Gedragsregels voor voetballers

Elleboogstoten. Keiharde overtredingen, zonder ontzag voor de tegenstander. Racistische taal. Schwalbes. Het zijn de randverschijnselen van de voetbalsport, waarbij eerlijkheid en winstbejag op gespannen voet staan. In dat opzicht doen voetballers in niets onder voor topmanagers uit bijv. Amerika (Lehman) die na wanprestaties zichzelf enorme bonussen toekennen. Het is opvallend dat enkele toonaangevende teams, waaronder Barcelona, over zijn gegaan tot het opstellen en laten ondertekenen van gedragsregels voor de eigen spelers. Zou governance en compliance in het voetbal werken?

Wie dit weekend op televisie naar het vaderlandse voetbal heeft gekeken, zag vreselijke overtredingen die al dan niet werden bestraft. Het voetbal lijkt toe aan nieuwe regels, maar is zo ultraconservatief dat u en ik dat waarschijnlijk niet meer zullen meemaken. Toch zijn enkele lichtpuntjes zichtbaar. De mooist spelende teams hebben de hardheid niet of nauwelijks nodig. Barcelona bijvoorbeeld staat symbool voor dit mooie voetbal, zoals ook Arsenal en vorig jaar AZ. Een opvallende verschijning bij Barcelona is trainer Pep Guardiola, nog geen 40 en inmiddels al een toonaangevende oefenmeester.

Een van de eerste dingen die hij invoerde bij Barcelona was de introductie van huisregels, die niet alleen gelezen, maar voorafgaand aan het seizoen ook door alle speler individueel ondertekend dienen te worden. Dat laatste is nieuw. Ook nieuw is dat de regels verder gaan dan vroeger. Zolang spelers akkoord gaan met de huisregels en het collectief boven het individu stelden, krijgen ze van de trainer een kans. De regels lijken even simpel als doeltreffend. Geen mobiele telefoons in de kleedkamer. Samen eten. Voor 12 uur ’s avonds thuis. Het zijn regels en afspraken die je met enige goede wil met compliance of corporate governance in het bedrijfsleven kunt vergelijken.

Natuurlijk is het succes van Barcelona niet alleen te danken aan huisregels. Er wordt ook langer getraind om de belastbaarheid van de spelers te vergroten en alle spelers hebben persoonlijke diëten. Ook is er een focus om de betrokkenheid van de wisselspelers te behouden. Trainer Guardiola laat hen niet zelden analyses laat maken van medespelers die wel op het veld staan, om deze analyses later met het hele team door te nemen.

Is dit alles een garantie voor succes? Wie Louis van Gaal momenteel ziet stuntelen met de miljoenenploeg van Bayern München mag twijfels hebben. Ook Van Gaal heeft huisregels, zoals daar zijn het op tijd komen bij het eten. Ook voorkomt hij zoveel mogelijk ‘kliekvoming’ door spelers uit verschillende nationaliteiten bij elkaar te zetten. Van succes bij Bayern is nauwelijks sprake, maar bij AZ werkte het soms wel (2008-2009) en soms niet (2007-2008). Het meest positieve dat van de aanpak van Van Gaal gezegd kan worden, is dat hij veelal de steun krijgt van zijn spelers. Blijkbaar is het geven van duidelijkheid en het hebben van goede spelregels zeer belangrijk voor de vaak jonge professionals.

Voorkomen dergelijke huisregels ook grof spel? Naar mijn mening wel. Wie zorgt voor goede afspraken buiten het veld, zal ook eenvoudiger regels kunnen opstellen voor het gedrag binnen het veld. Fair play hoort daar zeker bij. Zolang middelmatige trainers echter de meest vuile overtredingen blijven vergoelijken, zal de weg naar verandering echter nog lang zijn.

(zie ook: ‘Het is wij in plaats van ik’, Volkskrant 6/5/2009)