Besteldrukte: het wordt tijd dat gemeenten wat gaan doen

In 2021 groeide de pakketmarkt naar 800 miljoen pakjes (dat is inclusief de zakelijke B2B-markt). Consumenten gingen ook massaal meer levensmiddelen online kopen; bij Picnic, Hellofresh, Crisp en Albert Heijn, maar ook bij de flitsbezorgers. Bovendien lieten consumenten steeds grote boodschappen thuis bezorgen zoals meubels en witgoed; tweemansdistributie bij Ikea, Leen Bakker en Coolblue.

Online bestellen en thuis laten leveren blijven groeien, omdat de kosten van online versus de winkel dalen.

Bezorgdrukte

Het wordt daardoor steeds drukker in de straten. Niet alleen omdat we meer bestellen, maar vooral omdat meer pakketbezorgers ook nog eens vaker op een dag zijn gaan bezorgen. De bezorger kwam 5 jaar geleden een keer per dag langs; vandaag is dat drie keer per dag. Niemand wil een hele dag thuis zitten wachten voor een pakje. De acht grote pakketbezorgers komen elke dag met 20 tot 30 bestelauto's in mijn straat.

De grote groei in bezorging zit bij onlinelevensmiddelen door Picnic, Crisp, Hellofresh en Albert Heijn, webwinkels als Bol, Coolblue en Ikea die zelf bezorgen en natuurlijk de lokale wijn- en bloemenleveranciers. Die komen samen ook nog eens met 30 tot 40 bestelauto's in mijn straat. En, dan hebben we nog alle bouwbusjes en servicemonteurs die de wijk in rijden. Ik reken dan voor het gemak de maaltijd- en flitsbezorgers niet mee (40 tot 60 per dag in mijn straat).

Komen er meer bestelvoertuigen in de straat? Ja, absoluut! Maar, wat is het probleem? Een enkele bezorger komt met een licht elektrisch voertuig of een vrachtfiets. Het zijn vaak grote bestelauto's, omdat we steeds vaker grote producten laten bezorgen. Ze staan in de weg op straat, op de stoep en rijden te hard. Dat is irritant. Het moet anders.

Het zou mooi zijn als die bezorgers samen gaan bezorgen! Maar, dat gaan ze natuurlijk nooit doen... Een verbod op online bezorgen? Natuurlijk niet. Afhaalpunten werken niet als we vervolgens met de auto ons pakje daar ophalen. We moeten er dus maar aan wennen?

Bezorgschaamte is onzin

Voordat we massaal klagen over de pakjes van onze buren... besef dan dat online bestellen leidt tot minder autobewegingen voor de boodschappen. Mijn HvA collega Jesse Weltevreden deed er onderzoek naar.

Bezorgschaamte is onzin; online bestellen is zelfs duurzamer dan winkelen. Een gemiddeld Nederlands huishouden krijgt nog steeds maar een of twee leveringen per week. De bezorgdiensten gaan voor duurzamer bezorgen, maar een elektrische bestelauto of vrachtfiets lost weinig op aan de irritatie.

Met de groei van bezorgen moeten gemeenten nadenken over het beter regelen van de bezorging; kan het met minder overlast en veel veiliger? Zorg voor voldoende slimme laad- en losplekken (aan de rand van de wijk), introduceer net als in winkelstraten venstertijden waarbinnen bezorgers in de wijk mogen en handhaaf strikt op de regels. Dan kunnen de bezorgers daarop inspelen met nieuwe bezorgconcepten; buurthubs aan de rand van de wijk, kleine (autonome) voertuigen voor de last-mile, afhaalpunten in de wijk en pakketkluizen. Het zou ook goed zijn als er een speciaal rijbewijs komt voor bezorgers; ook voor fietsbezorgers.

De gemeente Utrecht geeft bij het ontwikkelen van de Merwedekanaalzone het goede voorbeeld. De buurtlogistiek is goed doordacht. Maar, dat is helaas een uitzondering. Bij het ontwerp van nieuwe autoluwe woon-werkwijken vergeten de stedelijke planners steevast de buurtlogistiek. Dat is vragen om problemen.

Online bestellen blijft groeien. Dat vraagt om slimmere oplossingen; niet alleen van de bezorgers, maar ook van gebieds- en projectontwikkelaars.

Walther Ploos van Amstel.