Oranje wereldkampioen met Louis van Gaal

Wat is nu eigenlijk de missie van Oranje? Of van jouw favoriete team? Uit de Feyenoord documentaire bleek bijvoorbeeld ondubbelzinnig dat geen der trainers een antwoord had op de vraag wat nu eigenlijk de visie van de club was. En gisteren zagen we juist tegen Turkije hoe belangrijk die visie kan zijn.

Bijgaand een bewerkte tekst die in mijn boeken 'Oranje wereldkampioen' (2010) en 'Bondscoach' (2014) in uitvoeriger vorm terug te vinden is. Coaches spreken graag over hun visie, over hun gedachten over voetbal. Co Adriaanse, oud-coach van onder meer Ajax en AZ, reageert als volgt op een vraag van Tom Egbers tijdens Studio Voetbal wat de belangrijke eigenschappen van een goede coach zijn: ‘Je moet een visie hebben, je moet een sterke persoonlijkheid hebben, je moet je visie kunnen overbrengen op mensen, je moet mensen beter kunnen maken, je moet je visie kunnen projecteren op een team.’

Toch wordt in het voetbalwereldje, en dat is niet geheel onbegrijpelijk, altijd wat lacherig gedaan over begrippen als missie en visie. De woorden worden te pas en te onpas gebruikt en bijna niemand schijnt te weten wat ze precies betekenen. ‘Iedereen wil toch wereldkampioen worden, dat hoef je toch niet in een mission statement vast te leggen’, of ‘ je denkt toch niet dat voetballers belang hechten aan dergelijke managementtermen’, zijn slechts enkele van de reacties die je uit ‘het veld’ krijgt als je er over begint. Een oud-directeur van General Motors bracht ooit de algemeen heersende gevoelens over missies en visies mooi tot uitdrukking: ‘Een visie? Dat is een paar kerels die hun jas en das uittrekken, zich een paar dagen in een motel terugtrekken, daar een paar prachtige volzinnen op papier zetten, om vervolgens terug te keren naar de bezigheden van alledag.’ Moet je dus wel beginnen over deze begrippen of kan je ze beter links laten liggen? Heeft Oranje eigenlijk wel een missie of een visie, of is die in de sport helemaal niet nodig om succes te hebben?

In essentie gaat het bij een missie om de ambitie van de organisatie die vertaald wordt in kernachtige en krachtige statements. Het gaat om de droom die je wilt verwezenlijken. Een missie moet antwoord kunnen geven op de vraag: wie zijn we en wat willen we zijn? Wat is de bestaansgrond van de organisatie, van het team? De visie geeft antwoord op de vraag: waar gaan we naar toe? Op basis hiervan kan een strategie worden opgeteld die aangeeft hoe je er kan komen.

In Nederland zijn we eigenlijk niet zo goed in het vastleggen van wat we eigenlijk willen bereiken. Managers durven zich niet uit te spreken over de resultaten, we zijn behoudend geworden en zijn bang afgerekend te worden op tegenvallers. We ontdekken het wel terwijl we onderweg zijn. ‘Laten we nu eerst maar eens beginnen aan het toernooi, dan zien we wel waar we stranden’. Wat dat betreft zijn de écht grote voetballanden verder. In Duitsland, Brazilië of Italië zal geen bondscoach of directeur van een nationale bond het in zijn hoofd halen de ambities naar beneden bij te stellen of zeggen dat men wel ziet wat er allemaal van terecht komt. Die ambitie luidt in deze landen al sinds het begin van de wereldkampioenschappen voetbal in de jaren dertig van de vorige eeuw: winnen. En dat lukt aardig, want de betreffende landen hebben tezamen 12 wereldtitels behaald. Men legt zichzelf zonder problemen verplichtingen op.

De Duitse aanpak druppelt dankzij bondscoaches met ervaring in Duitsland als Bert van Marwijk en Louis van Gaal door in het Nederlandse voetbal. De sportcultuur is stap voor stap in Nederland aan het veranderen, we willen concrete resultaten en coaches die zich daaraan willen en durven verbinden. We durven steeds meer uit te komen voor wat we écht willen, waar we écht van dromen. We zeggen voor aanvang van Olympische Spelen hoeveel medailles en titels we verwachten. Individuele sporters ‘gaan voor goud’ en ‘alleen de titel telt’.

Het was in 2010 positief om te zien dat zowel bond, coach en spelers zich uit durfden te spreken over hun ambities, hun droom en hun doelstellingen. Eindelijk eens geen ‘de halve finales zijn al mooi voor ons kleine kikkerlandje’. Nee, assistent bondscoach Frank de Boer verklaarde na de loting voor het WK op 4 december 2009 in Kaapstad: ‘We hebben een missie. Deze missie luidt: wereldkampioen te worden.’  Over missie en visie was in de voorbereiding op het EK 2012 daarna weer nergens een woord te vinden. Oranje ging naar het EK en ja hoor, we zouden wel weer zien waar we zouden eindigen. Bondscoach Van Marwijk vond het een beetje gênant om weer over een missie te praten, het effect daarvan was volgens hem een beetje uitgewerkt en dus bleef een uitspraak hierover uit. Het leek erop alsof het voor Oranje weer een of ander toernooitje was en er leek geen enkele druk op het team en de coach te liggen. Oranje verloor alle wedstrijden en droop roemloos af. Is dat alleen de schuld van het ontbreken van een missie of visie? Natuurlijk niet, maar het is een feit dat teams waar de missie en visie helder benoemd zijn, beter presteren dan teams waarbij dit niet het geval is.

Tips voor 17 miljoen bondscoaches

1. Het vaststellen van de missie en de visie van de club of het nationale team behoort tot de belangrijkste taken van een (bonds-)coach. Alles is hiervan afgeleid.

2. Een missie geeft antwoord op de vraag wat je wilt zijn, geeft de droom aan die je wilt verwezenlijken, de visie moet antwoord geven op de vraag: waar gaan we naar toe met dit team, wat zijn de doelstellingen. Zaken als tactiek, selectie en teambuilding worden hieruit afgeleid..

3. Het ambitieniveau van het Nederlands elftal is om wereld- of Europees kampioen te worden.

Andere boeken van deze auteur zijn te vinden op: https://www.businezz.nl/auteur/110-1618_Vergouw

Artikelen van deze auteur: https://www.managementsite.nl/auteurs/gyuri-vergouw