Man-vrouw-verschillen: de hormonencocktail...

Deze week gaf ik een lezing voor een vrouwennetwerk van een bekende verzekeraar. Het was een lezing over man-vrouw-verschillen. Ik vertelde daar dat ik verwacht dat er na de breinhype een hormonenhype zal komen. Hoewel: ik kan beter spreken van een breinrevolutie. De toename van neuro-inzichten in de gedragswereld en dus ook de wereld van change en management, is namelijk meer dan een hype. En dat geldt ook voor de hormonen.

Degenen die de breinrevolutie een hype noemen, hebben daar een zeker belang bij, beweer ik. Het komt een aantal veranderaars en management opleidingsinstituten niet uit dat het brein belangrijk aan het worden is. Zij werken met methoden die het goed doen in de markt. Het wemelt bijvoorbeeld van de persoonlijkheidstesten en de zelfperceptietesten. Ik doe hier geen uitspraak over de kwaliteit van die testen; wel wil ik een opmerking maken over de achtergrond van de testen.

Er wordt veel geld mee gemaakt. De reden daarvoor is niet vreemd. Managers willen graag handzame modellen en methodes die hen een snel inzicht geven in hun teams. En zo is het gekomen dan leveranciers die modellen en methoden ook aanbieden. Het punt is alleen dat vaak gebruik wordt gemaakt van modellen die geent zijn op psychologie uit de vorige eeuw.

Die psychologie is verstoken gebleven van de moderne breininzichten. Ze gaat vaak terug op Jung, of op varianten van diens ideeen. Dat komt er op neer dat iemands persoonlijkheid, iemands ‘zelf’ of ‘ik’, door een aantal vaststaande kenmerken wordt bepaald, en dat je die kenmerken zou kunnen meten. Jung onderscheidde 8 persoonlijkheidstypes; in modellen uit later tijd die zich op hem baseren zijn er nog meer: 12,16, 21 of 24.

Brein- en biowetenschappen zien dat anders. Neurowetenschappers zien gedrag als een optelsom van de samenwerking van breindelen. Het is maar de vraag of er een ‘vaststaand ik’ is. Gedrag zou een product kunnen zijn van de wijze waarop je brein functioneert, en daar zit wel conditionering bij, maar die zal zich altijd voegen naar de mogelijkheden van het brein van het individu.

Wat vastligt is de genderidentiteit en het temperament, en daarmee ook de hormonen. Het 46^e chromosoom van een kind bepaalt of het mannelijk of vrouwelijk is. En in weerwil van iedereen die graag wil dat mannen en vrouwen gelijk zijn, dat zijn ze niet. Ze zijn gelijkwaardig, maar hun hormonencocktail verschilt enorm en in gedrag zijn ze dus ook niet gelijk.

Hun brein verschilt trouwens ook. De orbitofrontale cortex van mannen en vrouwen is anders. Vrouwen zijn daardoor socialer dan mannen. De corticale polen van de vrouw zijn meer aan elkaar gelijk dan die van mannen, die in grootte verschillen. Bovendien zijn die polen beter verbonden bij vrouwen. Dat betekent dat bij vrouwen emotie en ratio meer geintegreerd zijn.

Wat de hormonen betreft: die hebben enorm veel invloed. Mannen hebben meer testosteron en vrouwen veel meer zorghormonen, om maar eens twee voorbeeldjes te noemen. Als iets nu meetbaar is, is het niet je persoonlijkheid, maar wel de structuur van je brein en de hormonencocktail en reken maar dat die veel gedrag verklaren. Niet alles, want opvoeding en achtergrond doen natuurlijk wel iets. (Ik laat de chemische stofjescocktail van dopamine, endorfine, etc. hier even buiten beschouwing.)

Het totaalbeeld is dat mannen doelgerichter zijn en daar ook minder sociaal in zijn dan vrouwen. Dat kan wel eens bepalen waarom ze de organisatietop domineren. Gaat het om hun carriere, dan maken ze misschien wel een strijdbaarder indruk en gaan ze waarschijnlijk rucksichtloser te werk. Is daar dan niets aan te doen? Jawel, maar daar kom ik in een later artikel op terug. Intussen kunnen we de hormonen niet langer negeren, omdat ze veel verschillen tussen mannen en vrouwen en daardoor tussen mannen- en vrouwenteams veroorzaken. Wie dat weet en er mee kan werken, heeft absoluut een meerwaarde voor organisaties.

Een ding nog: we praten altijd over mannen en vrouwen alsof die allemaal gelijk zijn. Ik geloof zeker dat er tussen de twee uitersten (man/vrouw) mannen zijn met vrouwelijke en vrouwen met meer mannelijke gedragingen. Niet iedere man zal even veel testosteron hebben, en niet iedere vrouw evenveel zorghormonen. Dus als je je niet helemaal herkent in de stereotiepen dan ben je van harte gefeliciteerd. Dat is namelijk mogelijk.

In het najaar geeft Bert Overbeek in de buurt van Utrecht een cursus van 5 middagen over het brein, hormonen en belangrijke managementonderwerpen, zoals leiderschap, verandermanagement, besluitvorming, hormonen op het werk en teambegeleiding met recente inzichten. Overbeek's laatste boek 'Het Flitsbrein' gaat over intuïtie en besluitvorming en ons flitsbrein.