Wat betekent de internetrevolutie voor Shakespeare en Picasso?

Het is prachtig dat het er allemaal is: smartphones, internet, i pads en computers. Het is zeker iets om blij van te worden, want het geeft ons toegang tot werelden die tot dusverre verborgen bleven. Het verbindt ons, en voor degenen die eraan twijfelen dat het een revolutie is: de moderne technologie is in rap tempo bezig de wereld te veranderen. En dat brengt schitterende ontwikkelingen.

Maar niet alleen maar schitterende ontwikkelingen. Dat heb ik al eens eerder beschreven. Je moet niet bang zijn om bij al dat optimisme over de zegeningen van de techniek kritisch te blijven. Wat gaat het doen met ons mensen? Wat betekent het voor de samenleving, de veiligheid, het terrorisme dat mensen straks een 3D printer maken waarmee misschien wel zelf wapens gemaakt kunnen worden? En hoe zal de rijkdom verdeeld zijn? Zal het een wereld zijn waarin nog steeds arm en rijk enorm ver uit elkaar liggen?

Die vragen schreeuwen om een antwoord en de politiek is te druk met de waan van de dag om zich hier veel over uit te spreken. Af en toe hoor je een losse flodder uit de parlementen, maar rondom ‘het grote werk’ blijft het uitermate stil. Ik wil de pret niet bederven, maar ik heb een dochter van 15 en ik wil heel graag dat ook zij in een veilige wereld kan leven.

Afgezien van de nadelen van de techniek van de toekomst is er nog een effect van de internetrevolutie (die ik vanaf het begin af aan heb mogen meemaken) dat ik betreur. En dat is het mooie dat dreigt te verdwijnen door de internetrevolutie. Misschien zie ik dat wat te somber in, maar met name kunst en muziek die we tegenwoordig te ‘traag’ vinden, die niet onmiddellijk aan onze primaire behoeftes appelleert, dreigt te verdwijnen in de kelders van ons collectieve bewustzijn.

Ik kocht onlangs bijvoorbeeld een DVD collectie van Shakespeare’s toneelstukken. Deze uitgave van de BBC was voor een habbekrats te koop. Omdat Shakespeare’s werk niet gemakkelijk te lezen is hoopte ik al een paar jaar zijn werk nog ergens te kunnen vinden. Liefst verfilmd. Shakespeare is namelijk geweldig leerzaam. Maar voor onze tijd ‘te traag’. Net als veel opera’s. Mijn dochter van 15 houdt het kijken naar dit soort zaken nog geen 3 minuten vol. En dit terwijl ik in de eerste jaren van haar leven echt pogingen heb gedaan om naast de Disneyfilms haar van Peter en de Wolf, van Bach en via Barbiefilms van Tjaikowski te laten houden. In de wieg zong ik tussen de kinderliedjes door vaak wat vioolconcerten van Bach en ik wilde dan graag dat haar geest iets zou opslaan en voor een deel gevormd zou worden.

Naief van mij? Dwingend? Ach, ik drong het niet op, en toen duidelijk werd dat K3’s ‘Afrika en ook Amerika’ het ruim won bij haar van het intro van de Mattheus Passion (waarop ik haar optilde en als een engeltje liet rondvliegen) liet ik los. Af en toe probeerde ik nog wel eens iets, maar klassieke muziek en oude films hebben het niet gehaald bij haar en haar generatie. Die zijn vooral druk met snapchat, instagram en allang niet meer met Facebook en Twitter; dat is voor hun ouders.

Toch vind ik het jammer dat de schoonheid van de wereld van voor ongeveer de millenniumwisseling steeds meer verdwijnt. De diepgang die schuil ging in de de literatuur, de levenswijsheid die overal in Shakespeare’s Macbeth (om maar een voorbeeld te noemen) te horen is, lijkt bijna niet te consumeren voor de huidige en mogelijk ook de komende generaties. En dat is jammer, want het zou hun politieke bewustzijn verbeteren, en daarmee ook tot beter leiderschap leiden op deze wereld. Daar ben ik van overtuigd.

Natuurlijk zit er ook nostalgie en sentiment in mij. Ik mis de steden van 30 jaar geleden. Dat je met de trein ergens heen ging en overal boekenwinkels, platenwinkels en antiquariaten had. Je kon nog echt rondstruinen zonder een nadrukkelijk doel. In de platenwinkels besprak je de nieuwe elpees. Kranten, teevee en magazines hielden je op de hoogte van wat er gaande was. Het belangrijkste verschil met vandaag de dag was echter dat mensen nog de tijd namen om iets te bekijken. En dat gaf meer rust en ik vrees ook meer beschaving.

Maar goed, laat ik niet de fout maken die mensen van mijn leeftijd ook al in de tijd van Plato maakten. Namelijk: afgeven op de ‘jeugd van tegenwoordig’ en hun gadgets. Ik verzet mij niet tegen de ontwikkelingen van de moderne tijd. Maar het zou mooi zijn als we de Shakespeare’s, de Mozarts en de Picasso’s en andere grootheden van weleer in ere kunnen houden, en de jongere generaties kunnen leren dat er een wereld bestaat buiten smartphones. Je hoeft de apparaten alleen maar uit te zitten en er gaat een volledig nieuwe wereld voor je open.

Maar wat dan? Wat bieden we dan? We bieden jonge mensen uren aan waarin ze niet de hele tijd hoeven te communiceren, waarin ze leren niet direct toe te geven aan hun primaire behoeftes en impulsen. We leren ze kritischer kijken naar leiderschap, dat het om kwaliteit gaat en niet om oneliners. Want dat is echt een van de grootste plagen van onze tijd: dat we snel aandacht moeten trekken om iets aandacht te krijgen en daarom allerlei onzin brallen en snel scorende uitspraken doen.

Ik vraag me wel eens af of Einstein en Ghandi in deze tijd uberhaupt een stem zouden hebben gehad. En of Picasso op Facebook was opgevallen. Dus historisch bewustzijn, waardering voor de grootheden van het verleden en trainingen in traagheid. Want ook voor het brein is dat allemaal veel beter dan de high speed cultuur van vandaag de dag. En ondertussen natuurlijk wel de techniek verder ontwikkelen, en het leiderschap verbeteren. In MacBeth van Shakespeare zie je in welke valkuilen leiders kunnen vallen. Maar daar moet je wel moeite voor doen. Je krijgt het niet even aangeleverd.

Bert Overbeek helpt organisaties en teams onder andere door lezingen over de toekomst. Verder traint en coacht hij teams en individuen. Zijn resultaat is onderscheidend, onder meer door zijn kennis van het brein en de menselijke geest. www.pitchersupport.com