Waarom leiderschap sexy is...

Wie de sjeik uit de verhalen van Scheharazade kent, u weet wel, die van 1001 nacht, weet dat ‘veelwijverij’ eeuwen geleden vooral voorkwam bij mannen hoog in de pikorde. Denk maar aan de harems. Ik durf zonder al te veel aarzeling te zeggen dat er sindsdien weinig veranderd is in onze biologie. Zo laten bestuursvoorzitters met enige regelmaat zien dat ze viriel zijn. Ik heb daarvan meerdere voorbeelden. Voormalig premier en VN-topman Lubbers had op dit gebied een reputatie, ex-president Clinton rookte graag een sigaar met Monica Lewinsky, ex-IBM topman Robert Moffat bedreef handel met voorkennis om een vrouw te helpen met wie hij een intieme relatie had en HP-baas Mark Hurd ging over de schreef met een van zijn medewerkers.

In mijn carriere heb ik regelmatig gehoord dat mannen in topfuncties zich ‘even lieten gaan’. Dat hoeft niet altijd onmiddellijk overspel te zijn. Zo ken ik een bestuursvoorzitter die zich temidden van andere mannen liet ontvallen dat ‘receptionistes lekkere blonden wijven met grote borsten’ moesten zijn. Op een personeelsfeest had hij grote moeite om met zijn handen van de mooiste vrouw af te blijven. Een belediging van de andere vrouwen die aanwezig waren; althans zo interpreteerden de dames het. De mannen vonden het wel viriel, geloof ik. 

Diezelfde leiders roepen in bijeenkomsten altijd met enige trots dat ze 4 of 5 kinderen hebben. Ook weer om te laten zien hoe viriel ze zijn? Op een bewust niveau niet, vermoed ik. Maar waarom zeggen mensen dit soort dingen? En waarom is het zo belangrijk? Waarom is het zo belangrijk dat mensen er ‘raar’ over gaan doen? Ik ken een topmanager die zich de 4 kinderen van zijn partner ‘toeeigent’. Hij spreekt over zijn ‘kinderen’, en noemt zichzelf ook hun vader. Dat de kinderen van de ex van zijn vrouw zijn doet er voor hem niet toe.

-Ik beschouw ze als mijn eigen kinderen.

In zijn boek ‘Status’ schrijft Richard van Berkel dat het priveleven van mensen door kinderen invloed kan hebben op de werkvloer. Van Berkel laat in zijn zeer lezenswaardige boek zien dat het kennelijk indruk maakt om veel kinderen te hebben, die je dan in leuke outfitjes op de foto kunt zetten. Je stuurt ze naar een sportclub met een goede reputatie; niet naar de sportclub om de hoek. Daarmee laat je aan je omgeving zien dat het goed met je gaat.

Sommige deskundigen zullen dit toeschrijven aan Hollands calvinisme, maar dat klopt niet want het komt niet alleen in onze cultuur voor. Integendeel, het is vrij universeel. In vrijwel alle culturen is het hebben van veel kinderen een symbool voor welzijn en welvaart. Het maakt je gerespecteerd. Kijk maar eens naar de sterren. Eerst de mannen. Jude Law heeft vijf kinderen; Clint Eastwood zeven; Eric Clapton vier; Eddie Murphy heeft er acht; Kevin Federline zes; Rod Steward acht; Steven Spielberg zeven; Mick Jagger zeven; Mel Gibson acht; Kevin Costner zeven; Bruce Jenner tien; en Rupert Murdoch zes. Wat de vrouwen betreft: Angelina Jolie heeft zes kinderen, maar drie biologische, de anderen zijn geadopteerd. Julia Roberts heeft er drie; Victoria Beckham en Meryl Streep vier; verder zijn er veel vrouwen die twee of drie kinderen hebben. De mannen hebben hun kinderen dan ook bij meerdere vrouwen gekregen.

De cultuur heeft zich hier gevormd naar de natuur. Vanuit een biologisch perspectief laat de man hier zien dat hij in de alfa-positie is geweest om kinderen te verwekken. En de vrouw laat zien dat ze zo iemand kon krijgen. Natuurlijk is dat allemaal niet bewust. Wij mensen hebben een groot gebied dat we on- of onderbewustzijn noemen, en dat vol zit met impulsen en instincten die tot onze genetische structuur behoren. Over slapen hoef je niet na te denken; net zo min denk je voortdurend na over aandriften van seksuele aard.

Seksualiteit bepaalt ons gedrag dus meer dan wij zelf denken, en ook meer dan wij onszelf bewust zijn. Onze genen zijn zo gecodeerd dat het automatismes zijn geworden; ooit aangeleerd door verre voorvaderen van een paar miljoen jaar geleden en intussen overgenomen door ons. Ons systeem is dus zo gemaakt, dat gedrag dat van seksueel gedrag is afgeleid er als een automatisme in is geprogrammeerd, zonder dat wij ons ervan bewust zijn. Dat is een moeilijke zin, die ik in cursief zet, omdat hij de sleutel is tot heel veel ambitieus gedrag op de werkplek. Onbewust, van seksueel gedrag afgeleid gedrag; dat is wat het is. Door miljoenen jaren evolutie tot stand gekomen.

Wie allerlei truuks uithaalt om hogerop te komen, vertoont dus onbewust seksueel geinspireerd gedrag. Wie goed wil zijn met de leider ook. Niet dat hij met zijn voorzitter naar bed wil, maar via hem hoopt hij aanzien te krijgen zodat hij zijn genen kan reproduceren bij de vrouw van zijn keuze. Dat is de biologische verklaring en ik weet dat niet iedereen dit een plausibele verklaring vindt. Maar kijk eens naar het aantal algemeen directeuren. 59 mannen en 12 vrouwen. 84% van de algemene directeuren is man, 16% is vrouw. En ik durf te beweren dat daar een onbewust testosteron mechanisme achter schuil gaat, dat ooit, eerder in de evolutie, voor seksueel gedrag verantwoordelijk was.

Daarom is het voor teamleiders ook zo leuk om de boeken van etholoog Frans de Waal over chimpansees en bonobo’s te lezen. Bij apen zien we ons team- en statusgedrag openlijk weerspiegeld. Ik ben een poosje naar apen gaan kijken in Arnhem en Apeldoorn om deze reden, toen ik de boeken van de Waal tot me nam. En als ik thuis kwam keek ik naar ‘Debiteuren, crediteuren’ van Jiskefet of naar Ricky Gervais’ serie The Office, die op humoristische wijze laat zien hoe wij mensen ons gedragen op de werkvloer. Je moet het me maar niet kwalijk nemen dat ik kantoren sindsdien steeds meer als kooien in een dierentuin ben gaan zien.

Bert Overbeek houdt zich bezig met neuropsychologische toepassingen in management, training, coaching en Management Development.  Hij geeft workshops en lezingen over onderwerpen rondom deze thema’s, zowel op basis van open inschrijving als in company. Onlangs verscheen van hem het top 10 boek ‘Het flitsbrein’. Hij twittert op Goeroetweets en informatie over hem vindt u op zijn website: pitchersupport.jimdo.com  (mail: pitcher.support@hetnet.nl)