Boris van der Ham geinterviewd:'Ik wil Nederland vrijzinniger maken.'

Boris van der Ham van D’66 is populair. Twee keer kwam hij met voorkeursstemmen in de Tweede Kamer en bijna iedereen die ik sprak voorafgaande aan het interview dat ik met hem deed, vond hem aardig. Enthousiast, gedreven en intelligent, waren de woorden die daarbij vielen. Ik interviewde hem in Swatislawsky, het café-restaurant van de Amsterdamse Stadsschouwburg. Omdat hij van beroep acteur is geweest en omdat hij van grand café’s houdt.

Toegankelijkheid is een woord dat goed bij hem past. Je kunt Boris van der Ham bijvoorbeeld gewoon op Facebook vinden. Daarbij heeft hij een eigen weblog, waarop hij zijn meningen ventileert. En een interview met hem was zo geregeld. Dit in tegenstelling tussen een interview met de Groen Links-politici, die –als ik naar mijn ervaringen kijk- ronduit slordig zijn in de omgang met media die niet onmiddellijk 10 tot 100 duizenden lezers bereiken. Ze kunnen een voorbeeld nemen aan Van der Ham.

De Stadsschouwburg is goed gekozen. Boris Van der Ham was klassiek acteur voordat hij als volksvertegenwoordiger de Tweede Kamer in ging. Hij zou voorlopig geen Shakespeare en Sofocles meer spelen. Docenten van de Maastrichtse toneelschool betreurden dat. ‘Hij heeft alles in zich om een briljant acteur te worden’ zei stemdocente Yvette Fijen. Ondanks een ‘houterig bewegingsapparaat’. Volgens Fijen heeft Van der Ham een enorme worsteling gekend voordat hij het acteurschap opgaf voor een plaats in de politiek.

Nu was het ook weer niet zo vreemd dat hij de politiek in ging. In Nieuwkoop, waar hij opgroeide, kent men hem als iemand die al op jonge leeftijd graag en veel discussieerde. Hij was voorzitter van de jongerenvereniging van D’66, en viel daar al op. Er waren ook mensen die hem drammerig en gelijkhebberig vonden. ‘Hij houdt pas op met praten als hij in slaap valt’. Maar uiteindelijk klinkt toch ook steeds het woord ‘aardig’ door in de mededelingen over hem.

Een gedreven man met een mening. Dat is voor JongeBazen altijd interessant. Tijd om hem aan het woord te laten. Hij zal het vanmiddag niet over de formatie hebben. Wilders is een paar dagen geleden uit het proces gestapt, omdat hij weinig vertrouwen meer had in het CDA. Er wordt op het moment van het interview gespeculeerd over de richting die het proces nu in moet. ‘Ik zal het er dus niet over hebben. Als ik er nu iets over zeg, dan is het morgen weer achterhaald.’

We hebben het dus over andere dingen. Over Nederlandse universiteiten die kunnen wedijveren met Harvard; over Chinees leren maar Duits niet vergeten; en over de 'seksloze' CV's van onze (in zijn ogen) te aangepaste jonge managers. We beginnen met de toekomst van Nederland. Het jaar 2025. Een beetje verder weg, omdat politiek en economie te vaak gaan over de waan van de dag en zich niet lijken te bekommeren om een lange termijn visie. Van der Ham blijkt, als partijwoordvoerder voor onderwijs, echter een duidelijk beeld te hebben.

‘Als je het hebt over Nederland in het jaar 2025, hoop je natuurlijk dat Nederland binnen de top concurrentiekracht blijft ontwikkelen. Bedrijven moeten dan dieper aanhaken bij de wetenschap. We moeten toe naar een zeer hoog kennisniveau dat snel in de praktijk kan worden gebracht. Met ongedachte creativiteit voorop lopen, daar gaat het om.

Als je dat wilt bereiken, moet je je mensen goed opleiden. En dan zal je een paar topuniversiteiten moeten hebben van het niveau Harvard en Yale. Niet tien topuniversiteiten, maar twee of drie. Die ook buitenlandse studenten aantrekken. En die aantrekkelijk zijn voor het buitenland.

Iets dergelijks geldt ook voor het Nederland bedrijfsleven. Dat moet aantrekkelijk zijn voor buitenlandse kenniswerkers en voor buitenlandse bedrijven. De politiek moest dus zorgen voor verbetering van het vestigingsklimaat. En daar waar we goed in zijn, de platte organisaties, moeten we behouden. Werkvloer en management moeten in verbinding zijn. Een open atmosfeer zorgt ervoor dat er iets moois, iets nieuws kan groeien.

r komt steeds meer bio- en nanotechnologie. Je ziet dat de politiek vaak alleen focust op de nadelen. Tuurlijk, je moet een hoge mate van zorgvuldigheid in acht nemen. Maar metsel niet de mogelijkheden voor onderzoek dicht.  Uiteraard kan de politiek hier een rol spelen.’

Op de vraag met wie Nederland handel moet drijven in de toekomst, krijg je als antwoord vaak opkomende economieën als China, Brazilië en India, maar steeds vaker wordt ook Afrika genoemd. Boris sluit zich hier bij aan, maar hij heeft een aardige aanvulling.

‘We moeten onze buren niet vergeten. Europa is niet ‘the grand old lady’ waar ze voor wordt versleten. Frankrijk en vooral Duitsland zijn zeer interessant voor Nederland. Duitsland is nog altijd onze belangrijkste handelspartner. Maar steeds minder ondernemers spreken Duits. Dat is geen goede zaak. We zien sowieso een tendens dat de talenkennis afneemt in Nederland. Dat is niet goed voor de handelsbalans.

Maar niet alleen de talen zijn een punt waarop we ons moeten verbeteren. Ik vind veel jonge managers nogal aangepast. Als ik naar hun CV’s kijk vind ik die vrij seksloos. HES. Economie. Bedrijfskunde. Het is natuurlijk prima dat je voor een goede basis zorgt. Sterker nog: dat is een noodzaak. Maar je moet ook verbreden.

Ik vraag mensen vaak wat het verst van ze af staat en stel dan voor dat ze dat eens gaan doen. Als ze van hardrock houden, adviseer ik ze om eens naar ballet te gaan. Hou je van Kafka, lees dan eens een Suske en Wiske. Je hoeft geen fan te worden, maar leer ook eens op een ander been te staan. Ook ik probeer met meer mensen om te gaan dan alleen vrienden die allemaal in dezelfde sociale klasse zitten. Door over de schutting heen te kijken, leer je iets en vergroot je het vermogen om met mensen om te gaan. Probeer jezelf dus te verbreden.'

Dat is het alweer. Hij moet  gaan. En dat is de schuld van uw interviewer. Die had de afspraak niet goed in zijn agenda staan. 3 uur naast de BNR-studio was de afspraak. Waardoor ik dan half 4 bij Swatislawsky in mijn agenda heb geschreven is me nog steeds een raadsel. Een bewijs voor zijn aardigheid is dat hij zich vervolgens met de taxi naar het Leidseplein liet rijden. In hoge snelheid. Om mij ter wille te zijn. Dat is een mooi gebaar. Hij had ook kunnen zeggen: 'Weet je wat jij doet, Overbeek. Zoek het maar uit met je interview.'

Als hij het grand café van de Stadsschouwburg heeft verlaten, denk ik nog even over hem na. Boris van der Ham is iemand die praat met het gemak van een gladde verkoper. Dat is hij niet. Hij is veel meer schrijver, iemand die veel leest en een denker met een grote betrokkenheid en geloof in de mogelijkheid van verandering. Iemand die met een open mind door het leven gaat bovendien. En tenslotte is hij een toegankelijke politicus. Die uitstekend bij deze tijd past.

Een oud-medestudent zei over hem dat hij in het begin pedant overkwam, maar uiteindelijk een heel sympathiek mens bleek te zijn. Zijn zus noemde hem een personality. Ik zocht voor dit artikel naar een dramatische figuur, iemand uit een toneelstuk van Shakespeare of Sofocles met wie je hem kan vergelijken.

Dat lukte me niet. Van der Ham is van der Ham; een man aan wie je de toekomst van Nederland wel durft toe te vertrouwen. Ook al vanwege zijn missie om, zoals hij zelf zegt, ‘Nederland vrijzinniger te maken’. Hij maakt internet video’s over dit onderwerp (www.borisvanderham.nl). En waarom? Dat heeft hij toegelicht.

‘Nederland was altijd een land met een vrije geest. Het had een open houding. Dat zie je veranderen en dat vind ik geen goede ontwikkeling.’

Het is een prachtige afsluiting van een veel te kort gesprek.

PS. Bert Overbeek is trainer, coach en mediator van Pitcher Support. Hij schreef de boeken ' Heerlijk, de werkvloer op!'  en ' Goeroegetwitter'. Informatie via pitcher.support@hetnet.nl Op Twitter beheert hij de account 'Goeroetweets'