Bouwlogistiek: chaos is een keuze

Binnenstedelijk bouwen gaat over inbreiden, optoppen, sloop en nieuwbouw. Logistiek is dat een veel lastiger dan het neerzetten van een wijk in ongerepte weilanden. De digitale revolutie biedt bouwers nieuwe kansen hun logistiek zó in te richten dat ze hun werk goedkoper, sneller, veiliger en schoner kunnen doen. En, met minder overlast voor de omwonenden.

Walther Ploos van Amstel vertelt over binnenstedelijke bouwlogistiek in ABN Amro Insight:

Mooie, succesvolle praktijkvoorbeelden daarvan zijn al te vinden in Amsterdam (Hotel Amstelkwartier) en Utrecht (De Trip, 225 appartementen). Daar maakten vrachtwagens maar liefst 69 procent minder ritten dan bij vergelijkbare projecten. Walther Ploos van Amstel, onder meer Lector City Logistics aan de Hogeschool van Amsterdam ziet veel nieuwe kansen.

Hij voorziet dat nieuwe logistieke dienstverleners zonder eigen transportmiddelen (Fourth Party Logistics, 4PL) de regie in de bouwketen steeds meer in handen gaan nemen. ‘In Londen werken ze al veel langer zo. Die 4PL-partijen ontwerpen, ontwikkelen en sturen hun logistieke concept met BIM, het Bouw Informatie Model, met daarboven een planningslaag, oftewel 4D BIM. Ze werken met bouw hubs; plekken buiten de stad waar leveranciers hun spullen naartoe brengen, vanwaar busjes alles het nodige voor de dagproductie naar de bouwplaats brengt.
Vanuit Cross Chain Control Centers regelen ze de slimme, data gedreven integrale logistiek van soms wel vijftien bouwprojecten in een stadsdeel. Dat zal de trend zijn, ook in Nederland. De middelgrote bouwbedrijven zullen daarom de ketenregie vaker moeten afstaan aan deze nieuwe marktpartijen. De grote bouwbedrijven zetten deze nieuwe integraal logistieke benadering steeds vaker zelf in gang, omdat ze zien dat dit de toekomst is.’

Zwaardere rol

Tot zover de toekomstmuziek. Anno 2017 is ook al veel mogelijk. Bij de aanbesteding van binnenstedelijke bouwprojecten zou een slimme bouwlogistiek een véél zwaardere rol moeten spelen dan nu vaak nog het geval is. Een mooi voorbeeld van hoe dat zou moeten is de Amstelveenlijn, vertelt Walther Ploos van Amstel. ‘Daar gaat van de aanbestedingspunten 60% naar de geboden kwaliteit, denk aan veiligheid, bereikbaarheid tijdens het werk en vooral: slimme, schone en stille logistiek. En 40% van de punten gaat naar de prijs die een aannemer berekent. Zó moet je het doen.’

Voor de deur, Walther woont hartje stad in Amsterdam, heeft hij dagelijks de gevolgen kunnen zien (én horen) van weinig doordachte bouwlogistiek. De door de GVB uitverkoren aannemer had geen integraal logistiek plan, en kreeg het project, de renovatie van metrostations van de oostlijn, toegewezen door een lage prijs te offreren. Walther: ‘Een prijs waarvoor het werk eigenlijk niet gedaan kon worden. Het is een behoorlijke chaos geworden. De aannemer zou steeds één metro-ingang openlaten. Dat deed hij niet, waardoor de 80-duizend buurtbewoners lang moesten omlopen, daarbij vaak een gevaarlijke weg overstekend. ’s Ochtends om vijf uur stonden de vele busjes van onderaannemers elkaar in de weg op het plein voor het Centraal Station, wachtend op de aannemer die het hek kwam openen. De bouw loopt nu al vier maanden uit ten opzichte van de geplande drie maanden.’

Om de tafel zitten

‘Hoe had dit slimmer gekund? De aannemer had met onderaannemers, toeleveranciers en logistiek dienstverleners om tafel kunnen zitten om op tactisch niveau, dus vooruitkijkend naar de komende weken tot een jaar, te bedenken hoe je het bouwproces zo veel mogelijk optimaliseert. Dat doe je al tijdens de offertefase. Uiteraard werk je met een Bouw Informatie Model. Je kunt werken met een bouw hub buiten de stad, waar vandaan je het materiaal just in time, naar de bouwplaats brengt, al het voorwerk is dan al op de hub gedaan. Je laat runners met karretjes de monteurs precies brengen wat ze op dat moment nodig hebben. Vrachtwagens die leveren, rijden niet meer leeg terug, maar nemen afval mee. En als je het vroeg genoeg regelt, kun je ook over het water bouwmaterialen vervoeren.’

‘Bij de bouw van Hotel Amstelkwartier, een proefproject, heeft deze tot in de perfectie uitgevoerd werkwijze, zeer veel winst opgeleverd: 69% minder kilometers van bouwverkeer, 68% minder CO2-uitstoot, geen vertraging in de bouw, lagere bouwkosten, terugdringing van materiaalverspilling, een grotere arbeidsproductiviteit en de leveringsbetrouwbaarheid was er 97%.’

Het zijn niet alleen de proefprojecten waar succes geboekt wordt. Die aannemer die samen met zijn onderaannemers en leveranciers de logistiek slim aanpakt, vertelt Walther, kan nu al het werk binnen tijd en budget afleveren en de faalkosten drastisch beperken. ‘De verbouwingen van het Krasnapolsky, Art Hotel in Amsterdam zijn bouwlogistiek perfect geregeld. Ook het Barbizon Hotel, – ’s ochtends om zeven werd daar één container gebracht. Iedereen op de werkvloer had voortdurend precies op tijd de materialen. Twaalf uur later werd de volgende container gebracht, en ’s nachts werd doorgewerkt. In exact drie maanden was het werk klaar. Op die manier wordt bouwen in de stad  een beetje een saai en voorspelbaar proces.

Bron: ABN Amro