De Swapfiets als wegwerpartikel?

Vooral studenten bewegen zich in de stad steeds massaler voort op Swapfietsen met die bekende blauwe voorband. Je huurt zo’n fiets voor een mooi en zorgeloos bedrag per maand. Natuurlijk dragen fietsers bij aan de leefbaarheid, een schone lucht en minder verkeer in de stad. Maar de fiets als wegwerpartikel bezorgt ook veel kopzorgen .

In de Nederlandse binnensteden gaat meer dan tachtig procent van de verplaatsingen te voet. Tegelijkertijd staan de stoepen vol met geparkeerde fietsen. Al die tweewielers op de stoep staan dus letterlijk in de weg van de voetgangers. Uiteindelijk worden alle fietsen die hinderlijk de doorgang belemmeren of zelfs langdurig niet zijn gebruikt, door de gemeente terecht afgevoerd naar het fietsdepot.

Van die oogst wordt ruim de helft nooit opgehaald, maar verongelijkt mekkeren fietsers wél in koor over ‘fietsdiefstal’ door de gemeentelijke handhavers. Want die fiets willen ze altijd en overal vlak bij hun bestemming kunnen stallen. Zijn ze dan te beroerd om wat meters of minuten te lopen? En zijn al die investeringen in mooie voorzieningen voor fietsparkeerders in en rond de binnenstad dan zinloos geweest?

Puberbrein

Het brein van jongeren is doorgaans nog niet zover ontwikkeld dat zij erover nadenken of hun fiets voor anderen misschien in de weg staat. Met name jongeren raken hun fiets soms wel een paar keer per jaar ‘kwijt’ na een avondje stappen of omdat ze ’m achteloos ergens hebben neergezet.

Bij hun licht hedonistische levensstijl past het ook dat hun eigen verantwoordelijkheid vaak met een kaarsje te zoeken is. Het niet langer bezitten, maar huren van bijvoorbeeld de Swapfiets leidt tot meer anonimiteit en minder eigen verantwoordelijkheid nemen; ‘Mijn fiets is niet mijn probleem’. De Swapfiets wordt zelfs het ultieme wegwerpartikel. Want als je Swapfiets weg is, dan haal je toch gewoon een nieuwe?

Domme blauwtjes

Het zou de firma Swapfiets sieren als zij een oplossing zou bedenken die de gebruikers aanspoort tot goed gedrag. Swapfietsen hebben immers al een tag. Zorg dat de handhavers op straat daarmee kunnen werken. Of doe het net zoals scooterverhuurder Felyx en stepjesverhuurder Lime: zorg dat jouw verhuurde vehikels niet kunnen parkeren waar dat niet mag of niet past. Daarmee blijven de stoepen vrij. Met deze techniek, geofencing genaamd, zou Swapfiets de gebruikers een appje kunnen sturen vóórdat de gemeente hun fietsen afvoert naar het fietsdepot.

Die informatie moet voor Swapfiets waardevol zijn. Zo haal je de ‘domme blauwtjes’ eruit die wel heel vaak zeggen hun fiets ‘kwijt te zijn’. Bovendien helpt die informatie gemeenten om op de juiste plekken en op de juiste tijden voldoende fietsparkeerplekken te regelen. Zou dat niet mooi zijn?

Olifant in de kamer

Nieuwe ontwikkelingen zouden de opmaat kunnen zijn naar een slimme fiets-ID voor alle fietsen. Daarmee zouden gemeenten dan effectiever de overlast van ‘fout’ geparkeerde fietsen in de binnenstad kunnen aanpakken. Zonder regulering zullen mensen achteloos hun fiets op de verkeerde plekken blijven parkeren. Gedrag is de vaak de onbesproken ‘olifant in de kamer’ tijdens gesprekken over mobiliteit in steden. Dat kan en moet anders.

Walther Ploos van Amstel.