Waarom is Dijsselbloem toch zo fel over ex-NS-topman Timo Huges?

Ik ben boos. Op minister Dijsselbloem. En ik zal in dit artikel uitleggen waarom. Ex-NS-topmanTimo Huges heeft, zoals we nu allemaal weten, niet zuiver gehandeld bij de Limburgse aanbesteding. Dat is niet goed geweest, en daarvoor heeft hij dan ook terecht moeten boeten. Uit zijn functie ontheven, geen vertrekpremie mee en ook zijn bonus over 2014 terugbetalen. It’s lonely at the top, zo is dat nu eenmaal, en wie zijn billen verbrandt moet op de blaren zitten.

Degene die verantwoordelijk is voor de nogal ferme opstelling ten opzichte van Huges is onze Minister van Financien Jeroen Dijsselbloem. Wie een beetje in diens geschiedenis graaft, verwondert zich echter over het gedraai en de oneerlijkheid van deze moraalridder. Meerdere malen werd duidelijk dat Dijsselbloem zich zelf schuldig maakte aan ‘draaikonterij’, zoals internetmedia het noemen.

Waar je bij Huges nog zou kunnen zeggen dat hij als gedreven bedrijfsman onhandig in valkuilen is gestapt bij concurrerend ondernemersgedrag, is dat bij Dijsselbloem veel minder het geval. Onlangs hadden we het voorbeeld van de top van de ABN Amro die zichzelf een forse loonsverhoging had gegeven. De samenleving reageerde daar fel op. In interviews noemde Dijsselbloem de kwestie ‘een graat in de keel’ en ‘donders vervelend’.

Het was Dijsselbloem zelf die de loonsverhoging al in maart 2014 (!) had toegezegd. Juridisch zou er niets mis mee zijn. Volgens Gerrit Zalm zou Dijsselbloem hebben beloofd de verhoging publiekelijk te verdedigen. Hij stelde de top gerust. Het zou wel goed komen. Maar Dijsselbloem (en met hem het Ministerie van Financien) verdedigde niets. Zijn reactie kwam ongeveer hier op neer:

-Ik heb de bestuurders het juridisch recht op loonsverhoging niet ontzegd, maar wel verteld dat het me onhandig leek gezien de maatschappelijke omstandigheden.

Zelf een loonsverhoging goedkeuren, om vervolgens je handen er volledig vanaf te trekken en net te doen alsof je de loonsverhoging zelf ook afkeurt, dat klopt gewoon niet. Dat is nog geen liegen, maar wel een verkeerd beeld voorwenden. Zelf vind ik de waarheid verzwijgen minstens net zo erg als liegen.

Het was niet Dijsselbloems enige versprekinkje. Een tijd geleden betaalde Nederland zonder al teveel weerstand 1,1 miljard aan de Europese Commissie in Brussel. Een naheffing. In de pers zei Dijsselbloem verrast te zijn. Dit kan onmogelijk zo zijn geweest omdat hij zelf de cijfers bij de Commissie had ingediend. Uiteraard vroeg de samenleving om de mailwisseling tussen Brussel en Den Haag.

-Dat wil Brussel niet, zei Dijsselbloem, we kunnen ze niet bekend maken. Dit zou de internationale betrekkingen kunnen schaden.

Brussel maakte echter bekend dat zij openbaarmaking van de mails niet tegenhield. Rara, hoe zit het nu?

Nog een voorbeeld.  In de verkiezingscampagne jokte Jeroen Dijsselbloem dat de bezuinigingsplannen van D’66 en CDA 13 miljard zouden bedragen. In werkelijkheid ging het om 1 miljard. Zoveel slordigheid van een minister van Financien, juist over zijn politieke concurrenten, kan geen toeval zijn. De verontwaardiging over oneerlijk gedrag van Timo Huges wortelt bij deze bewindsman kennelijk in een eigenschap die hij herkent.

Maar we zijn er nog niet. Op 26 maart 2013 zei de minister in een gesprek met Reuter en de Financial Times dat de banken de lasten zouden dragen in de toekomst en niet de belastingbetaler. Gevolg was een kortstondige onrust op de beurzen. Toen de grond vervolgens iets te warm begon te worden onder de voeten van de PvdA-minister zei hij dat hij verkeerd was geciteerd. Maar dat lieten Reuter en de Financial Times zich niet zomaar aanwrijven. En ze lieten zien dat hij wel degelijk goed geciteerd was.

En wat te denken over de boosheid van de Belgische Spoorwegen toen Dijsselbloem twee jaar geleden zei dat ze Nederland niet hadden ingelicht over hun besluit om niet meer met de Fyra te rijden? Dat hadden ze namelijk wel gedaan. Drie dagen van te voren. Ook hier zien we onze bewindsman weer de fout maken een verkeerde voorstelling van zaken te geven.

Omdat dit keer op keer gebeurt vraag je je af waarom zo iemand zo’n moeite heeft met onjuist gedrag van anderen. Dit is de man die het zo ‘buitengewoon ernstig’ vond dat NS-topman Timo Huges ‘slordig, onjuist en in strijd met de wet’ heeft gehandeld. Die vond dat men bij het spoorwegbedrijf een ‘zwak ontwikkeld normbesef en beoordelingsvermogen’ had.

Maar hij zelf dan? Voor hem gelden andere normen? Wie de voorbeelden ziet die ik hierboven beschrijf, begrijpt waarom cynici op internet hem de bijnaam ‘Jeroen Huichelbloem’ geven. Onze minister van Financien komt zelf nu bepaald niet over als een betrouwbare man die kan oordelen over het normbesef en beoordelingsvermogen van anderen, vind ik. Het is mij een raadsel waarom hij niet harder aangepakt wordt. De kwestie rondom de salarissen van de topmannen van de ABN Amro was een mooi moment geweest.

Toch vinden nog veel mensen hem betrouwbaar. Hoe dat komt? In mijn boek 'Het flitsbrein' (uitgeverij Futuro) wijs ik op twee zaken waar wij mensen gevoelig voor zijn. Framing, oftewel de manier waarop je feiten presenteert, en zelfvertrouwen. Wij zijn geneigd om mensen die zelfvertrouwen uitstralen te geloven en als goede leiders te zien. De wijze waarop Dijsselbloem iets presenteert komt rustig, weloverwogen en zelfverzekerd over. Daar stinken we in.

Intussen komt de kwestie Huges Dijsselbloem natuurlijk goed uit. De focus stond rond de ABN Amro kwestie net iets teveel op zijn eigen gedraai. Nu kon hij de boel genadeloos omdraaien en Huges op het schandblok zetten waar hij zelf op dreigde te belanden. Huges handelde fout maar deed het tenminste nog in het belang van zijn bedrijf, dacht hij, maar Dijsselbloem wekt de indruk vooral zijn eigen belang belangrijk te vinden.
Bah dus.

Bert Overbeek schreef het Flitsbrein, over intuïtie en besluitvorming. Te bestellen bij de boekhandel en via de bekende internetboekhandels. Ook als e-book.