Leidt Nederland aan innovatiekramp?

In een rede voor werkgeversvereniging VNO-NCW liet premier Jan Peter Balkenende op 7 februari zijn licht schijnen over het Nederland van 2020. Zijn conclusie: Nederland heeft broodnodig een mentaliteitsverbetering nodig. We moeten met z'n allen meer rekening houden met het ondenkbare. De premier wil de verbeelding weer aan de macht brengen. Maar is er wel zo veel mis met onze mentaliteit?Jan Peter Balkenende ziet graag een Nederland dat voorop loopt: een land waar de pioniersgeest vrij rondwaart en waar bedrijfsleven, werknemers en overheid plezier hebben in het verkennen van nieuwe kansen. Wie wil dat nou niet? Maar daarvoor moet Nederland volgens Jan Peter wel uit zijn kramp komen. De realiteit is dat we misschien wel het meest overgereguleerde landje ter wereld zijn, waar het bedenken van procedures tot kunst is verheven en vrij ondernemerschap niet  in hoog aanzien staat.

Verstarring is volgens Balkenende onze grootste valkuil: procedures en gepolder zijn instrumenten geworden van ten dienste van de handhaving van de status quo. Hij plijt daarom voor een mentaliteitsverandering. Wat zijn volgens hem de bijvoeglijk naamwoorden die daar bij horen?

• Innovatief : innovatie als een stijl van leven
• Groen: Nederland in 2020 het eerste afvalloze land ter wereld
• Verantwoordelijk: voorop lopen in corporate social responsibility
• Ondernemend : vermogen tot verandering
• Leergierig: in 2020 heeft heel Nederland schik in scholing
• Flexibel : variable werktijden, telewerken en ontplooiing van talenten

Een mooi lijstje van onze nationale voorman en partijleider van het CDA. Eigenlijk is er nauwellijks iets tegenin te brengen. Tegelijkertijd bekruipt me een ongemakkelijk gevoel. Misschien komt het vanwege het woordje "mentaliteit". Het is bevoogdend en moralitisch. Het opgeheven vingertje keert zich tegen de mentaliteit van de Nederlander. Zijn we werkelijk een ingeslapen volkje dat alleen maar wil vasthouden en genieten van de verworven welvaart?

Voor wie het wil zien zijn er vele positieve signalen.

Milieu staat weer stevig op de agenda en wordt eindelijk ook weer gezien als een manier om duurzaam geld te verdienen in plaats van uit te geven. Corporate Social Responsibility (of zo u wilt: maatschappelijk verantwoord ondernemen) is het nieveau van de PR-afdelingen nog niet ontstegen, maar wordt wel steeds serieuzer genomen in de directiekamer. Er is nationale onvrede over de matige prestaties van ons onderwijssysteem, waardoor politici gedwongen worden dit onderwerp bovenaan het prioriteitenlijstje te zetten. Onze arbeidsmarkt is de meest flexibele van Europa, en het bastion van het starre ontslagrecht vertoont haarscheurtjes. Bedrijven gaan (mede gedwongen door de krappe arbeidsmarkt) inzien dat ze werknemers als Human Capital moeten behandelen in plaats van als Human Resource. En last but not least: sociale innovatie en innovatief organiseren beginnen voet aan de grond te krijgen!

Onze regering doet er dan ook goed aan om het opgeheven vingertje naar zichzelf te wijzen. Ten opzichte van zijn vorige ploeg steekt de nieuwe ploeg van Balkenende schril af in ambitie en daadkracht. Kom op Jan Peter, neem het adagium " leadership bij examle" serieus en wees zelf innovatief, groen, verantwoordelijk, ondernemend, leergierig en flexibel!