Afval in binnensteden: dat moet slimmer, schoner en waardevoller

Het leek de afgelopen feestdagen wel Napels aan de Amstel. Overal in mijn buurt lagen bergen afval van de horeca, klussers, bed-and-breakfast gasten, winkels en bewoners. Rond de overvolle glasbak was het een grote puinhoop. Vanwege de feestdagen werd een hele week geen huisvuil opgehaald in de binnenstad. Dat is te lang voor de drukke en levendige binnenstad. Als bewoner snap ik er niks van: dat moet toch veel slimmer kunnen?

Vuilniswagens

Er komen elke dag twaalf grote vuilniswagens over de Amsterdamse Zeedijk. Bewoners mogen maar twee keer per week hun vuilnis aan de straat zetten. Ergens klopt hier iets niet. In Amsterdam zijn twee van de tien vrachtwagens zware vuilniswagens. In andere binnensteden zal dat niet anders zijn.

Niet blij met zwerfafval

Niet alleen deze kerstdagen, maar het hele jaar door is zwerfafval een probleem. Een uur na de inzamelronde staan de eerste zakken weer aan de straat. De ratten vinden het geweldig. De centrumondernemers zijn het beu dat hun winkelstraten al om 5 uur vol staan met stapels karton. De bewoners zijn de rommel voor hun deur zat. Niemand is er blij mee.

Afval bestaat niet

Zoals het nu gaat is het afval waardeloos voor de circulaire economie, die van onze reststoffen en afgedankte producten weer waardevolle grondstoffen moet maken. Het bedrijfsleven weet dat afval niet bestaat en dat afval vandaag de grondstoffen zijn voor morgen. Nederland staat in de top 3 van recycling en composteren bij het huishoudelijk afval. Echter, de afvalstroom die vanuit de groeiende steden binnenkomt is te divers en er wordt nog te weinig afval vooraf gescheiden. De inzameling kost zoveel dat er geen financiële ruimte meer is om de waardevolle componenten uit het afval te halen. Dan rest enkel verbranden nog.

Van het opgehaalde afval in Amsterdam eindigt 80% in de ovens en wordt 'groene stroom'. Jaarlijks verwerkt het Amsterdamse Energiebedrijf 1,4 miljoen ton afval. Iedere dag storten 600 vuilniswagens dit afval in hun opslagbunker. Die verbranding gebeurt wel schoon, maar dit is niet toekomstvast. Er is meer hergebruik nodig van afval dat uit de steden komt.

Slimmer en schoner

De binnenstedelijke afvalketen moet opnieuw worden uitgevonden om meer hergebruik van ons afval thuis mogelijk te maken, de stroom met veel minder vrachtwagens af te handelen en de afvaloverlast aan te pakken. De inzameltechniek moet onder de grond in kleine perscontainers. Liefst met een scheiding van waardevolle stromen reststoffen bij de bron. In die perscontainers zitten sensoren die melden als de container vol is en gewisseld moet worden.

Hoe lager de kosten van inzameling, hoe meer ruimte er is voor opwaardering naar herbruikbare grondstoffen. De inzameling in Amsterdam leent zich uitstekend voor vervoer van die perscontainers over water. Mokum Mariteam en Icova halen in Amsterdam nu al met elke inzameling 44 vuilniswagens van de weg. Dat moet op meer plaatsen kunnen.

Uit de hand gelopen privatisering

Een nieuw concept werkt alleen maar als het makkelijk is voor bewoners en ondernemers. Dat betekent dichtbij, altijd beschikbaar en zonder technische blokkades als pasjes. De uit de hand gelopen privatisering van de inzameling leidt tot teveel vuilniswagens in de stad. Het beleid van de gemeente moet letterlijk ruimte maken voor nieuwe concepten voor afvalinzameling en inzamelaars en verwerkers die het slimmer doen privileges geven.

We moeten het afval van de stad weer waardevol maken met een slimmere en schonere inzameling. Dat is goed voor leefbaarheid in de buurt. En, dat is goed omdat we daarmee zorgen dat meer hergebruik mogelijk is dan de huidige schamele 20%.

Walther Ploos van Amstel.