Heeft Oranje nog toekomst?

‘Ik zie de toekomst van ons voetbal positief in. Minder inzet, minder wilskracht en minder daadkracht kan namelijk niet meer’. Het zou de conclusie kunnen zijn van het afgelopen EK, waar Oranje na drie ontluisterende nederlagen afdroop. Toch stamt de uitspraak van Jens Nowotny uit 2004 en betrof het toen het Duitse elftal. Zo snel kan het blijkbaar dus gaan in het voetbal. Die Mannschaft was in 2004 het lachertje van het EK. Men verloor van het B-elftal van de Tsjechen en speelde slechts 0-0 tegen het nietige Letland. Men verkeerde in een situatie die sterk vergelijkbaar is met Oranje anno nu.

Toch zijn er verschillen. Het echec van het EK 2004 en het eerdere debacle tijdens het EK van 2000 leerde de Duitsers, ondanks een finaleplaats tijdens het WK van 2002, dat het anders moest. Er waren successen, maar niemand vond het Duitse voetbal leuk om naar te kijken. Zelfs de Duitsers niet! Het was resultaatvoetbal pur sang. Die Mannschaft moest anders gaan voetballen om in de toekomst nog kans op succes te hebben, want men werd links en rechts ingehaald. De Duitse Tugenden (deugden) zoals inzet, organisatie en wilskracht moesten worden aangevuld met zaken als passie, liefde voor het voetbal, techniek en inzicht.

Het is de Duitsers zichtbaar gelukt. Met een frisse spelopvatting bloeide het elftal en de Duitse natie op tijdens het zomersprookje van 2006, het WK in eigen land. De Duitsers hadden zich opnieuw uitgevonden. Jonge spelers, met een frisse en positieve spelopvatting kregen een kans. En grepen die. Er zijn dan weliswaar geen titels gewonnen, maar nog nooit hebben zoveel Nederlanders uitgesproken het liefst naar die Mannschaft te kijken. De Duitse voetballers zijn de kampioenen van het hart, zoals men daar zelf zegt. Men is trots op het team en men lijdt mee als het verliest. Men heeft geleerd van de fouten uit het verleden, de spelopvatting vernieuwd en dat alles met behoud van de Duitse deugden als wilskracht, vechtlust en teamgeest.

Oranje bevindt zich nu in een vergelijkbare situatie als die Mannschaft in 2004. Het team oogt vermoeid, de spelopvatting is verouderd en jonge spelers breken niet of nauwelijks door. Hoewel het team gezegend is met voldoende talent lijken zaken als teamspirit, eenheid, opofferingsgezindheid en spelplezier geheel afwezig te zijn. Tijd voor een bezemactie dus, maar is dat voldoende? Volstaat het aanstellen van een nieuwe bondscoach? Natuurlijk niet, want er zit een cruciale systeemfout in het Nederlands voetbal. We blijven onze fouten herhalen. We maken vaak ruzie (EK 1976, EK 1980, WK 1990, EK 2012), missen strafschoppen (EK 1992, EK 1996, WK 1998, EK 2000) en verliezen altijd tijdens verlengingen, hetgeen genoeg zegt over de achterliggende conditie (WK 1978, EK 2008, WK 2010).

Het lijken oplosbare problemen. De vraag is echter, wil men het wel oplossen? Durft men de confrontatie aan? Nee. We weigeren te geloven dat door gericht op strafschoppen te trainen het percentage gescoorde en gestopte penalties met tientallen procenten omhoog gaat. De conditie blijft een bron van zorg, terwijl landen als Duitsland en Italië dat probleem al tientallen jaren geleden onder de knie hebben gekregen. En de ruzies, ach elk land heeft er wel eens mee te maken (Duitsland in 1978 en 2000 bijvoorbeeld, Frankrijk in 2010), maar geen land overtreft ons als het gaat om de kwantiteit en vernietigingsdrang: of het nu gaat over de aangestelde bondscoach (1990), een ‘kabel’ (1996) of een spitsenprobleem en splitsing in de gelederen (2012).

Je zou van afstand zeggen, doe er wat aan. Vat het probleem bij de horens. Kijk eens naar succesvolle concurrenten. Maar nee, wij weten het beter. We trainen en selecteren nog steeds op technieken uit de jaren zeventig, waarbij de TIPS (Techniek, Inzicht, Persoonlijkheid en Snelheid) van Ajax zaligmakend lijken. Op zich een prima uitgangspunt, maar ziet u daar zaken als teamgeest, opofferingsgezindheid en wilskracht in terug?

De kennis om Oranje weer terug te brengen naar de wereldtop is ruim aanwezig in Nederland. Vanuit de KNVB blijft het echter muisstil. Er wordt weer een nieuwe bondscoach aangesteld en het probleem lijkt opgelost. U kunt rustig gaan slapen. Om in 2014 te ontdekken dat dezelfde problemen weer opduiken. Spelers komen met overgewicht op de training of verzinnen weer iets nieuws om ruzie over te maken. Alle spelers willen een basisplaats. En zelfs de Engelsen blijken tijdens het volgende WK de strafschoppen beter te nemen dan Oranje. We druipen weer af, roepen schande, bergen de oranje feestpetten weer in de kast, stellen een nieuwe coach aan en gaan weer op oude voet verder. Een interne evaluatie van het EK 2012 door de KNVB is leuk, het gaat er echter om concrete acties te verbinden aan de conclusies van die evaluatie.

Voetbalkennis moet zich blijven ontwikkelen. Het is daarom tijd voor een voetbalrevolutie in Nederland. We moeten nu eindelijk eens leren van de fouten uit het verleden en hier concreet actie op ondernemen. Zo niet, dan gaat het over twee jaar wederom faliekant mis. Natuurlijk, u kunt uw reis naar het WK 2014 in Brazilië met gerust hart boeken. Zonder structurele veranderingen binnen de KNVB adviseer ik u echter wel te kiezen voor een strandvakantie. Grote kans namelijk dat u daar al na de groepsfase van het WK spelers van Oranje tegenkomt.

Dit artikel is eerder deze week verschenen bij Sportxl. Het vormt tevens de afronding van het EK 2012.