en baten en een meerjarenplan opgesteld. Helaas verlaat Eric Wiebes om staatsecretaris in Den Haag te worden.
Mijn buurt staat in de top tien. Maar, er is geen reden voor feest. We staan op de achtste plaats van meest vervuilde straten van Nederland. Uitlaatgassen van dieselmotoren zijn kankerverwekkend. Amsterdammers leven door een slechte luchtkwaliteit een jaar korter. Wie wil straks nog in onze buurt wonen? Milieudefensie laat in een video zien dat onze straat een heuse Rochelroute is!
De plannen van wethouder Wiebes kennen veel sterke punten. Toch zijn er nog wel enkele aandachtspunten die bij het behalen van de Europese normen voor Amsterdam in 2015 (en later) een rol spelen. Ik hoop maar dat zijn opvolger, ook na de gemeenteraadsverkiezingen in maart 2014, de lijn van Eric Wiebes versneld doorzet.
Rol van bedrijven
Ondernemersorganisaties hebben met Amsterdam afgesproken een gezamenlijk pakket aan maatregelen uit te werken dat niet alleen bijdraagt aan een betere luchtkwaliteit, maar ook innovatie in slimmer en schoner vervoer stimuleert. In ‘ruil daarvoor’ komt er geen milieuzone voor personenauto’s en bestelbusjes. Een kadotje voor het bedrijfsleven.
Bedrijven willen graag werken aan een betere stedelijke distributie. Ook zij zijn de opstoppingen zat, hun chauffeurs kunnen op steeds minder begrip rekenen en zij willen voor hun eigen personeel goed bereikbaar zijn. Continuïteit in lokaal, maar ook landelijk, overheidsbeleid is een van de drie pijlers voor succesvolle stedelijke distributie, naast de juiste logistieke concepten én schone technologie.
In het verleden zijn veel initiatieven rond stedelijke distributie gesneuveld. Helaas ook in Amsterdam (Binnenstadservice, City Cargo, Mokum Mariteam en recent nog het project op de Nieuwmarkt). De CargoHopper start gelukkig binnenkort. Maar, dat ging niet zonder slag of stoot. De vraag is hoe de gemeente stedelijke distributie initiatieven nu verder gaat stimuleren, faciliteren en reguleren zodat de resultaten wel worden gehaald?
Touringcars
Er worden geen maatregelen genomen tegen de vele touringcars die op drukke dagen door de binnenstad rijden. Volgens de ambtenaren: ‘omdat die meer rijden dan vrachtwagens en daardoor sneller vervangen worden door schonere touringcars’. Dat is vreemd. Die bussen pendelen heen en weer tussen de Keukenhof of Volendam en Amsterdam en maken juist nauwelijks kilometers. Bovendien houden de chauffeurs zich niet aan de afspraken over parkeren en het uitzetten van motoren.
De aanpak van touringcars door het geplande Touringcarbeleid 2012-2020 nu uit te voeren heeft per direct effect op een betere luchtkwaliteit. Waarom zet de gemeente daar niet (versneld) op in? Dat is bovendien beter voor de leefbaarheid en de bereikbaarheid van de binnenstad. De uitvoering van dat beleid lijkt volledig stil te liggen.
Verschonen openbaar vervoer
Nieuwe, schonere bussen voor het GVB zijn duurder. De gemeente wil deze versneld invoeren. Wat betekent dit voor de kosten van openbaar vervoer voor de Amsterdammers? Een groot deel van 4.000 bussen die dagelijks op bijvoorbeeld de Prins Hendrikkade rijden is niet van het GVB. Het gaat om provinciaal openbaar vervoer. Wat gaat hiermee gebeuren?
Eigen wagenpark van de gemeente
De gemeente is zelf goed voor 1 op de 10 bestelbusjes in de stad, maar ook voor een belangrijk deel van het afvalvervoer (twee van de tien vrachtwagens in de stad) of bepaalt hiervoor het ‘speelveld’. Waarom start de gemeente niet nu al met het verschonen van het eigen wagenpark en een betere organisatie van afvalvervoer?
Scooters
Onderzoek van TNO toont aan dat snorscooters door de snelheidsbegrenzers vier keer zoveel fijn stof uitstoten als gewone bromscooters. Deze stoten op hun beurt weer meer vervuilende stoffen uit dan dieselauto’s. De Fietsersbond vraagt een verkoopverbod.
Rondvaartsector
Amsterdam pakt het verschonen van de rondvaartboten aan met Varen 2.0 (onder wethouder Gehrels). De verwachte resultaten lijken in de evaluatie van Wiebes te ontbreken. Klopt deze constatering? Wat zijn de gevolgen voor de luchtkwaliteit mocht het Varen 2.0 plan onverhoopt niet lukken? Dit plan zit immers nog middenin alle procedures.
Vracht over de gracht
Er wordt vaak gesproken over vracht over de gracht. In de nota Varen 2.0 is geen ambitie neergelegd voor meer vracht over de gracht, daar waar eerst nog door wethouder Gehrels een aandeel van 10% is genoemd. Hiernaast is het nog belangrijk te waarborgen dat vracht over de gracht gelijk ‘goed’ gedaan wordt (i.e. elektrische boten, de laatste meter distributie op de kade elektrisch), zodat voor nieuwe initiatieven straks geen oud materiaal wordt gebruikt. De vraag is wat het effect is op de luchtkwaliteit als er uiteindelijk niet veel meer vracht over de gracht gaat?
Gedrag en mentaliteit
Een sterk punt is de inzet van de wethouder op een betere verkeersdoorstroming door verkeersmanagement. Zwakke schakel hierbij is het tegendraadse gedrag van weggebruikers. VVD-er Toonk wil 'drag racing' als de nieuwe norm op de toegangswegen. Soms zou je wensen dat een TomTom de weggebruiker vertelt dat als hij nu gas geeft hij 10 minuten later thuis is.
Na 2015?
Als bewoner van het Centrum maak ik me zorgen. Er wordt gemeld dat de meeste locaties in 2015 voldoen aan de normen, maar andere plekken niet of in 2018 of 2021 (of later?). Niet duidelijk is op welke locaties nu welke aanvullende locale maatregelen komen en of overal in 2015 de luchtkwaliteit op orde is?
Ook is de vraag wat de plannen voor de stadshartlus en de knip voor het Victoria Hotel voor de luchtkwaliteit betekenen. Ondernemersorganisaties en bewoners hebben grote vraagtekens gezet bij de verkeersdoorstroming in de binnenstad.
De bevolking van Amsterdam groeit. Ook de haven van Amsterdam verzet steeds meer volume. Zijn de maatregelen die de wethouder nu neemt echt voldoende om alle gevolgen voor de luchtkwaliteit op te vangen? Dat wordt niet eenduidig aangetoond in de herziene plannen.
Zorgen
Ik maak me zorgen om het milieu in de stad. Hoe gezond is het nu echt? Er wordt gejongleerd met cijfers door de experts. Groen Links stadsdeelvoorzitter van Pinxteren houdt, ondanks de harde meetgegevens van het RIVM, regentesk vol dat onze straat schoon is en we rustig kunnen slapen. Ik betwijfel dat. “Wiebes ruilt maatregelen voor gezonde lucht in voor boterzachte beloftes,” stelde Ivo Stumpe, campagneleider verkeer van Milieudefensie. Er is echt een Deltaplan voor een betere luchtkwaliteit nodig om samen met elkaar gezond in de stad te kunnen overleven.
VVD wethouder Eric Wiebes zette twee jaar geleden goede, en op feiten gebaseerde, stappen. Dat was inspirerend. Wiebes maakt indruk door de voortvarende wijze waarop hij ingewikkelde problemen oppakte, zoals het tekort aan parkeerplaatsen in de stad, de slechte luchtkwaliteit en het verouderde openbaar vervoersnetwerk, stelde Parool nog bij de verkiezing van de politicus van het jaar. Maar, klaar is hij zeker nog niet in Amsterdam!
Ik hoop dat de opvolger van Eric Wiebes de ingezette lijn voortzet en, daar waar nodig zelfs nog wat ‘gas’ bijgeeft om Amsterdam leefbaar te houden.
Walther Ploos van Amstel.
Foto: Parool
Waar vind ik toepasbare kennis en gedeelde ervaringen?
Probeer het Pro-abonnement een maand gratis
En krijg toegang tot de kennisbank. 110 onderwerpen, kritisch, wars van hypes, interactief en geselecteerd op wat wél werkt.
Word een PRO